No.330/2020-2021

Aizawl the 14th April 2020 : Kum 60 chunglam, natna benvawn leh insawiselna neisate chu Covid 19 natna lakah an ngaihtuahawmin an kai awlsam bika ngaih a ni a. Chuvangin Ministry of Social Justice and Empowerment leh Department of Geriatric Medicine AIIMS, Delhi tangkawp ten kum upate leh anmahni enkawla lo bawisawmtute tan thurawn (Advisory) zawm tur an chhuah.

Census 2011 behchhana, age-cohort data hmanga chhutin ram pumah senior citizen (kum 60 chin chunglam) vaibelchhe 16 vel awm tura ngaih an ni.

Senior citizen kum 60-69 inkar

Vaibelchhe 8.8

Senior citizen kum 70-79 inkar

Vaibelchhe 6.4

Kum upa lam mahnia inbuaipui thei tawh lo (kum 80 chin chunglam emaw, enkawl ngai emaw)

Vaibelchhe 2.8

Kum upa lam chhungte nei lo emaw te, chhungten an ngaihsak loh emaw te

Vaibelchhe 0.18

 

COVID hripui len avangin upa kum 60 chin chunglamte dinhmun hi a derthawng ni a ngaih a ni a. COVID lakah kum upate an him nan, kum upate leh anmahni enkawltute zawm leh ngaipawimawh tur thurawn hi tihchhuah a ni.

He thurawn hi tu tan nge?

  • Kum 60 chin chunglam a bikin a hnuaia medical condition tarlan neite tan
  • Thawk lam natna benvawn nei - entir nan asthma, chronic obstructive pulmonary disease(COPD), bronchiectasis, post tuberculous sequelae leh interstitial lung disease
  • Lung lam natna benvawn
  • Kal natna benvawn
  • Thin natna benvawn - entir nan alcoholic leh viral hepatitis
  • Nerve lam natna benvawn - entir nan Parkinson’s natna, stroke
  • Diabetes
  • Thisen sang hypertension
  • Cancer

Kum upa lam mahnia la in buaipui thei te tana thurawn :

Tih Tur

Tih Lo Tur

  • Engtik lai pawhin mahni inchhungah awm reng tur a ni
  • Tlawhtu neih loh hram tur a ni
  • Intlawh/inhmuh a tul palhin meter 1 tala inhlat a awm tur
  • Mahnia khawsate tan mamawh lam khawm kawngah thenawm rintlak leh felte belh ni se
  • Inhmuhkhawm, a tlem lam emaw, a tam lam emaw pawh ni se, tih lo reng reng tur a ni
  • Mahni inchhungah a theih chin chinah chet reng tur a ni
  • Mahni inchhungah a theih anga anga taksa insawizawi tur a ni
  • Kut silfai ngaihpawimawh ni se, a bik takin chaw ei hma leh inthiar zawhah Second 20 chhung tal sahbawn nen fai taka kut sil tur
  • Thil/bungrua, entirnan tarmit leh thil dang khawih reng ngai chi chu tihfai reng tur a ni
  • Khuh/hahchiauin tissue paper emaw rawmawl emaw hman tur a ni. Khuh/hahchiau zawha tissue paper bawlhhlawh bawm chhin nei chi a paih/rawmawl suk fai thin ni se, chumi zawhah fai taka kut sil tur a ni
  • Taksa in a mamawh nutrition tha neih nan mahni inchhunga ei leh in siam chauh ei ni se; tuiril in tam, taksain natna hri a dona immunity tihchak nan thei tui mahnia siam ngei in tam a tha
  • Damdawi ei lai mek neiten a hunbi a ei reng tur
  • Mahni hriselna vil reng a, khawsik emaw, khuh emaw, thawk lama harsatna emaw, natna dang emaw nei ten damdawi in health care facility hnai ber biakpawha an thurawn pekte zawm tur a ni
  • Chhungte(chenpui nilo) thenrual thate leh thiante telephone emaw video call emawa biak thin ni se, a tul a nih chuan chhungte inpuih tir thin tur a ni.

 

  • Corona virus natna kai rinhlelh (khawsik/khuh/thawk lama harsatna nei) mi tupawh hnaih loh reng reng tur
  • Inchibai loh tur, thiante leh chhungte inkuah loh tur
  • Puipunna hmun entirnan park-te, bazar te leh biak inahte kal loh tur
  • Khuh/hahchiauin kut hman loh tur
  • Mit, hmai leh hnar khawih loh tur
  • Mahnia damdawi inchawh loh tur
  • Inentir a ngaihin damdawi in pan/kal loh tur. A theih chin chinah  doctor leh enkawltu dangte phone a rawn tur a ni
  • Chhungte (chenpui ni lo) leh thiante lenga sawm loh tur

 

  • Nipui lai a nih avangin taksa in tui a tlakchham loh nan tui in tam tur a ni. Taksa in a mamawh tawk tui in thin tur a ni.

(Lung leh kal natna neisate tan fimkhur lehzual tur a ni)

 

Mahnia inenkawl thei lo kum upa lam enkawltute tana Thurawn

Tih Tur

Tih Loh Tur

  • Kum upate i tanpui hmain fai taka kut sil tur a ni
  • Kum upate i buaipui laiin tissue emaw puan emaw in hnar leh ka khuh tur a ni
  • Dawhkan leh thil hman zin ang chi entir nan tiang, walker, wheel chair, bedpan leh a dangte tihfai reng tur a ni.
  • Kut an sil dawnin kum upate tanpui tur a ni
  • Kum upaten an taksa in a mamawh tawk chaw leh tui an ei/in em tih vil reng tur a ni
  • An hriselna vil
  • Kum upaten khawsik/khuh/thawk lamah harsatna an neihin an bul hnaia kal loh tur
  • Kum upate khumah mut tir reng loh tur
  • Mahni kut fai taka sil hma in anmahni khawih loh
  • Kum upa lamin a hnuai a mi angte a nei a nih chuan helpline biakpawh thuai tur
  • Taksana a tel emaw tel lo emaw, khawsika a neihin
  • Khuh tawp thei lo, thaw chham an neihin
  • An chaw ei a lo tuihlo thut a, chaw an ei hleih theihlohin

 

Kum upa lam ten rilru hriselna tha an neih theih nana Thurawn

Tih Tur

Tih Loh Tur

  • In lama chenpui chhungte nena inbiak
  • Social distancing ngai pawimawh chunga, pungkhawm lova thenawmte nena inbiak thin
  • Boruak nuam leh engthawl siamsak
  • Hobby hlui entir nan lemziah te, music ngaihthlak te, lehkhabu chhiar te tuipui thar leh
  • Thu dik leh belhchian dawl chauh an chhiara an rin theih nana remchang siam sak
  • Khawhar hnem nana zuk leh hmuam, zu leh ruihtheih thil dang tih loh
  • Rilru lama harsatna mental illness neisa te helpline (08046110007) biak pawh ni se
  • Mahnia inkhunghran loh tur
  • Pindana mahni chauha awm loh tur
  • Rilru timangang thei Social media leh chanchin thar buaipui loh tur
  • Thu belhchian dawl lo leh thu dik lo thehdarh loh tur
  • A hnuaia mi ang hian kum upate an awm a nih chuan helpline biakpawh tur a ni
  • Rilru lamah inthlak danglam a awmin, entirnan chhuna mut chhuak nasa, thil zawha chhanna mumal pek theihloh loh, awmze nei loa tawng
  • An hriatbel em em chhung leh khatte an hai/theihnghilh-in