Health Department chuan mipuite hnenah a hnuai ami ang hian Dengue chungchangah thuchhuah a siam :

Tunlai hian Aizawl-ah Dengue (Dengee) natna vei engemaw zat an awm a. Hemi chungchangah hian Health Deptt. chuan mipuite chu chi-ai lo tur in a chah.

He natna hi kum 2012 a Mizoram a hmuhchhuah anih atanga vawiin thlengin uluk taka hmalak reng a ni. Kum 2012 atanga 2016 October thla thleng khan Mizoramah Dengue natna vei mi 152 lai hmuhchhuah tawh a ni a. Heng Dengue veite zingah hian nunna chan an la awm lo.Dengue natna hi hriatchhuah rana enkawl vat a nih chuan tihdam harsa a ni lo va. Amaherawhchu, ngaihthaha enkawl vat a nih loh chuan thihna hial a thlen thei thung.

Dengue natna hi thosi chikhat Aedes Aegypti thosi, a dum leh vara tial rik rek ten an thlen a ni a. Heng thosi te hian chhun khaw en lai chauvin mihring te an seh ber a. Mihring an seh duh hunlai hi zing ni chhuah hnu darkar 2 leh tlai ni tlak hma darkar 2 te a ni tlangpui a, zanah mihring a seh ngailo thung. He natna fur ruah tui tlak tam lai in a hluar deuh ber a, a chhan chu khua a hnawn avang leh an inthlah punna tur tuitling awm hunlai a nih vang a ni. July atanga December thla thleng hian an tam zual thin a. Chuvangin hemi hun chhung hian kan inven fimkhur a ngai hle.

Dengue natna lan chhuah dan tlangpuite chu hetiang hi a ni:

1. Khawsik sang tak

2. Ruh leh tihrawlna

3. Mit mu na leh khaw enga men harsa

4. Taksa peng thenkhat atanga thi chhuak

5. Thak, bawl sen tek tek leh vual.

6. Lu na leh luak

A chunga kan sawi tak anga harsatna kan nei a nih chuan ngaihthah mai lova a rang thei ang bera damdawiin hnai ber pan vat tur a ni. Dengue natna hi Civil Hospital Sentinel Site-ah Elisa reader hmangin engtik lai pawhin test theih reng a ni a. Tin, Genesis Laboratory, Aizawl Civil Hospital bul maiah pawh test theih reng a ni bawk. Dengue test chungchangah hian Rapid Diagnostic Test kan tih mai hi a rintlak loh fo thin avangin Elisa Reader ngeia test hi a him ber a ni.

Dengue thlentu thosite hi mihring chenna bul vela cheng ve leh khawsa ve thin an nih avangin kan fimkhur a ngai tak zet a. Kan in leh a vel te kan tih fai a, thosi inthlahpunna tur tui tlin theihna heng, motor ke chhia, bur chhia etc. te tih bova, kan tuizem te pawh uluk taka chhin phui a ngai bawk. Tin, heng bakah hian DDT-a in chhung kah tir te, mutnaa thosilen zar te leh thosi hlauh, a hal chi, a chhit chi leh inchulh chi te pawh hi dengue laka invenna pawimawh tak a ni bawk.

Tunlaia dengue natna leng chungchangah hian sawrkar chuan theihtawpin hma a la mek zel a. Dengue vei ni a rinhlelh te pawh a hmunah kalin mithiam ten an endik nghal mai bakah, veng hrang hrangah awareness campaign leh source reduction (a tih rem hna) neih nghal zel a ni bawk. Tin, tunah hian thosi inthlahpung tur leh puitling tih hlum nan Foggin/Space spray te Dengue natna lenna hmun ah neih tur a ruahmanna siam mek a ni. Hemi atan hian department chuan veng tinah khawtlang hruaitute thawhpuina a ngen mek bawk. Hei hian rah tha tak a chhuah ngei tura beisei a ni.

Health Department chuan Dengue natna chungchangah hian tul lova chiai mai lo turin mipuite a chah a, kan lo vei palh a nih pawhin thlabar ngawt na chhan tur a awm lo va. Enkawl ran chuan tih dam theih a ni tih hi kan hriat a tul a ni. Dengue natna lakah hian kan him thei a, Tin a vei lo tur hian a chunga kan sawi tak te hi mipui ten zawm a, sawrkar hmalakna te theihtawpa tawiawm turin kan inngen a ni.