No.6706/2020-2021                                                                                                                  

ATTACHMENT-I 

 

Kum Upate leh natna benvawn vei ho te hi an taksa a chak loh avangin covid an kai hma bik a. An taksaa natna dotu an tlakchham avangin covid an kai a nih chuan an la na (serious) duh bik a, covid avanga thi tam ber pawh kum upa leh natna benvawn lo vei sa te an ni. Taksa hrisel tha leh kum la naupangte chu an kai a nih pawhin an taksaah harsatna lian tham a thlen lo tlangpui thin. Hei vang hian kum upa leh natna benvawn veite chu midangte aiin an fimkhur zual bik a ngai a ni. 

HIGH RISK GROUP-TE CHU: 

1. Kum 60 aia upate 

2. Cancer vei- a bikin chemotherapy/radiotherapy hmanga enkawl mekte. 

3. Lung (heart) natna benvawn nei. 

4. Chuap (Lungs) natna benvawn nei- khuh benvawn, asthma etc. 

5. Kal (Kidney) natna benvawn nei. 

6. Thin (Liver) natna benvawn nei. 

7. Thluak lam natna benvawn nei e.g. stroke, Parkinson’s disease etc.

8. Taksa dona (Immunity) nei tlem- HIV/AIDS, Transplant patients damdawi ei mek.

 9. Zunthlum (diabetes). 

10. BP sâng (hypertension). 

 

ENGTIN NGE HIGH RISK GROUP TE AN FIMKHUR ZUAL BIK THEIH ANG? 

1. In lamah awm deuh chawt a, len chhuah loh a ṭha ber. 

2. Mi inah len loh a, inleng pawh neih loh a him ber.

3. Lo theih lohva, midang nen kan inkawm dawn a nih chuan kan inkarah 3 feet tal a awm tur a ni a (duhthusam chuan 6 ft), mask kan vuah ve ve (ṭheuh) tur a ni. 

4. Chhungkaw member leh midangte nen kan ti tiho dawn a nih chuan inhlat taka ṭhut a, mask vuah ngei ngei tur a ni. 

5. Puipunnaah te, chaw ei khawmnaah te, bazarah te, committee meeting- naah te kal loh hram a ṭha. 

6. Kan inchhungah/chhungkuaah Quarantine/Isolation lai te, COVID-19 dona lama thawkte, chhuak vak nasate an awm a nih chuan anmahni nen chuan inhnaih taka awm loh hram tur a ni. 

7. Uluk taka sahbawn leh tui hmanga kutsil fo tur a ni a; kutsil remchan lohnaah hand sanitizer hman thin tur a ni. 8. Midang kan bula an awm a nih chuan tha taka mask vuah ṭhin tur a ni. 

9. Hmai, ka, hnar, mit te kut lawngin khawih loh tur a ni. 

10. Mi khawih hnu- chanchinbu, pawisa, lehkha, bungrua etc. khawih hmain a theih chuan ‘sanitise/disinfect’ ni se, kan khawih zawh veleh kutfai taka sil leh zel tur a ni. 

11. In chhunga thil kan khawih zin bik – kawngkhar vawnna, tui herh haw-na, dawhkan, kawngkhar etc chu a khat tawka tihfai ṭhin tur a ni. 

12. Midangte nen zai ho loh tur a ni. 

13. Khuh leh hahchhiau dawnin tissue paper/rawmawlin emaw ka hup tur a ni a, a remchan loh chuan kan ban thlep (kiu chunglam) phenah chauh kan khuh/hahchhiau tur a ni. 

 

HIGH RISK GROUP TE’N TAKSA LEH RILRU HRISEL NAN ENGTE NGE AN TIH ANG? 

1. Rilru hlim takin awm tum hram hram ang che.

 2. Vawikhatah rei tak tak thutthlengah, TV hmaah emaw, i phone khalin emaw ṭhu/mu reng lo la, a khât tawkin dingin vei kual ṭhin ang che. 

3. Taksa chet tam a pawimawh a, a remchan ang angin exercise lak ṭhin tur a ni. Nikhata exercise lak chu belhkhawmin 30 mins a tling tur a ni a, mahni tlin tawk ang zela lak ṭhin tur a ni. 

4. Ei leh in hrisel a pawimawh a. Ei luat a hlauhawm a, ei insum leh lutuk a ṭha lo bawk. I taksa mamawh tawk ei thin la, thlai leh thei ei uar rawh. Sa te, mawm leh thaute, thil al (chi) te, thil thlumte insum ang che. Tui in tam a pawimawh bawk. Natna do nan protein lam– sa ti var, sangha, artui vâr lai, rajma, dal, be, tofu a tha a; thlai leh thei lam a pawimawh bawk. Vawikhatah chaw ei teuh teuh lovin, ei zina ei tlem a tha zawk. 

5. Hahdam takin awm la, mahni nuam tihzawng (hobby) – music, lehkhabu chhiar, painting etc tih nan hun hmang ang che. 

6. Tawngṭaina hunte, meditation tihna hunte hman thin hi hrisel nan pawh a ṭha. 

7. Phone leh thildang hmangin ṭhiante, chhungte nen inbiak fo a tha. 

8. Social media ah te, TV news ah te Covid lampang news leh chanchin en tlem rawh. Chanchin dik lo mi tam takin an thehdarh ṭhin tih hria la, chung lakah chuan inthiarfihlim a ṭha. 

9. I damdawi mamawh tur thla hnih daih tal khawl khawm thin ang che. 

10. Harsatna i neih palh a i phone tur – Emergency number te, Helpline te, doctor I rawntheih tur number te nei sa vek la. I phone ah awlsamte a hmuh turin dah la, ziakin tar bawk ang che. 

11. Loh theih loh ah lo chuan Damdawi ina kal loh hi a him ber a, mahse a ṭul viau chuan fimkhur taka kal mai tur a ni.

 12. ‘E-Sanjeevani OPD’ app hmangin kan phone atangin mahni in aṭanga doctor specialist te rawn theih turin Mizoram sorkar chuan ruahmanna a siam a. He e- Sanjeevani-OPD app hi download la, a hman dan i chhungte inzirtir ang che. 

13. Insawiselna leh harsatna i neih chuan Covid Helpline (No. 102/ 0389- 2323336/ 0389-2322336/ 0389-2318336)-ah phone la, an lo ṭanpui thei bawk ang che. 

14. Rilru hah ngawih ngawih te, lungngaih riaute, hlauhna reh mai lo te i nei a nih chuan Helpline emaw i doctor emaw Counseling lama ṭanpui theitu tur che rawn ang che. 

15. Thingtlang lama awmte tan min bialtu Health Worker/ASHA te hming leh number neih a ṭha.

16. Meizuk, vaihlo, zu lakah fihlim ang che.