Vawiin khan chanchin lawmawm deuh kan nei a. Infant Mortality Rate, nau piang kum khat thlenga han chhuta thi tlem ber Mizoram hi India ram pumpuiah kan ni tih kha min rawn puanchhuah sak ta a. Chu chu sample registration system, an ti mai a, a han buatsaihtute hi Office of the Registrar General of India te an ni a, chu chuan min puang ta a, kan lawm hle mai a. India ramah thi tlem ber kan ni ta a ni. Tin, pathum a number in kan ni ta a, sangkhat zelah. Tin, Nagaland hi pahnihna an ni a pali an ni a. Tin, Sikkim leh Goa hi a pathumna an ni. Chutihmek lai chuanin, kawng lehlamah harsatna kan tawk ve mek bawk a, Health Department-in. Doctor lak thar tur hi tunah hianin MPSC-ah pawha engkim mai lak mai theih tura kan neih mek 16 te hi court case avangin la thei lovin hun rei tak tunah hian a inchiah mek a. A pawi khawp mai a. Chuvang chuan doctor indaihlohna nasa takin tunah hian kan nei mek a. Tin, anni bakah hian zirna sang zawk specialist (post graduate) zir tura kal thar tun hnai maiah 14 lai mai, kum dang zawng zawng aia tam kan nei ta a. Chu chuan Mizoram chhuahsanin ram pawnah an zir a lo ngai ta a. Tin, chubakah chuan pension hi tun hnaiah hian kan ngah hle mai a. 12 tawp mai tunah hian pension thar kan nei leh ta a. Tin, hei bakah hian vanduaina kan tawk ve reng a. Tun hnaiah thi hi kan doctor duhawm tak tak mi 4 kan chan te an lo awm bawk a. Tin, hei bakah hian ZMC a kan doctor awm nghet ta te, mi 5 vawiin ni ah hian kan neih belh ta bawk a. Tichuanin, a vai hianin 51 tunah hian doctor kan indaihlohnaah a hring chhuak ta a ni, heng zawng zawng belhkhawm hi. Hetiang ang hi kum tam tak atang tawh a ka’n ngaihtuah let hian kan la hmachhawn ngai lova. Chumi avang chuan tunah hian doctor indaih lohna namen lovin kan nei ta a. Chumi avang chuanin hmun hrang hrang atangin kan mamawh thu te sawi a ni a. Hei tun hnaiah phei chuan PHC pakuaah niin ka hria a, doctor awm miah lohna kan nei a. Chungah chuan kan dah a ngai ta a. Chuvang chuan kan senior doctor tak tak te vawiin ni ah te pawh hian hla deuh hleka han dah te ngai khawpin dinhmun buaithlak deuhah kan ding a ni tih hi Zoram mipuiten kan hriat ka duh khawp mai a. Chumi avang chuan he kan harsatna lian tak mai hi sukiang turin theihtawp chhuah phei chuan hei kan bei mek a. Tlemin hun a duh turah chuan ka ngai a, mahse a rei lo thei ang bera heng harsatna sukiang tur hian sawrkarin hma kan la a ni tih ka’n sawi duh a. Chutihmek lai chuan mipui te pawhin kan NGO kan han tihte pawhin khawngaih takin heng kan harsatna min hriatthiampui a. Engemaw tia harsatna kan nei a ni tih hriaa innawrbuai lutuk lo tur te pawh hian kan inngenin kan inchah duh tak meuh a ni.