Independence Day vawi 67-na a lo thlen hian, kei leh ka nupui chuan Mizoram mipuite duhsakna chibai ka buk a che u.

Independence Day hian awpbehna leh khuahkhirhna rip ata zalen taka mihringte zahawmna leh tumruhna, hlutna leh tawrhchhelna lo parchhuak duhawmzia min hriatchhuah tir a. Remna leh muanna, inpumkhatna, beiseina leh ram hmangaihna tak tak thinlung hlutzia pawh min hriat tir a ni. He rilru pu vek hian a ni ram hmangaihtu pasaltha te pawh khan an nunna hlu tak hlanakanram zalenna an lo sual chhuah tih hria i la. He ni ropui takah hian zalenna sual chhuaktu pasaltha huaisente hrerenginkanram leh hnam tan enge ka tih ve theih tih ngaihtuah chunginkanrilru isiamthar theuh ang u.

Kan ram hi hnam chi hrang hrang te chenhona ram a ni a. Sakhaw zalenna hi thathona leh chakna min petu a ni.Kanram Danpui hi finna kawng min kawhhmuhtu a ni a. Mipui sorkar hi rinna leh phurna min petu a ni. Kum sawmruk kalta chhung khan nasa takin ramin hma a sawn a. Khua leh tui te kawng tinrengah tih chak an ni. Mipuite hamthatna ngaihtuah bakahIndiaram hi khawvel huap ram chak leh ropuiber te zinga hlankai chu sorkar thiltum lian ber a ni. Science leh technology, information leh industry, agriculture leh education-a ramin hma a sawnna te hi a ropuiin a chhinchhiahtlak hle.

Mihring dikna leh chanvo a innghat hmasawnna hi sorkar kaldan thar a ni a. Ballot paper a vote thlak piah lamah khua leh tui ten duhthlanna, thil diklo sawisel theihna leh sorkara inthlakthlengna tha siam turin remchanna an nei tawh a. Tunah chuan mipuiten sorkar chetvelnaa an hriat duhzawngte hre theiin sawisel ngai nia an hriat te an sawi sel thei a, sorkar inrelbawlnaa tha lo an tih lai te sawi chhuakin lang tlang sorkar an beisei a thiang tawh a ni. Abulthuta mihring mamawh phuhruk tura chanvo, dan hmanga pek an ni tawh a. Right to education pawh pek an ni tawh. Kum lo la kal leh zel turah phei chuan thangthar ten tun dinhmun aia chanvo tha zawk an la chang zel ang. Hetihlai hian hmabak tam tak hlenchhuahturinmin la hmuak a. Chona hautak tak paltlang tur pawh a la awm. Retheihna leh dinhmun inthlau lutuk umbo te, mimal leh ram himna ngaihtuah te leh thildang tam tak a awm. Hetiang harsatna sukiang tur hian tumruhna nen inthurualakanbeih a ngai a ni.

India Danpui hian dikna chanvo min pek rualinkanhlen chhuah tur mawhphurhna min pe tel tihkanhrereng tur a ni. Heng kan mawhphurhna te hian zalenna sual chhuaktu mihuaisente chakna petu, suangtuahna zahawm tak kha a thlir reng a. Kawng tinrenga mihringte hmasawnna thlirin ram leh hnamin chawl lova hma a sawn zel theihna tur kawng a ngaihtuah a ni. Keini khua leh tui te hian hengkanmawhphurhna hikanhlen chhuah a tui hle a ni.

Mipui mimir te banphakah thuneihna inhlanchhawngin kan ram chuan mipui te tan remchanna a siamsak a. Mipui sorkar hlutzia hria a chhawr tangkai turin tualchhung inrelbawlna, rorelna hniam zawkah thuneihna sang zawk pek a ni ta. Retheihna, tam tla, eizawnna hna hmuhloh, khawtlang buaina leh ralmuan lohna te umbona tur sorkarin ruahmanna asiamte hi a hlawhtlin theihna tur chuan mipui ten tha an thawh ve ngei a tul tih hriatna leh hamthatna intluktlang takin an dawng tih hriatna an neih a pawimawh hie. Sumdawng ten rinawm taka, inelna thianghlim an neih theihna tur leh tunlai thiamna hrang hrang an chhawr tangkai ve theihna tur a nih beiseiin khuahkhirhna tel lova sumdawn phalna pek an ni. Lian tham lo mahse mahni chanpuala tla ang zela mitinin hmalam pana ke kan pen hian khawtlang hmasawnna mai bakah ram pum hmasawnna a thlen a. Tumah rinchhan lova ngaihtuahna kan siam a, thil kan tih hian khawtlang tana mawhphurhna leh tihtur kan neih te min hriattir a, zalenna awmze ril tak a nemnghet a ni.

Thian duhtak te u, in zavaihianStateleh rampum tan in hlu em em a ni. Tam tak chuan Mizoram mai ni loIndiaram hming in ti tha hle. Khawtlang, State leh ram tana rawngbawlturinin rinna chuan chakna a pe che u a. Pawl thil tum tipuitlingturinhruaitute thahnemngaihna a tawk lo; mipuiten inthuruala an beih a tul a ni. Mizoramin hmabak eng a neih hi nangmahni vang a ni a, remna leh muanna awm chhan pawh nangmahni vang bawk a ni. A ram leilung chheng chhe hle mahse hmasawnna ruhrel mawi tawk tak din a ni a, chumi piah lamah uluk taka ngaihtuah chungin hma thar lak zel a ni bawk. State sorkar hmalakna hian mipui nun leh khawsakna a chawikang tawh hle a. Kawng engkima hmasawnna thlentir hi sorkar ngaihpawimawh ber a ni.

New Land Use Policy hnuaia tanpuina dawngtu ten a hlawkna an tel tan ta hi ka lawm hle a. Thingtlang lonei miten eizawnna tlo leh hlawk zawk an neih theihna tura duan programme hian nasa takin chhehvel ngaw leh thing leh mau bakah tuihna humhalhna thlengin a tangkai hle a ni. NLUP hian Sorkar Laipui hmalakna Mahatma Gandhi National Rural Employ­ment Guarantee Scheme pawh a thlawp zo khawp mai a. Ram leilung mumal zawka then fel kawnga hmalakna pawh hian thingtlang rethei te te te leh loneiha eibar zawngte tan thil tha a thlen ngei ang.

Kawlphethasiamchhuah lamah he sorkarin Tuivai Hydro Electric Projectsiamtura hma a lakna a fakawm hie. He project hi kawlphetha 21OMW hnukchhuak thei tura beisei niin Mizoram chu hmarchhak biala kawlphetha hnianghnar taka tharchhuak zingah a hlangkai ang a, State sumpai dinhmun pawh nasa takin a chawikang ang. He Project hian kawlphetha asiamhnem mai piah lamah hmarchhak State te zinga PPP mode a kawlphethasiamchhuak hmasa berkannih dawn avang pawhin a chhuanawm hle a ni.

Thian duhtakte u, thalai harhvang leh thothang tha tak tak awmna State in ni a. Mizo tlangval ngeiin Everest tlang a lawn chhuak a, adventure leh sport ah te thalai ten an theihna an lanchhuahtir mek zel a ni. Mizoram hi rampum huapa infiamna hmun leh hmanrua nei tha State tlemte zinga mi a ni ta. Mizo thalaite infiamna lama an theihna haihchhuah tur tam tak a awm tih hria a infiamna hmunhma, indoor leh outdoor stadium changtlung tak, phaitual hnim lem phahna khelmual leh tunlai infiamna hmanraw changkang ber ber a ruahmansak hian sorkarin thalaite hmakhua a ngaih pawimawhzia a pholang chiang hle a ni.

Hriselna leh zirna kawngah pawh langthamin hmasawnna a thleng mek a. Dan siamtu te leh sorkar inrelbawlna kalphung khawihtute pheikhai rual taka an pen hian sorkar tha, chak leh langtlang, hmasawnna leh mipui tanrualna a thlen thin a ni.

India leh South East Asia ram te insumdawntawnna thlunzawmtu pawimawh tak ni turin ramri thui tak nei Mizoram chuan beiseina sang tak nei chungin hmalam a thlir mek a. Harsatna neuh neuh awm man se, Kaladan Multi Modal Transit Transport Project puitlinna hmel kan hmu ngei ang tih ka ring nghet tlat a ni. Amaherawhchu, he insumdawntawnna hian thalai te nun suattu damdawi tawlhruk a ti hluar thei tih hria akanfimkhur tlan erawh a ngai hle a. A do hna thawktu tlawmngai pawl te leh kohhran te chungah beiseina sang tak ka nei a ni.

Sawi tawh ang khan, mipui te hi khawtlang leh ram tan an hlu hie a. Khawi ram leh hnamah pawh hmeichhia leh naupang te hlei hlei hi an zahawmin an hlu a ni. Mihring nunna leh in leh lo himna hi ngaihthah rual a ni lova. Ruihhlo leh chhiatrupna laka invenna uluk taka duan hi thil pawimawh a ni. Khawtlang anga tanrual leh mimal mawhphurhna a pawimawh lehzual. Tunhnai lawkah leimin avangin Mizoramah chhiatna rapthlak a thleng a, Uttarakhand State-ah pawh khuarel chhiatna avangin mi tam takin nun an chan tihkanhria. Heng chhiatna avanga boral chhungte ka lainatin ka tawrhpui takzet tih ka sawi duh a ni.

Mizoram hi ram mawi tak, tlang leh ruam, lui leh ram ngaw dur hring dup hmun a ni a. Siamtu kutchhuak mawina leh hausakna humhalh piahlamah zinmite hipna remchangah hmangin sum lakluhna hlawk takahkanchantir thei bawk. Mihring leh leilung hi then hran theih a ni lo. Siamtu kut chhuak leilung mawina hian rilru leh thlarau hahchawlhna a pe a, mihring rilru a ti thlamuang thin.

Thian duhtak te u, remna leh muanna hi Mizoram hian a pianpui ve reng ni hialin a ngaihtheih a. Remna vawng nung zel tura in tha thawh hian hmasawnna kawngah a nawr kal che u a ni. Tun atanga hun reilote-ah State rorelna sang bera thu tur mipui aiawh thlan an ni leh dawn a. He State-ah hian kum tam tak chhung inthlanna fel leh fai, dik leh zalen a lo awm tawh thin. Chutiang ang bawkin tun inthlanpuikanhmachhawn turah pawh politi­cal party, sorkar hnathawk leh mimal tin ten he kalphung zahawm tak in neih hi in vawn nun zel ka beisei a ni.

He Zalenna Ni lawmawm takah hian, in theihna, teireipeihna, thathawh leh hmasawnna zawng zawngah rinna nghet tak ka nghat tlat a ni. Mihringte theihna leh ngaihhlut zawng dik te, ram veina thinlung tak tak pu chunga ram tana inpekna rilru nenIndiaram hi hnam ropui takahkansiamthei a ni tih ka ringhlel ngai lo.

 Jai Hind