1515/2024-2025

2024 Thlazing ni 9: Vawiin, August ni 9 hi United Nations (UN)-in khawvel pum huapa tualṭo hnamte puala ni serh, International Day of the World's Indigenous Peoples-a a puan a ni a. He ni hi ZO Re-unification Organisation (ZORO), Divisional Headquarters, Lunglei buatsaihin Saikuti Hall, Lungleiah hman niin, Mizoram Legislative Assembly Speaker Pu Lalbiakzama chuan Khuallian niin a hmanpui a. Lunglei High Powered Committee (HPC) Vice Chairman Pu V. Malsawmtluanga chu khual zahawm a ni.

Khuallian Pu Lalbiakzama chuan Zo hnahthlak zawng zawngte World Indigenous Peoples' Day chibai bukin, Zofate hnam anga kan inpumkhatna leh kan din chhuahna a nih theih nan Zofa unau zawng zawngte duhsakna a hlan a. Khawvelah ram leilung fate hnam lian leh chak zawkte'n an hneh lak avanga an awp beh tak hnam chi peng 5,000 lai mai an awm a, ram 90-ah inzar pharhin mihring maktaduai 370 zet an tling tih sawiin, Mizote pawh chu'ng zinga hnam pakhat chu kan ni, a ti a. Khawvel sawrkar intel khawm pawl, UN chuan he'ng ram leilung fate hi awp bettute laka an tal chhuah theihna tur leh an pianpui dikna leh chanvote an neih let theih nan kum 2007 September ni 13 khan, ‘UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples’ puang chhuakin, a theih chen chenah mahnia ro inrel tura thuneihna pek a thurawn a, he declaration hnuaiah hian Zofate pawhin tharum hmang lova mahnia ro inrel, hnam zalen kan nih hun tur nghakhlel takin kan thlir mek a ni, a ti.

Khuallian chuan kum 1988 May ni 20-ah Zofate insuih khawmna tura hma latu pawl, Zo Re-unification Organisation (ZORO) din niin, May ni 21, 2004-ah Zofa zawng zawng ai awhin UNO-ah Affiliated NGO member-ah khung a ni a, heta chinah hian ZORO chuan chawl lovin Zofate kan insuih khawm a, hnam anga kan din chhuah theih nan a bei ta char char a ni tiin, ZORO hma lakna a fak a. Zofate'n kan awmna azirin hming hran hran - Mizo, Zo-Kuki, Chin, etc. tih hming pu mah i la, thlahtu khat, thisen inzawm, hnam khat kan ni a, Zofate hi khawvelah maktaduai 2 leh nuai 8 vel kan awm anga ngaih theih a ni tiin, hnam anga ram bial nei lo tam tak an awm laiin keini Zofate chuan kan hnam hming chawi ngeia Mizoram kan nei hi kan vannei hle a ni, a ti a. Zofate luah ram ang zela mihring cheng zat data update neih chakawm a tih thu leh ZORO te'n hma la thei se a duh thu sawiin, chu chu internet khawvela hmuh leh hai chhuah zung zung theiha kan siam chuan hnam anga kan zahawmna pawh a ni dawn a ni, a ti. 

Khuallian Pu Lalbiakzama chuan Zofate chu ram hrang hrangah ṭhen darh kan la nih rih avangin hnam anga kan inpumkhat a, kan inpeizawn a, kan intuamhlawm tawn hi tun dinhmuna kan thlen chin a ni rih a, hemi kawngah hian kan ti ṭha thawkhat viau nain, hmasawnna tur kan la ngah hle a ni, a ti a. India aṭanga zalenna sual lai hun harsa te, sawrkar kalphung dik lo tuara Burma rama kan unaute harsatna tawh te, Manipur-a a hnam anga hleilenna leh Bangladesh lama a chi anga nek chepna kan tuarte chu hnam anga kan ṭan rual a ṭulzia min zirtirtu ni se a duh thu sawiin, harsat lai chauhva ṭan rual a tawk lo va, kan hlim leh lawm lai pawha unau kan nihna vawn nun reng hi inpumkhatna atan a pawimawh tak zet a ni, a ti a. Chuti ang tur chuan hnam anga min ei ral mektu hlemhletna te, ruihhlo leh intihhranna te hi kan do tlan a ṭul hle a ni, a ti a. Tun maiah mahnia ro inrel hnam ni su su lo mah i la, khawvel sawrkar ramri khamin min daidanna karah pawh tisa leh thinlung inpumkhat a, 'dam leh tlang khatah, thih leh ruam khatah' kan tih tlat chuan khawvela hnam zahawm kan ni zel dawn a ni, a ti a. 'Mahnia ro inrel tura danglamna thlen turin ṭhalaite an pawimawh' tih sawiin, ṭhalaite chu ram leh hnam tan a taka pen chhuak turin a sawm nghal a ni.

He huna khual zahawm Pu V. Malsawmtluanga chuan ṭhenawm ram leh state buai avanga tuartu Zo hnahthlak unaute tan Mizoram sawrkar a ding zel dawn a, a thlahthlam dawn lo tih a sawi a. Zofate chu kan inpumkhat a, kan insuih khawm chuan ram leh hnam ropui tak, khawvelin a ngaihsan dinhmunah kan ding thei tih sawiin, chumi tur chuan Pathianin ram leh hnama min din danah kan chian a, Pathian duh zawnga ke kan pen a pawimawh, a ti a. Ram leh hnam anga zalenna tur leh retheihna sal aṭanga tal chhuak turin ṭhalaite kan harh chhuah a, ram leh hnam hmangaihna tak tak thinlung kan put a ngai a ni tiin, ram leh hnam tana ke pen turin ṭhalaite chu a cho a ni.

Pu Lalmuanpuia Punte, MLA, Adviser to Chief Minister, ZORO General Headquarters Vice President ni bawk chuan tualṭo hnamte dikna leh chanvo humhalh tura UN hma lakna bawhzuia ZORO hma lak dan leh hmathlir tar langin, ram tiam thleng turin Zo hnahthlak zawng zawngte hrui khat vuana awm a ṭul tih a sawi a. ZORO thil tum Zo hnahthlak ṭhen darha awmte ram khata inzawm khawm a, mahnia ro inrel a hlawhtlin theih nan Zo hnahthlak hnam hrang hrangte'n inpumkhat leh insuih khawm duhna rilru kan put tlan a, kan hmin kim a ngai a ni, a ti.

ZORO, Divisional Headquarters, Lunglei buatsaiha World Indigenous Peoples' Day hmanah hian Lunglei South Bialtu MLA Pu Lalramliana Papuia leh Lunglei Municipal Council Chairman Pu Lalzuithanga te bakah, Myanmar, Bangladesh, state pawn leh Mizoram hmun hrang hrang aṭangin Zo hnahthlak hnam hrang hrang leh pawl hrang hrang ai awhte leh zirlai naupangte an kal khawm a. ZORO Lunglei President Pu Sailothanga Sailo chuan hun kaihruaiin, BCM Associate General Secretary (Mission) Dr R. Lalthanmawia'n hunserh a hmang a. ZORO Lunglei Consultant Pu Lawmawma Tochhawng chuan inlawmna thu sawiin, Organising Committee Secretary Pu Lalpeksanga Chenkual, ZORO Lunglei General Secretary Pu R. Malsawmtluanga leh ZORO Aizawl General Secretary Pu L. Ramdinliana Renthlei te hnen aṭangin report ngaihthlak a ni a. ZORO General Headquarters Aizawl President Pu R. Sangkawia, ZORO Lunglei Adviser Pu C. Zaṭhuama leh UN Expert Mechanism on the Rights of Indigenous Peoples-a ZORO palai Pu Lalnunfela Chawngthu te bakah, ram dang aṭanga palai - Myanmar Chin Affairs Minister Pi Lalrinmuani, Myanmar Chin Hills MP Pi Khawtinsiami leh Bangladesh palai Pu Zingkhumliana (Bawm) te pawhin thu an sawi bawk.

He hunah hian ZORO hruaitu tun hnaia chatuan ram pan mi pali sunna hun hman a ni a. MZP Cultural Troupe, Lunglei leh Matu Welfare (Ṭhaizawl Refugee Camp) te'n hnam lam entirin, Pu C. Lalhmingliana (Zohnuai) chuan lemlawi a tum a. Lalrinsanga, Lallawmzuali Ngente, Lalenkawli Pautu leh R. Lalhmingmawia te'n zaiin kal khawmte an awi a. Organising Chairman Pu R. Lalsangvunga'n lawm thu sawiin hun a khar a ni.

Khawvel ram hrang hranga tualchhuak hnamte hmakhua ngaihtuahin UNO chuan kum 1994 aṭang khan August ni 9 chu 'International Day of the World's Indigenous Peoples' atan a puang a. Kumin hi a kum 30-na niin, thupuiah "Indigenous Youth as Agents of Change for Self Determination" tih hman a ni.

Vawiin, August ni 9, 2024-a Saikuti Hall, Lungleia International Day of the World's Indigenous Peoples hmanga kal khawmte hian a hnuaia mi ang hian thupuan (resolution) an siam a ni:

"1) Zofa - India, Myanmar leh Bangladesh sawrkar awp hnuaia chengte hi hnam khat, thlahtu thuhmun, thisena inzawm, ṭawng khat hmang (ṭawng khat, chibil tawng hrang hrang nei), nunphung thuhmun, serh leh sang inkhawih pawlh, beiseina hrui khat vuan a, 'Dam leh tlang khatah, thih leh ruam khatah,' ti ṭhin unau dik tak kan ni.

"2) British-in an ram awp remchan dan anga Zofate luah ram an ṭhen hrang a, mipuite min ṭhen darh a, kan dikna chanvo min tihchhiatsak hi kan tan anchhia a ni a, Zo Re-unification Organisation (ZORO)-in Zofa, ṭhen darha awm tawhte, kan dikna chanvo nei let leh tura insuih khawm leh tura hma an la hi a dik kan tiin kan pawm a, tharum thawh lo va, dikna hmachhuana insuih khawm tura beihna hi ṭha kan ti a, kan thawp tlat a ni.

"3) Zofate insuih khawm lehna tura Zo Re-unification Organisation (ZORO)-in a beihna hi India, Myanmar leh Bangladesh-a sawrkar luah Zofa zawng zawngte'n thlawp tlat a, kan insuih khawmna tura thawk tlang turin kan ngen e."

Attachment

  • Loading attachment...