A hmun      :     I & PR Auditorium
A hun         :     27th June, 2011 (Monday) 1: 00 p.m.

Ethics Committee Chairman thusawi
Pu Chairman leh kan Chief Minister zahawm tak te, kan Chief Secretary duh tak te, Mizoram sawrkar Hotu lian chhuanawm tak takte leh Ethics Committee-a ka thawhpui duh tak te u, Eithics Committee aiawhin chibai ka buk a che u Dan pangngaia in hmaa thu sawi ve pha reng reng lo turin ka han sawi dawn a ni a,  ka zamin ka insit hle a, ka lawm bawk si a, in zavaia chungah thinlung takin lawmthu ka sawi e. Hetianga inhmuh khawmna hun min buatsaihsaktu kan Chief Minister zahawm tak leh kan Chief Secretary chhuanawm tak chungah hian kan lawm zual a ni.
1.     Ethics Committee member-a ruatna leh kan pawm ve dan : Sawrkar tha, sawrkar langtlang, sawrkar thianghlim leh chak kan neih theih nan tiin corruption leh nungchang mawi lo laka Ram hruaitute leh sawrkar hotu liante lo venpui a, thurawn lo pe ve thin turin sawrkarin Ethics Committee a din a. A member atan keini tehlul hi min rawn ruat ve tlat mai si a. Huphurh hle mah ila min ruatna hi sawmna zahawm takah kan ngai a, theihtawp chhuaha thawk turin lungrual takin kan pawm tlang ta a ni.

2.    Sawrkar that nana thurawn lo pe ve thintu tur kan ni:  Ethics Committee chu mahnia thuneihna nei chunga sawrkara thurawn petu tur (autonomous advisory body) kan ni a. Sawrkar chunga mi kan ni lova, sawrkar hnuaia mi kan ni bawk lovin kan hria Thil fel lo leh tha lo thei tur laka sawrkar hotute venpui a, thurawn petu tur kan ni a. Chutih rualin, sawrkar rintlak leh belhchian dawl neih dan tur kawng nia kan hriatte lo kawhhmuh vetu tur kan ni bawk Thudikah chuan tuma mitmei veng lem lovin, thudik chu dinpui mai turah kan inngai. Kan hna kan thawh bakah chuan Sawrkar-ah nihna (status) leh hamthatna (facilities) chanvo kan nei hran lo.

3.    Rilru ngil leh Huang taka hna thawh kan duh : Kan hnathawh turah hian fimkhur taka thawh a tul dawnin kan hria a. Political party mai emaw, pawl leh mimal tute emaw tan bik leh tan loh bik nei sa hauh lova thawh kan tum ang. Mi itsik leh thik avanga sual hua anga lan hi chu a awl viau a. Amaherawhchu, thil tha lo dona kawngah hian mi tuten emaw midang an beih nana an hawlfung mai nih a hlauhawm ve theiin kan hria a. Ethics Committee member-te hi mimal thilah chuan engmah ni hlawm lo mah ila, ka thawhpuite phei hi chu Kohhran leh pawl hrang hranga dinhmun pawimawh tak tak chelh ve mekte an nih avangin, tute hawlfung emawa tang mai mai tur rual niin an inhre lo tih hi ka sawi duh a, chu chu chaponaah min lo ngaihsak loh hram ka beisei.

4.    Kan hmalak tum dan  : Mipui thlan Roreltute leh sawrkar hotu lianho hna thawh dan leh an nungchang te, Department hrang hrang office-a hnathawh dante leh hnathawktute mimal nungchangte thlengin kan thiam ang angin kan thlir ve ang a. Fak tlak leh entawn tlakte chhinchhiahin, thil dik lo leh tha lo miin an sawite pawh theih ang angin kan dawng khawm ve ang. Kan thil hriatte chu a dik leh dik loh a theih chen chenah finfiah kan tum phawt ang a, Mizoram sawrkar leh Mizoram mipuite tana thil duhawm lo leh thil tha lo ni ngeia kan hriatte chu a mawhphurtute hnenah chiang taka sawiin, siam tha thuai turin thurawn pek ve thin kan tum ang.

Politics-a inchirhthehna leh thu inchuh lian tham deuh, mipui tiluhai thei ang chi chu theih ang anga zirchian ve kan tum ang.  Vantlang hriat atana thudik puan awm tawk nia kan hriatte chu a tul angin kan puang chhuak ve thin ang. Intihhmingchhiat tumna leh dawta inpuhna mai mai ang chi ah phei chuan dawta an pun hmingchhiatte chu vantlang hmaah pawh kan chhan ve ngam turah kan inngai.
Sawrkar policy hrang hrangte pawh a theih angin kan thlir ve ang a, kan chhui ang a. thil tha lo leh dik tawk lo a awm tih kan hriat chian chuan sawrkar hotute hnenah dik taka tih a nih theih nan kan thlen ve thin ang. Vantlang leh mimal dikna humhalhsak thlengin kan hma ve theiin kan hria a. chumi kawngah chuan Committee-in tul a tih angin hma kan la ve thin ang.

Kan thiltih zawng zawng hi vantlang hriattir zel a tul lo mai thei a; mimal tihhmingchhiat theihna lam thilah pawh kan tih tur ang chu kan ti tho ang a, a theih chen chenah mimal thil chu thuruka vawnsak hram hram kan tum ang. Amaherawhchu, siam that tuma theihtawp kan chhuah hnu pawha kan beisei anga a sawt theih loh chuan vantlang zinga kan puanzar ve mai pawh a tul chang a awm ve thei turah kan ngai.

5.      Ngenna  leh thuchah : Sawrkar hotu tam ber hi chu mi rinawm tak tak, a neitu rilru pua sawrkar kaihruaitute in ni a.  Nangmahni avangin heti khawp hian hma kan sawn tawh a, a lawmawm hle a ni. Thahnemngaih thilah hma kan sawn lehzual theihna turin ngenna tlem han sawi ve hram ila. Ngenna tak tak a ni tih hre rengin, a dawnsawn dan tawk in lo thiam ka beisei.

i)    Corruption hi i do zel teh ang u : Kut tling lova sum lakluh hi Corruption chu a ni a Thamna lak leh pek te, vantlang leh sawrkar thil eiruk te, thuneihna leh hnathawh hun hman dik loh te hi dan bawhchhiatna sual a ni a, Pathian, sawrkar leh mipui pawi khawihna sual lian tak a ni. Corruption avang hian hna quality in a chhiat phah ngei ngei thin hi a pawi lutuk. Mi corrupt-te hian hlawkin inhre thin mah sela, sumin a lei theih loh thil hlu tak (nun) an hloh zel thin a ni. Chuvangin. corruption hi a hlawk hauh lo a ni Kan Bible chuan, "Kut tling lova hausa chu Varung, mahni tui ni lo awp keu ang a ni, a vanglai takin a hausakna chuan a kalsan ang a, a atzia a la lang mai ang" a ti a ni. (Jer I7:11 C.L.)

ii)     Sawrkar neitu in ni tih hi theihnghilh suh u : Nangni hi sawrkar neitu tak tak in ni a. sawrkar thluak leh a thapui in ni. In finna te, in thiamna te, in chaknate chu sawrkar hmasawnna bulpui (backbone) a ni. In thawh that duh leh duh loh hian sawrkar awmdan tur a hril nasa em em a ni Thil hriatthiam harsa tak chu sawrkar development project lian pui pui, nangmahni ho buaipui vek ni thin si, Ministry an han inthlak avanga a danglam buai buai thei thin hi a ni. In thawh that duh loh vang nge, in thiam tak tak loh vang nge, in thiam in hmang tha thei lo zawk ? tih hi hriatthiam a har khawp mai.  A tawpah, 'a dik ',  'a dik lo' ti in political party-ten inchirhtheh nan an hmang a, nangni in ngawi hlauh tawh thin si a, a luhai thlak thin a ni. Tupawh sawrkar se a dik chu dik, a dik lo chu a dik lo, ti chiang bang thei ula sawrkar tan pawh a duhawm hle ang.

iii)    Dan ang thlapin hna thawh tum teh u:  Dan a awm a, nangni hi a hre ber tur leh a kengkawhtu tur in ni a Hetah tak hian sawrkar officer-te in in thlau viauvin an sawi thin. Thenkhat chu dan zir peih tak, hre tak, sawrkar hmalakna turah pawh ngaihdan fel tak nei a, file note awmze nei tak taka ziak thin in awm laiin, thenkhat chu hotute tih bengvarna khawp leh hruai ngilna tur khawp sawi tur hre mang lova file put-up ve mai mai an awm thin an ti. Hei hi corruption kaw  hreuhna remchang tak a ni thei. In chunga mite thupek chu dan ang thlapa tihhlawhtlin dan in zawng char char ang a, dan bawhchhe lova a tih theih ngang loh chuan a nih dan dik tak chu hotute in hrilh ve mai tur a ni. In hrilh loh chuan a mawh in phur ve tho ang. In hnuaia mite pawh veng theitu tur in ni. Sawrkar-a corruption tam ber kal vel dan hi chu in hre phak hrim hrim a, in hnial hauh loh chuan in pawmpui ve tihna a ni ang

Hotute tlawn nan leh mahni hamthat nana dan siam chawp ching leh a awmsa palzuta kaihlek ching an awm thin a. Pute tlawm hiam hiam chi hi hnuaia mite lakah an sual duh khawp mai an ti a, tak tak ni maw ! Midangte kawng dal tum ngawr ngawr avanga dan dap kual vak vak pawh hi sual vang a ni ve thei tho bawk. Rilru tha tak leh dik taka hna thawk zel turin Ethics Committee aiawhin ka ngen a che u.
Ka  lawm e
Rev. C. Rosiama