No.6692/2020-2021

 

Mizoram Chief Secretary leh Chairman, State Executive Committee, State Disaster Management Authority chuan vawiin khan "C0VID-19 No Tolerance Drive" ni 01.12.2020 atanga ni 10.01.2021 thleng hman tur thupek a hnuaia  tarlan ang hian a tichhuak :

 

COVID-19 hrileng mek avangin dinhmun khirkhan takah kan awm mek a. Mizoram chhungah pawh hrikai mi 3,700 chuang kan awm tawh    a, thihpui pawh mi engemawzat kan awm ve ta a. Tun hnaiah “COVID-19  No Tolerance Drive” kalpui a nih hnuin hri kai thar kan tlahniam a, amaherawhchu, tualchhung atanga inkai chhawng kan pung zel thung. Chuvangin, inkhuahkhirhna kalpui chungchangah leh himna tura thupek zawm kawng ah inthlahdah a rem lo a ni tih chiang takin a lang.

December, 2020 lo thleng tur hi Mizoram-a kan hunpui a nih avangin inkaihhruainate khauh taka kalpui chhunzawm zel a ngai a; chuvangin, “COVID-19 No Tolerance Drive” chu ni 01.12.2020 atanga ni 10.01.2021 thleng hman chhunzawm tur a ni. Hemi chhûng hian a hnuaia kaihhruainate hi khauh taka kenkawh leh zawm tur a ni.

 

 

  1. MIZORAM PUMA INKHUAHKHIRHNA KALPUI TUR TE

 

  • A.  Ram pâwn aanga Mizoram luh chungchang
    1. Mizoram luhchhuahna inter-state border hawn mek kawngpuite chu bungraw phur lirthei leh passenger phur motor tân hawn chhunzawm a ni ang.
    2. Lêngpui airport-a commercial passenger flight-te thlawh dan tur chu General Administration Department (Civil  Aviation  Wing),   Government of Mizoram leh airlines-te inrâwnin an ruahman hin ang.
    3. Mizoram-a lo lut rêng rêng chu entry point-ah uluk taka  screening   kalpui chhunzawm zel a ni ang a, quarantine-na tur hmun ruatah quarantine tur an ni. Hei hian ulbik thila order hran siam te a huam lovang.
    4. Quarantine dan tur fel taka ruahman a nih theih nan Mizoram an rawn luh hmain mCOVID-19 mobile application mPASS-flight emaw mPASS- road hmangin an in-register lawk tur a ni. Home quarantine leh Hotel quarantine dil duh tan online-in mcovid19.mizoram.gov.in-ah a dil theih tawh bawk.
    5. Mizoram-a lo lutte quarantine dan chu Health & Family Welfare Department-in inkaihhruaina a siam anga kalpui a ni ang. Tin, quarantine-a awm/thlen man, ei leh in man leh test-na  man pek dan   tur erawh chu Notification No.B13021/101/2020-DMR/Pt-III dated 20.07.2020 leh No.B.13021/187/2020-DMR dated  25.07.2020-in  a tarlan angin kalpui a ni ang.

 

 

  1. B.  Sawrkar office leh office dangte
    1. Office kaina aanga hri darh thei vênna atân Administrative Head/Head of Department/Head of Office tin ten thawktute an kal dan tur an ruahman ang. ‘COVID-19 Executive Duty’ tura ruat tawh te chu Deputy Commissioner-te ruahman angin Krismas leh kumthar hunpui laiin an thawk chhunzawm ang. Administrative Head/Head of Department/Head of Office ten khauh takin office chhûngah a hnuaia SOP leh ‘COVID-19 appropriate behaviour’ an kalpui ang.
      1. Administrative Head/Head of Department/Head of Office tin te chuan office vawn fai leh tih thianghlim kawngah hma an la zel ang. Tin, office chhung/office gate/kawtkaiah kut silna tur emaw hand sanitizer an dah ang a, office building lut tur reng rengin kut an sil vek tur a ni. Heng ruahmanna enfiah hin tur hian a hranpa-in Deputy Commissioner ten team an ruat ang.
      2. Office dawr tur reng rengin appointment an la hmasa tur a ni. Appointment (phalna) neia office dawrtu ten office an dawr chhûng zawngin mask an vuah ngei tur a ni.
      3. Office hnathawk, damlohna nei sa emaw hrisel lohna bik nei leh nau paite, office kal thei lo te chu chawlh (Commuted Leave) pek theih an ni.
      4. ul bikah lo chuan meeting neih loh tur a ni. A huhova inrawn/sawiho ngai thil a awm anih pawhin a theih chin chinah video conferencing leh online mode dangte hman angkai hrâm tur a ni.
      5. Department emaw office dangte nena indawr ulna thilah chuan e-mail emaw electronic media dang hman hram tum tur a ni.
      6. Mipuiin online-a office an dawr a, bill te an pek theih nan a theih chin chinah ruahmanna siam tur a ni.


                      2. Thu leh awm hma chu Minister-te public interview hun khar rih a ni.

 

 

  1. Mipui vantlâng tana inkhuahkhirhna hriat tur te
    1. District headquarters-ah te chuan zân dar 8:00 leh zing dar 4:30 inkarah pawn chhuah khap tlat a ni. Hemi atân hian District   Magistrate  ten  Section 144 CrPC tlawhchhanin thupêk an chhuah ang.
    2. District headquarters-ah te chuan phalna nei lova vantlang hmuna mi 5 (panga) aia tam awmkhawm khap a ni. District Magistrate ten Section 144 CrPC tlawhchhanin thupêk an chhuah ang.
    3. Loh theih loh thil a nih loh chuan, kum 65 chin chunglam te,  taksa  hriselna lama harsatna nei sa te (Chuap halo, HIV+ve, zunthlum nasa, lungna, kalna, adt.), nau pai te leh naupang kum 10 (sawm) hnuailam te chu pâwn chhuah loh hrâm tur a ni. Tin, chhûngtin ten mahni chhûngkua heuhvah hetiang hriselna lama harsatna neite himna atân ruahmanna an siam tur a ni. Hemi chungchangah hian Health & Family Welfare Department-in kaihhruaina a siam (Attachment-I) chu ha taka zawm tur    a ni.
    4. Pawn (vantlang/puipunna hmun, dawr, office, damdawiin, clinic adt.) chhuak tur rêng rêng chuan face mask emaw hmanraw  dang  hmangin hmai an tuam ngei tur a ni.
    5. Vantlang hmun leh dawra kalte chu feet 6 tala inhlata awm tur a ni.
    6. Mizoram pawn aanga lo lut, quarantine paltlang lo mikhualte   tumahin thlen phal a ni lo. Hei hian Mizoram chhûnga awmsate in mikhual tawn a huam lovang.

 

 

  1. Lirthei hmanga zin veivah leh mipui chet vel chungchang

Mizoram chhûng khawkar kawnga khualzin phur lirthei  (commercial   passenger vehicle) leh city/town bus, taxi, auto rickshaw leh two-wheeler taxi  te chuan registration-a seating capacity tarlan aia tam an phur tur a ni lo. Lirthei khalhtute leh an phurh ten face mask an vuah vek tur a ni a, passenger-te hman tur hand sanitizer an pai reng bawk tur a ni. Hemi chungchangah hian motor enkawltu (driver/conductor) ten mawh  an   phur ang. Driver/conductor-in a zing thei ang berin lirthei chhûng, ṭhutna leh vawnbânte uluk takin an tithianghlim (sanitize) ṭhin tur a ni.

 

 

  • E.  Zirna in, sakhaw biakna hmun leh mipui punkhawmna hmun te
    1. Thu leh awm hma chu school, college, educational/coaching institute leh training institute te chu khar chhunzawm a ni ang a, online hmangin zirtirna an kalpui thei ang. Zirtirtute râwn tura school a kal pawh khap rih  a ni ang.
    2. Sakhaw biakna hmunah mipui punkhawmna huaihawt phal a ni lo. Biak In-a zing tawngai erawh chu mi 35 (sawmthum panga) aia tam lo tan neih phal a ni.
    3. Krismas leh kumthar hunpui laiin Sawrkar programme pawimawh bik tih loh mipui hip thei programme rêng rêng huaihawt khap a ni. Hei hian chhiatni/hatni a huam lovang.
    4. Entu mipui punkhawmna tel lo games & sports practice erawh chu neih  phal a ni. Indoor-ah mi 10 aia tam leh pawnah mi 25 aia tam punkhawm khap a ni.
    5. Cinema hall, auditorium, community hall, swimming pool, gym, spa, picnic spot leh intawllenna hmun dangte chu khar tur a ni.
    6. Loh theih loh thila mipui punkhawm (kohhran programme leh pawl thila kalkhawmna, adt.) a ul a nih chuan punkhawmna tur hmuna leng zat   50% aia tam lovin a punkhawm theih ang a; amaherawhchu, mipui pungkhawm hi mi 35 aiin an tam tur a ni lo (Hei hian a bika phalna lo pek tawhte a huam lovang). Heta mipui pungkhawm tur zat sawite hian ei/in siamtu, usher leh programme hlawhtlin theih nana awiawmtu/chhawrte zawng zawng a huam a ni. Tin, heng hun leh hmunahte hian chhiatni/hatni-a zawm tur a hnuaia tarlan - social distancing leh hriselna chungchangte hi zawm ngei tur a ni ang.
    7. Mitthi vuina leh inneihna (man hlan, inneih inkhawm leh reception) bikah erawh chuan mi 35 aia tam punkhawm khap a ni. Tin, heng hunah te hian chhiatni/hatni puipunna-a kenkawh tur Sawrkar Order No.B.I302I/101/2020-DMR/Pt-III, dated 13.08.2020-in a tarlan kaihhruainate hi hman chhunzawm zel tur a ni ang.
      1. Mitthi vuina-ah chhûngkhat laina  pawh a tlem thei ang ber kal hin ni  se, association/pawl aiawh mi 2 (pahnih) aia tam kal loh tur a ni.
      2. Social distancing a awm theih nan kohhran/community hall emaw veng chhunga hall remchangah emaw a ul dan angin Biak  Inah  emaw   invuina hun hman tur a ni. Hemi atan hian mitthi lawina kohhran leh a veng neitu YMA/YLA/MP/YCA emaw LLTF/VLTF ten ruahmanna an siam ang.
      3. Mitthi vuina-a kal zawng zawngte hming pum, address leh  mobile  number chhinchhiah tur a ni a, a remchan dan angin YMA/YLA/MP/YCA emaw LLTF/VLTF ten ruahmanna an siam ang.
      4. Chhiatni/ṭhatni puipunna hmunahte zai/zaikhawm loh tur a ni.
      5. Mitthi vuitu tur chu a theih hram chuan kum lama upa lo leh mi hrisel pangngai a ni tur a ni.
      6. Mitthi vuina-ah hian kum lama  upa te leh hrisel lohna benvawn nei te  kal loh tur a ni.
      7. Mitthi vuina-ah thingpui sem loh tur a ni.
      8. Chhiatni/ṭhatni-ah mipui kalkhawm ten face mask an vuah vek tur a ni

a.   Thusawi, thupuan leh ṭawngṭai lai phei chuan mask phelh miah loh  tur a ni.

  1. Mipui punkhawmna hmunahte hian COVID-19 inkaidarh a nih loh nana invenna atana inkaihhruaina (SOP) siam (Attachment-II) hi ha taka zawm tur a ni.

 

 

  • F.  Bungraw châwk luh leh thiar chungchang
    1. Phai aanga bungraw lalut tur leh rawn phurlut tur reng reng chuan mCOVID-19 mobile application-a mPass hmangin declaration  an   thehlut tur a ni.
    2. Driver leh handyman te chu Aarogya Setu-ah in-register vek tur a ni.
    3. Driver leh handyman, Mizoram aanga bungraw la tura zin chhuak hinte chuan bungraw lâk hna an thawh chhûng chu midang nen intlawhpawh lovin an thawk ang a, an awm lailawkna tur chu anmahni ruaitute kut a ni ang. COVID-19 test negative result an neih veleh emaw load an lak   hnuhnun ber aanga ni 14 hnu-ah midang nen an intlawhpawh thei ang.
    4. State pâwn lam lirthei driver leh handyman, phai aanga bungrua rawn  thiar lut hinte chu an kalphung pangngai angin khaw pâwn hmun remchangah anmahniin eirawng an inbawl chawp ang a, khaw chhungah midang nen inchiahpiah lovin an bungrua an unload zawh veleh an let leh nghal ang. An bungrua unload chhûng hian an motor atanga chhuak lovin, midangte aanga feet 6 tal-a hlâ-ah an awm tur a ni. Hemi chungchangah hian bungraw neitu ten mawh an phur ang.
    5. A chunga tarlan driver leh handyman-te hian kawng  laka  harsatna   an tawh thulhah State Control Room (Toll free 1070, landline 0389-2342520, mobile 7629072785 and whatsapp 9366331931)-ah  phone-in   an harsatnate an thlen thei ang.

 

  1. Dawr leh sumdawnna hmun
    1. Dawr leh sumdawnna hmunte chu inhawn phalsak an ni.
    2. Bazar, dawr, petrol pump/filling station leh sumdawnna hmuna ‘social distancing’ kenkawh chungchangah a neitu ten mawh an phur ang. Tin,   ha taka zawm a nih ngei nan LLTF/VLTF ten anmahni bial chhûngah hma an la bawk ang. Tin, heng hmunah te hian a hnuaia tarlan kaihhruainate   hi zawm ngei tur a ni:
      1. Dawrtu leh dawr neitu ten face mask emaw hmanraw dang hmangin hmai an tuam ngei ngei tur a ni.
      2. Dawrneitu ten faina, a bik takin kut sil fai, an uar tur a ni.  Tin, dawrtute tan hand sanitizer an chhawp ngei ngei tur a ni.
      3. Mi pathum aia tamin dawr an nghak tur a ni lo. Wholesale dawr leh dawr lian (departmental store)-ah te erawh chuan mamawh dan azirin godown/store lama thawktu nen mi 6 (paruk) thleng an  chhawr thei  ang a, a zat chiah erawh chu dawr awmna vênga LLTF/VLTF ten an bituk ang.
      4. Dawrtute hming, address, contact number leh dawr hun chhinchhiah nan Sulhnu app hmanga scan tur QR Code fiah ha tak dawr tinah tar tur a ni.Dawr neitu/nghaktu ten an dawr tlawhtu zawng zawngin QR Code an scan ngei a ni tih an finfiah zel tur a ni. Amaherawhchu, dawrtute zingah Sulhnu app hmang lo an awm theih avangin  dawr zawng zawngte hian chhinchhiahna lehkhabu (register) an chhawp tel vek tur a ni a, Sulhnu app hmang lo dawrtute hming, address leh contact number an ziah luhtir ngei tur a ni.
      5. Dawrtute an intlar a ul changin social distancing  an  zawm   ngeina turin dawr neitu ten ruahmanna an siam tur a ni. Dawr  chhûngah pawh feet 6-a inhlatin an awm tur a ni.
      6. Loh theih loh thilah lo chuan dawr chhûngah dawrtute luhtir loh tur.
      7. A theih chin chinah pawisa fai inhlan kher lova indawr dan (cashless transaction) hman angkai tur a ni.
    3. Dawr zawng zawng chu (damdawi dawr tiam lovin) tlai dar 5:00 hma-in  khar vek tur a ni.
    4. Mipuiin awlsam zawka thlai leh chawhmeh an hmuh theih nan vêng hrang hrangah LLTF/VLTF ten chawhmeh zawrhna tur hmun an ruahman ang a, feet 6 aia in hnaih lo turin hutna an ruahmansak ang. Inrinni-a mipui punkhawm luih luih pumpelh nan kar khatah ni 3 (thum) tal thlai thar leh chawhmeh dang zawrhna hun ruahman hin tur a ni. A ul angin bazar hmun kher ni lo, school kawt zawl, inkhelhna field, tualzawl leh hmun remchangah te ruahmanna siam tur a ni.

 

 

  1. AIZAWL MUNICIPAL AREA BIKA LIRTHEI VEIVAH DAN TUR.

1.      (a) December, 2020 thla chhung atan hian lirthei number ‘even-odd’-a intlanchhawk a ni ang. Thawhanni, Nilaini leh Zirtâwpni-ah te lirthei registration number ‘even’-a tâwpho an tlân anga, Thawhlehni, Ningani leh Inrinni-ah te ‘odd’ number-a tawp lirthei registration number neite   an tlân ang.

          (b)   January, 2021 thlaah erawh chuan ‘odd-even’-a intlanchhawk a ni ang.

          (c)    Pathianni (Sunday)-ah eng lirthei mah tlân phal a ni lo.

          (d)   Intlânchhawk hian 9:00 AM atanga 4:30 PM thleng a huam ang.

 2.   Intlânchhawk leh Pathianni-a lirthei tlân phal loh hian a hnuai amite veivahna lirthei a huam lovang :

         (a) Governor, Chief Minister, Minister leh MLA-te official motor (an carcade tiamin).

         (b)   Secretary leh Head of Department leh Head of Office-te official motor.

         (c)   COVID-19 duty sawrkar hnathawk, Health Department hnuaia  volunteer leh LLTF te.

         (d)  Heng Department hnuaia Sawrkar hnathawk emergency duty te - DM&R, FCS&CA, Home (Police, Home Guards & Civil Defence, Fire & Emergency Services, Prisons, Forensics), H&FW, I&PR, GAD (Aviation Wing), Excise & Narcotics force, PWD/PHE/P&E/DC-office/AMC-a essential service thawkte leh EF&CC hnuaia Aizawl Zoological Park-a duty te.

         (e)  Ambulance leh medical/veterinary emergency motor te.

         (f)  Sawrkar leh private hospital a duty te lirthei.

         (g) Court duty te.

         (h) Print & Electronic media a thawk duty te, postal leh telecom service providers essential service duty te lirthei.

         (i)     Kohhran hminga lirthei register-te.

         (j)     Bawlhhlawh paih motor leh bawnghnute sem motor.

         (k)   Aizawl leh khaw dang inkara Maxi Cab/Sumo leh bus service te.

          (l)   City bus, taxi leh two wheeler taxi-te erawh chu Traffic SP-in an tlân   dan tur a ruahman angin an tlân chhunzawm ang.

         (m) Damlohna (medical emergency) leh chhiat tawh thila chhûngkhat laina hnai zual (pi leh pu, nu leh pa, tu leh fa leh pianpui unau) LLTF hriatpuina neite.

          (n) Hemi hun chhûng hian Aizawl khawpui chhûngah ‘Traffic  No  Tolerance’ hman chhunzawm a ni ang.


3. Ṭul bik dangah leh Aizawl aanga lût leh chhuak turte tân Superintendent   of Police (Traffic)-inphalna a pe thei ang. Phalna hi mCOVID-19 mobile application emaw mcovid19. mizoram. gov.in hmanginmPASS traffic-ah dil theih a ni.

 

 

III. CONTAINMENT AREA/ZONE PUAN CHUNGCHANG

  1. The Mizoram Epidemic  Diseases (COVID-19) Regulations, 2020-in thuneihna a pêk- Chief Secretary leh Deputy Commissioner-te lo chuan containment area/zone leh lockdown an puang thei lova, hei hian vêng/khaw bil lockdown puan pawh a huam a ni.
  2. ul dan azirin Deputy Commissioner ten an district   chhûnga  khawi  hmun pawh risk assessment mumal tak neiin containment area/  zone-ah   an puang ang.
  3. Containment area/zone-ah te chuan Deputy Commissioner-in thupêk a chhuah te chu zawm tur a ni.
  4. Containment area/zone pâwna lockdown puan a ngai a nih chuan Central Sawrkar râwnin State Sawrkar-in a puang ang.
  5. Containment area/zone-a puan vang ni si lova district bil emaw khua/veng bila inkharkhip phal a ni lo.

 

 

IV. SCREENING, TESTING, QUARANTINE LEH HRI VEI TE ENKAWL CHUNGCHANG

  1. COVID-19 testing, quarantine mêk leh hri pai te enkawl chungchang,

COVID Care Centre, Dedicated COVID Health Centre leh Dedicated COVID Hospital te kalpui dan leh hêng hmunhma te tihthianghlim chungchangah chuan Health & Family Welfare Department-in inkaihhruaina  a   siamte chu a ṭul anga ennawnin khauh taka kalpui tur a ni ang.


     2. COVID-19 positive ni lo emaw Containment Zone/Area aanga lo kal ni lo, Mizoram chhung District dang emaw khaw  dang atanga lokal an nih vang ngawtin mi tumah lo quarantine tur a ni lo.

 

 

HREMNA DAN

He thupek zâwm lo chu Disaster Management Act, 2005 hnuaia Section 51 aṭanga Section 60, The Mizoram (Containment & Prevention of the spread of  COVID-19) Act, 2020 hnuaia Section 5 leh IPC Section 188  hmangin  hrem theih an ni.

Sawrkarin heng thuchhuah a siamte hi a ṭul dan azirin a ennawnin a tidanglam thei ang.

 

                                                                                                                         ATTACHMENT-I

 

DEPARTMENT OF HEALTH & FAMILY WELFARE, GOVT OF MIZORAM COVID-19 KARA KUM UPATE LEH NATNA BENVAWN NEITE (HIGH RISK GROUP) TE FIMKHUR DAN TUR (SEPT 2020)

 

Kum Upate leh natna benvawn vei ho te hi an taksa a chak loh avangin covid an kai hma bik a. An taksaa natna dotu an tlakchham avangin covid an kai a   nih chuan an la na (serious) duh bik a, covid avanga  thi  tam ber pawh kum  upa leh natna benvawn lo vei sa te an ni. Taksa hrisel tha leh kum la naupangte chu an kai a nih pawhin an taksaah harsatna lian tham a thlen lo tlangpui thin. Hei vang hian kum upa leh natna benvawn veite chu midangte aiin an fimkhur zual bik a ngai a ni.

 

HIGH RISK GROUP-TE CHU:

  1. Kum 60 aia upate
  2. Cancer vei- a bikin chemotherapy/radiotherapy hmanga enkawl mekte.
  3. Lung (heart) natna benvawn nei.
  4. Chuap (Lungs) natna benvawn nei- khuh benvawn, asthma etc.
  5. Kal (Kidney) natna benvawn nei.
  6. Thin (Liver) natna benvawn nei.
  7. Thluak lam natna benvawn nei e.g. stroke, Parkinson’s disease etc.
  8. Taksa dona (Immunity) nei tlem- HIV/AIDS, Transplant patients damdawi ei mek.
  9. Zunthlum (diabetes).
  10. BP sâng (hypertension).

 

ENGTIN NGE HIGH RISK GROUP TE AN FIMKHUR ZUAL BIK THEIH ANG?

  1. In lamah awm deuh chawt a, len chhuah loh a ṭha ber.
  2. Mi inah len loh a, inleng pawh neih loh a him ber.
  3. Lo theih lohva, midang nen kan inkawm dawn a nih chuan kan inkarah 3 feet tal a awm tur a ni a (duhthusam chuan 6 ft), mask kan vuah ve ve (heuh) tur a ni.
  4. Chhungkaw member leh midangte nen kan ti tiho dawn a nih chuan inhlat taka hut a, mask vuah ngei ngei tur a ni.
  5. Puipunnaah te, chaw ei khawmnaah te, bazarah te,   committee  meeting- naah te kal loh hram a ha.
  6. Kan inchhungah/chhungkuaah Quarantine/Isolation lai te, COVID-19 dona lama thawkte, chhuak vak nasate an awm a nih chuan anmahni nen chuan inhnaih taka awm loh hram tur a ni.
  7. Uluk taka sahbawn leh tui hmanga kutsil fo tur a ni a; kutsil remchan lohnaah hand sanitizer hman thin tur a ni.
  8. Midang kan bula an awm a nih chuan tha taka mask vuah ṭhin tur a ni.
  9. Hmai, ka, hnar, mit te kut lawngin khawih loh tur a ni.
  10. Mi khawih hnu- chanchinbu, pawisa, lehkha, bungrua etc. khawih hmain a theih chuan ‘sanitise/disinfect’ ni se, kan khawih zawh veleh kutfai taka sil leh zel tur a ni.
  11. In chhunga thil kan khawih zin bik – kawngkhar vawnna, tui herh haw-na, dawhkan, kawngkhar etc chu a khat tawka tihfai hin tur a ni.
  12. Midangte nen zai ho loh tur a ni.
  13. Khuh leh hahchhiau dawnin tissue paper/rawmawlin emaw ka hup tur a ni a, a remchan loh chuan kan ban thlep (kiu chunglam) phenah chauh kan khuh/hahchhiau tur a ni.


 
HIGH RISK GROUP TE’N TAKSA LEH RILRU HRISEL NAN ENGTE NGE AN  TIH ANG?

 

  1. Rilru hlim takin awm tum hram hram ang che.
  2. Vawikhatah rei tak tak thutthlengah, TV hmaah emaw, i  phone   khalin  emaw hu/mu reng lo la, a khât tawkin dingin vei kual hin ang che.
  3. Taksa chet tam a pawimawh a, a remchan ang angin exercise lak hin tur   a ni. Nikhata exercise lak chu belhkhawmin 30 mins a tling tur a ni a,  mahni tlin tawk ang zela lak hin tur a ni.
  4. Ei leh in hrisel a pawimawh a. Ei luat a hlauhawm a, ei insum leh lutuk a ha lo bawk. I taksa mamawh tawk ei thin la, thlai leh thei ei  uar rawh. Sa  te, mawm leh thaute, thil al (chi) te, thil thlumte insum ang che. Tui in   tam  a pawimawh bawk. Natna do nan protein lam–  sa  ti var, sangha, artui vâr lai, rajma, dal, be, tofu a tha a; thlai leh thei lam a pawimawh bawk. Vawikhatah chaw ei teuh teuh lovin, ei zina ei tlem a tha zawk.
  5. Hahdam takin awm la, mahni nuam tihzawng (hobby) – music, lehkhabu chhiar, painting etc tih nan hun hmang ang che.
  6. Tawngaina hunte, meditation tihna hunte hman thin hi hrisel nan pawh a ṭha.
  7. Phone leh thildang hmangin hiante, chhungte nen inbiak fo a tha.
  8. Social media ah te, TV news ah te Covid lampang news leh chanchin en tlem rawh. Chanchin dik lo mi tam takin an thehdarh hin tih  hria   la, chung lakah chuan inthiarfihlim a ha.
  9. I damdawi mamawh tur thla hnih daih tal khawl khawm thin ang che.
  10. Harsatna i neih palh a i phone tur – Emergency number te, Helpline te, doctor I rawntheih tur number te nei sa vek la.   I phone ah awlsamte  a  hmuh turin dah la, ziakin tar bawk ang che.
  11. Loh theih loh ah lo chuan Damdawi ina kal loh hi a him ber a, mahse a ul viau chuan fimkhur taka kal mai tur a ni.
  12. ‘E-Sanjeevani OPD’ app hmangin kan phone atangin mahni in  aanga  doctor specialist te rawn theih turin Mizoram sorkar chuan ruahmanna a siam a. He e- Sanjeevani-OPD app hi download la, a hman dan i chhungte inzirtir ang che.
  13. Insawiselna leh harsatna i neih chuan Covid Helpline (No. 102/ 0389- 2323336/ 0389-2322336/ 0389-2318336)-ah phone la, an lo anpui thei bawk ang che.
  14. Rilru hah ngawih ngawih te, lungngaih riaute, hlauhna reh mai lo te i nei a nih chuan Helpline emaw i doctor emaw Counseling lama anpui theitu tur che rawn ang che.
  15. Thingtlang lama awmte tan min bialtu Health Worker/ASHA te hming leh number neih a ha.
  16. Meizuk,  vaihlo,  zu  lakah  fihlim ang che.                                                                                                          


ATTACHMENT-II

 

MIPUI PUNKHAWMNA HMUN-A COVID-19 INKAIDARH A NIH LOH NANA INVENNA ATANA ZAWM TUR KAIHHRUAINA (SOP)

 

  1. Thlirna

Inneihna, pawl thila inhmuhkhawmna, Pathian biaa inkhawmna leh mipui punkhawmna function neihna hmunahte hian Covid-19 inkai darh a nih loh nan social distancing leh invenna dangte ken kawh a   ṭul tak zet a ni.

 

  1. A huam chin

He kaihhruaina hian hmun ṭhenkhata Covid-19 darh tur ven nana kalphung siam bik bakah vantlang zawm tura duante a pho chhuak a ni.

 

  1. Mipui vantlangin an zawm tur invenna te

Kum 65 chunglam, co-morbidity (natna khirh/ inkai chhawn  awl  pakhat aia tam vei kawp) nei te, nau pai lai te leh naupang kum 10 hnuai lam te chu ṭul bik thil leh hriselna chungchang vanga chhuah ngai a nih loh chuan ina awm tura thurawn an ni a, a theih chin chinah hetiang mipui punkhawmnaah hian tel ve loh tur a ni. Hei hi sakhaw biakna hmun enkawltute hrilhhriat tur a ni.

 

  1. Mipui punkhawmna hmunahte hian heng inkaihhruaina dante hi lekkawh tur
    1. A luhnaah kut tih faina (sanitizer dispenser) leh khawsik  enna   dah ngei ngei tur a ni.
    2. Natna kai awma lang lote chauh luhtir tur a ni.
    3. Face mask vuahte chauh luhtir tur a ni.
    4. COVID-19 laka him theihna tura siam poster/ standee/ AV media-te chu langsar deuha tar lan tur. 
    5. A theih chin chinah kal khawmte chu ṭhen darh tur.
    6. Motor park-na leh punkhawmna hmun/sakhaw   biakna  hmun/hall adt. kawtah te mipui che vel mumal taka kaihhruai   tur a ni a, social distancing dan zam te an zawm vek tur a ni.
    7. Ei/in tur siam emaw sem emaw a ngai a nih chuan a theih chin chinah mimal ei tur pack fel se thlapa sem tur a ni  a, plate/no/fian adt. inawm tura ruahman loh tur. Tin,  ei/in siam lai leh ei/in laiin engtik lai pawhin social distancing dan zamte zawm tur a ni.
    8. Social distancing vawn hat a nih theih nan punkhawmna hmun/sakhaw biakna hmun/hall adt. chhehvelah intlar a ngaih chuan dan anga ruahman sa dinna tur bik chhinchhiahna siam hin tur a ni.
    9. A hrana luhna leh chhuahna siam tur a ni.
    10. Punkhawmna hmun/Sakhaw biakna  hmun/hall   adt.  Luh dawnah a tlem berah feet 6 aia hnai lova indawta intlar hin tur a ni.
    11. Punkhawmna hmun/Sakhaw biakna  hmun/hall   adt.  Luh dawnah an kut leh ke (pheikhawk phelh a ngai a nih chuan) te fai takin an sil tur a ni.
    12. Social distancing vawn hat a nih theih dan ber turin hut dan ruahman tur a ni.
    13. Air-conditioning/ ventilation hman a nih   chuan  CPWD kaihhruaina siamte zawm tur a ni. Chu kaihhruaina chuan, “Air conditioning khawlte temperature chu 24°-30°C a ni tur a ni a, relative humidity chu 40-70% a ni tur a ni,” a ti a; “Boruak thianghlim lut chu a tam thei ang ber a ni tur a nih bakah cross Ventilation pawh hahnem tawk tak a awm tur a ni,” tiin  a sawi bawk.
    14. Punkhawmna hmun/Sakhaw biakna hmun chhung leh a chhehvela lehkhabu, milim, lehkhabu thianghlim  adt.   chu  khawih loh tur a ni.
    15. Hmun khata mipui tam tak inhawr khawm khap tur a ni.
    16. Inkaichhawn a awm zel loh nan hla sak leh zaipawl zaite phal a ni lo va; amaherawhchu, hla emaw rimawi thun sa (pre-recorded) te chu tih rik phal a ni thung ang.
    17. Taksa insi a chibai inbuk loh tur.
    18. Pathian biakna hmuna hinghi-a awngtai hunin mahni awngai nan mahni pher/ puan ken heuh tur a ni a, hawn leh zel tur a ni a. Midang nena inṭawm loh tur a ni.
    19. Coupon leh pawisa inhlan bakah sakhuana hmuna thilpek inhlan leh puithiam/ rawngbawltute hnen aanga thilpek dawn,  entir  nan prasad sem/ tui thianghlim sem adt. ang chite tih loh tur a  ni.
    20. Heng hmunah te hian a bikin hrisel nana invawn thianghlim hna (sanitation)-te uluk leh ngun lehzual zawka thawh hin tur – inthiarna, tui inna leh kut/ ke silna hmunahte.
    21. Punkhawmna hmun/Sakhaw biakna hmun/hall adt. leh a chhehvelte chu zing taka tihfai leh thenfai hna thawh tur a ni.
    22. Punkhawmna hmun/Sakhaw biakna hmun/hall adt. chhuatte  chu vawi tam tak tihfai hin tur a ni.
    23. Mipui pungkhawm leh a hmun enkawlte hman hnu face mask leh kutkawr te chu fimkhur taka tihral tur a ni.