1457/2022-2023

1)      Sum harsatna lo intanna:

Kum 2019-20 kum tawp lam aṭanga 2020-21 chhunga kan sum dawn tura ngaih dawn loh tam tak a awm a, a hlawm lian chin ringawt pawh ₹ 2632.58 crore lai a ni. Hemi nghawng hi kan la tuar mek a ni. Heng hunlai hi Covid hri hluar vanglai niin, Central aṭang pawhin sum faia ṭanpuinate chu kan dawng ve bawk a; nimahsela, ₹ 100 crore pawh a tling ṭhaṭhum lova, kan sum hmuh tur kan dawn tak si loh nena khaikhin phei chuan a beitham hle. Hei mai hi ni lovin Covid hri leng hian ruahman lawk lova sum hmanna expenditure a tisang hle a, Covid damlo enkawlna atana kan damdawi in leh a thawktu neihsa ten dawl zo lovin Covid damlo enkawlna bik atan Covid Care Centre hrang hrang te, Voluntary Worker te, Test-na khawl install nan te, Test-Kit, re-agents leh PPE lei nan te leh Care Centre-a ei leh in buatsaihna atan te bakah hriat lawk loh ramri buai senso ah sum tam tham tak a kal bawk a ni. Hemi nghawng hi kan la tuar chho zel a, CSS sum te pawh duh anga hmaa release theih lo chang a awm fo a ni. 

2)      CSS fund release dan phung tihdanglamin a nghawng:

July ni 1, 2021 atangin Centrally Sponsored Scheme hnuaia sumte chu Public Financial Management System (PFMS) kaltlanga release zel an ni tawh a, Implementing Agency-te Single Nodal Account-ah an pawisa pawh dah zel ṭhin tura tih a ni a, hemi a nih avang hian Mizoram sawrkar pawhin September 2021 aṭangin CSS sumte chu PFMS kaltlangin SNA-ah a dah lut ve ta bawk a, sum dinhmun a harsat chang erawh chuan dah luh nghal mai remchan loh chang a awm ṭhin. Hetianga PFMS kaltlanga SNA-a sum dah luhte hi Central lamin a monitor (enzui) thei vek tawh nghe nghe. July 2021 hnulama CSS sum lutte hi kalpui ṭha viau mah ila, tunhma lama CSS sum dawn tawh, chhan hrang hrang avanga Implementing Agency hnena pekchhuah loh tam tak state engemaw zatah a la awm a, chu chu hriain July ni 7, 2022 khan Central sawrkar chuan March ni 31, 2022 hma lama sum release-te chu Single Nodal Agency-te account-ah July ni 20, 2022 ral hmaa dahlut vek turin state zawng zawng a hriattir ta a, dah luh bangte chu Consolidated Fund of India-a refund turin a ti bawk. Thu chhuah mai duh tawk lo-in, State Finance Secretary-te pawh meeting neih puiin a taka tipuitling ngei turin a hriattir hlawm a ni. Hetiang a nih avang hian Mizoram pawhin CSS fund March ni 31, 2022 hma lama dawn tawh, la release lohte chu chhuah an ni ta char char a, tun chawlhkar hnih chhung lek khan ₹ 610.69 crore zet chhuah a ni. Hun rei lo te chhunga heti zah zah release chu sorkar sumin a daih loh avangin Ways and Means Advance/ Special Drawing Facility hmangin RBI-ah sum pûk a ni a, chu chuan a la daih loh vangin overdraft hmanga sum pawh pûk a ni bawk. 

3)      State dang a nghawng dan:

Hetianga thupek khauh tak siam a ni hian state dangte pawh a tibuai ve hle mai a, Tripura chuan harsatna lutuk a nei lo a. Hriat theih chinah RBI zawm ve lo Sikkim chuan CSS sumte an chhuah kim lo a, loh theih lohin Government of India-ah an refund a ngai ang.  Ṭhenawm State pahnih, Nagaland leh Manipur-te phei chu Mizoram aiin dinhmun harsa zawkah an awm a, Assam state meuh pawhin last working day-ah hlawh a pe thei lo a, August first week-ah an chhuah chauh a ni. Anni pawh hi tunah ziaawm hret rih mah se, hlawh an chhuah chuan an sum dinhmun a nghawng na viau dawn niin an sawi. Chuvangin he harsatna hi keini chauh emaw tia Regional leh National paper thlenga chhuah a ni hi Sawrkar chuan pawi a ti a, State dang dinhmun te hre chianga chhuah ni ve se, mipui pawhin ngaihdan an siam thiam deuh ngei ang. 

4)      Treasury khar a ni lo:

Hetianga Sawrkar sum dinhmun a chhiat chhoh tak zelah leh overdraft aṭanga sum puk hial a ngaih takah chuan dinhmun chhe zawka kan awm loh nan Treasury aṭanga Sawrkar sum chhuak te chu nasa taka tihtlem a ni a, chutih rual erawh chuan Treasury khar (payment stop) ṭhak dinhmun erawh chu kan thleng lo a.  July ni 25 aṭanga  ni 28 inkarah pawh a ṭul zual tak tak bik atan  ₹ 17.84 crore chhuah a la ni.  Hemi chhung tho hian tun hmaa sum pukna ṭhin National Small Saving Fund leibate pawh RBI kal tlanga rulh reng an ni. Treasury khar tak tak-ah chuan sum chhuak tur a awm thei lo. 

5)      Sawrkar hnathawk hlawh pek thuai a ni dawn:

Hetiang dinhmuna kan din tak avangin a hun takah July thla hlawh chu pek theih a ni ta lo a, Sawrkar chuan pawi a ti hle a ni.  Dinhmun khirh takah ding mah ila Sawrkar chuan sum luh theihna dang dang te dapin Revenue earning department te pawhin an sum hmuhte Sawrkar account-a dah lut thuai tura tih an nih angin an chhung nghal zel a, chungte avang leh Central sawrkar aṭanga sum release thar tur leh realese mek PDRDG leh Share of Taxes lo lut mai turte hre reng chungin Sawrkar chuan a hnathawkte hlawh pek thuai a tum a, Muster Roll leh Work Charged-te hlawh phei hi chu August ni 5 hian chhuah nghal vek ni se a ti a, Pension leh Sawrkar hnathawk hlawh te pawh August ni 10 vel ah chhuah a tum bawk a ni. 

6)      CSS hnuaia hlawh late chungchang:

CSS sumte pekchhuah nghal mai loh leh K-Deposit-a lo dah lailawk a awm ṭhin avang hian mi tamtakin CSS hnuaia hlawh late hlawh hrensak angin an sawi ṭhin a, hei erawh hi chu a dik lo. CSS hnuaia salary tur bika Central-in a release hi K-Deposit-ah dah a ni ngai lova, a rang thei ang bera release nghal zel a ni zawk a ni. Central lamin a hun taka an release loh ṭhin avangin CSS hnuaia hnathawkte hian hlawh la tlai ṭhin zawk a ni. Hemi a nih avang hian CSS hnuaia hnathawktute harsatna chhawk zangkhai turin advance allocation-te siamin State sum hmangin hlawh tur hi lo pek lailawk chang a awm fo ṭhin zawk a ni.  

7)      CSS sumte Department ten an kawl tang thei bik lo:

CSS sum, Finance Deaprtment-in a release zingah hian kumin chhunga first instalment-a an dawn tur beisei zat aia tam Department SNA account-ah a awm phal a ni lo a, chuvangin Department te pawhin bill an pek char char a ngai dawn a, CSS hnuaia contractor-te leh Implementing Agency hrang hrangte kutah sum a lut thuai thei tawh dawn a, hmasawnna hnathawh pawh a chak sauh thei a, pawisa lengvak pawh a tam sawt thei a ni. Heihi a ṭha zawnga hman ṭangkai theih tak tur a ni. 

Hetiang hi kan dinhmun chu a ni a, thla thum/thla li hnuah chuan kan harsatna zualpui hi chu sut kian leh theih beisei a ni a, heng CSS Central share kan release avang hian Central share instalment release tur la awmte lo lut ve thuai tura beisei a ni bawk a, chuvangin State sawrkar hnathawkte leh mipuite chiai lutuk tur a ni lo a, social media thu thehdarh te pawh âwih dan chin tawk nei thiam turin Finance Department chuan mipuite a ngen a ni.