798/2022-2023
Aizawl, 7th June, 2022 : Tualte Tomato Growers’ Co-operative Society Ltd. thar chhuah tomato quintal 162 chu Silchar, Assam-a hralh chhuah turin Deputy Chief Minister Pu Tawnluia’n vawiin chawhma dar 9:30 khan Horticulture Directorate kawtah a vai liam.

Hemi puala inkhawm tawi buatsaihah khuallian Pu Tawnluia chuan Horticulture Department in kuthnathawktute tana hma a laknaah hmasawnna chi hrang hrang kan hmu a, heng zinga a hlawkna teltute chu Tualte-a tomato chingtute hi an ni, a ti a. Tualte khua an hlawhtlinna chu khawtlang an tanrual bakah thalaite an phur a, an tui em vang a ni tih sawiin amah ngei pawhin an hlawhtlinna turin theihtawp a chhuahpui tih a sawi a ni.

Pu Tawnluia chuan kuthnathawktute thar chhuah ngei Mizoram mai bakah Mizoram pawna hralh chhuah theiha a awm hi a ropui takzet a, kuthnathawktute intodelhna kawngah hmahruaitu ni ngei se qa duh thu sawiin, kan ram tharchhuahte hian kan intodelh thei ngei a a rin thu a sawi a. Tomato thar hun laiin kar khatah quintal 400 – 500 an thar bakah kum khatah vawi thum an thar thei a, kan hralh zawh vek theihnan ruahmanna kan siam zel a pawimawh a ni a ti a. Kumin chhungin tomato chinga hma la thar tur chhungkaw 200 chuang an awm thu a sawi bawk. Mizoramin kum khata tomato a mamawh zat chhutin Mizoram hmun hrang hranga tomato chingtute thar chhuah hian min chawm zo a ni, a ti bawk.

Horticulture Development Board Vice-Chairman Prof. F.Lalnunmawia pawhin thu sawiin Tualte khua in an taimakna leh thawhrimna rah an seng chu a lawmpui thu a sawi a, midangte tamna entawntlaka hlawhtlinna an nei chu ropui a tih thu sawiin duhsakna a hlan a ni.

Horticulture Director Dr. Elizabeth Saipari pawhin Tualte khua hian a khawtlang huapa tih tak zeta tomato chin hi an kalpui avangin hun reilote chhungin hlawhtlinna hmel an hmu a, kum hnih chhung lockdown kalpui a nih lai pawh khan phai lam tomato lak luh ngai lo a kan awm theihna chhante zinga mi an ni,a ti a. Marketing hi an Department chan a ni lo nachungin theihtawpin kan ngaihtuah pui reng a. Commerce lam hotute dawrin thlaithar zuartute nen tualchhung tomato marketing chak taka kalpui anih zel theih nan ngaihtuahna leh ruahmanna an siam reng a ni, a ti.

Tualte khuaah hian kum 2019 khan “Tomato Growers’ Association” din a ni a, Horticulture Department leh KVK-te puihnain chhungkaw 24 in tomato an ching tan a. Kum2021-ah “Tualte Tomato Growers’ Co-operative Society Ltd.” hming puin Society ngelnghet takin an awm mek a ni, Society hnuaiah hian Primary Agriculture Credit Society (PACS) kalpui mek niin, tomato kum 1000 chin neite chu Association member a ziah luh an ni. Kum 2022 kal mekah hian tomato chingtu chhungkaw 210 zet Society ah share neiin an awm mek a, tuna tomato thar seng mek hi chhungkaw 120 lai an ni bawk a ni. Horticulture Department in “Horticulture for Youth” tih thupui hmanga hma alakna tipuitlingtu khua an ni a, “Tualte Tomato Growers’ Co-operative Society” Office Bearers’ te hi thalai kum 25-35 inkar an ni a, tomato chingtute hi kum 25 – 45 inkar mi niin an zinga 80% hi kum 35 hnuai lam an ni. Horticulture Department atangin tanpuina hrang hrang tuikhuah, tuilakna pipe, lei tha leh tomato chi, thlai venna chi hrang hrangtte an dawng thin a ni.

Tualte tomato hralh chungchangah Association leh Horticulture Department te tangkawpin hralh chhuah thin a ni a, hripui len lai pawh khan sawrkarin “Vegetable Supply Chain” a kalpui a, supply chain kaltlang hian farmer te tana hlawk zawk turin district hrang hrangah hralh chhuah thin a ni.

Bialtu MLA leh Deputy Chief Minister ni bawk Pu Tawnluia puihnain Tomato Ketchup & Sauce siamna khawl tha tak pek an ni a, he khawl hmang thiam tur hian Horticulture Department chuan Society member 4 CFTRI, Mysore ah training turin a tir a, tunah chuan he khawl hmang hian Tomato Ketchup & Sauce an siam chhuak tawh a, hralh chhuah tlak a ni tih approval an nei tawh a, hralh chhuah phalna an dil mek a ni. Tomato Ketchup & Sauce sawngbawlna tur hmun changtlung (processing unit) tur Tomato Storage & Packing Unit building sak sak turin Horticulture Department in hma a la mek bawk a ni.

Tualte khua hian kum 2019 atanga 2022 may thla thleng khian tomato quintal 6992 an thar chhuak tawh a, sum faiin cheng vaibelchhe 3.67 an la lut tawh a ni.

Horticulture Department-in Mizoram hmun hrang hranga tomato an chin tir hi a chi tha bik, IIHR Bangalore atanga lak chhuah a ni a, a chin hun pangngai (thlasik) loh lai pawh a chin theih off-season variety tha bik te an ni. A tirah Arka Rakshak leh Arka Samrat an kalpui phawt a, Arka Samrat hi a that zawk tak avangin, uar zawka chin mek a ni ta a ni. Arka Abhed enchhin leh a ni a, he variety hi a tha hle tih KVK lam te enchhinna atanga a chian tak avangin tunah hian Arka Abhed hi chin uar leh mek a ni a, IIHR Bangalore-ah pawh Arka Abhed chi hi thahnem tak order tawh nghe nghe a ni.

Horticulture marketing-a hmasawn tur hian a variety thlan leh technical thil tam tak a pawimawh avangin market tham kan tharchhuah ngei theih nan, natna do thei bik tomato variety an thlang a. Tuna Variety te hi Triple Resistant Variety an ti a. Heng variety te hian Early Blight, Late Blight leh Bacterial Wilt natna te an do chak bik a, chin hlawhtlin a awl bik hie a ni. Tualte khua hian kartin tomato 300qtls (1500 crates) an thawnchhuaka. Nimina (6.06.2022) an lawh kha 476qtls (2000 crates) lai a ni. April thla atang a seng tanin nakum February thla thleng tomato hi tharchuak turin an in beisei.

Attachment

  • Loading attachment...