Lalsangzuali Sailo

          Kum zabi 20-na atang kha chuan Zofa te hian inneih kan sawngbawl dan tlangpuiah Mizo hnam tihdan phung te, sap tih dan thenkhat leh kristian dan te kan hman pawlh vek a tih theih ang. Inneih kan sawngbawl danah fel tawk lo leh siam that ngai lai deuh te pawh a awmin a hriat ta a; a then a zar han tarlang ila:

          Mo leh mo-neitu chhungkuate an inrem hnuah Innei/Inneih Sawmna kan han siam a, lo kal tura kan rin leh beisei hauh si loh te pawh, Sawmna pein kan sawm teuh thin awm mang e, a tih theih fo. Hmelhriat tha leh ngam tlak ni lem lo leh min ngai pawimawh vak lo tur mite sawm chiam hi a tha ber lo thei ve bawk ania! Veng chhung leh mahni awmna/lawina kohhran mite sawm erawh thil tihawm leh mawi tak a ni ang.

          Tin, man ineitir chungchang hian ngaihtuahna a titam thei ta hle. Mi hrang daih, kan naute leh kan fate pawhin an nel loh tur, biak pawh an biak zui ngam loh tur te, thuam chhawm tur eng emaw pe thei awm nia ngaih te, man tang, mi tam fe eitir ta ila, Rs.30/40 emaw lek lek lehkha ipah thunin Pa lal, Pu sum, Sum fang, Naupuakpuan leh a dang te mi 40/50 emaw hnenah han sem ta chiam mai ila, emaw 'blanket, suitcase, rizai kan fanu-in a beisei deuh tlat mai' te han ti lehnghal ila, hei hian thuam chhawm tam tir tumna leh duhna a keng tel nghal tlat a ni. Chhung khat laina hnai leh inngam tlak zualte inkarah chuan "thil phut neih" pawh a awm viau thei e. Chutiang pawh ni hran si lovin, in thing tawp mai ta ila, kutdawh rilru putna a ni a tih theih ang,em le? Thuam chhawm thur thur te hian inneihna a tinghetin kan ring em? Hnam dang unaute, thuam chhawm uar luat leh beisei nei sang lutukte zingah inthah, leh mahni intihhlum a hluar ang hi kan hnaih tulh tulh ang tih a hlauhawm thei mai awm asin! Fimkhur ila, siamthatu leh dik leh tha nia hriat chu huaisen taka zawm ngamtu kan mamawh ta a nih hi.

          Man inhlan zana ruai siam leh inneih ni tlaia ruai buatsaih hi tih makmawha ngaih a hlauhawm tan deuh tlat mai. Mi khawsak harsa leh neinungte phak tawk a inang lo nasa si. Mi hausate tih ang rethei zawk ten tih ve zel kan tum chuan phur a rit thei hle dawn. Chuvangin a tithei fate pawhin man eitute an hrai a nih chuan a tha alawm, ti ta ila, inneih ni leh zela thingpui ruai tuihnai baka chaw leh sa tui tinreng ruai buatsaih hi chu a neinung fate pawhin IN SUM thei ta sela chuan, rethei leh harsa zawkte min tanpuina leh Mizo khawtlang nun siamthatna chi khat leh inneih sawngbawl dan tha zawk a ni hial mai awm asin!

          Tin, Mo leh mo-neitu lamte'n a hrang ve ve a inneih lawmna siam hi kan ching tlangpui a, mi thenkhat erawh chuan hmun khata lawm an duh zawk a, amaherawhchu Sunde School Hall khera Joint reception siam tura ngaihna boruak hi a awm ve thei a, Hall remchang hman te pawh thil tih chi tak a nih a rinawm.

          Mo incheina hi tun hma deuh kha chuan mo-neitu (a mipa) in an tumsak fo thin a, tunlai erawh hi chuan mahni incheina leh hak tur intum mai nula an tam ta. Hei hi a tha khawp mai. A pasal tur tana phurrit tur a lo phurh chhawk kha a tih chi hle a ni. Thenkhat puanchei leh kawr chhing haka an lungawi mai laiin mi thenkhat chuan inneih kawrfual (wedding gown) kher hak an duh zawk thei a, mihring nun chhunga ni ropui ber a ni miau a. Thil tih awm tak a ni ve tho. Amaherawhchu ni khat chauh atana Rs. 3000 -5000 man thuitira dah leh vang vang tur inneih kawrfual neih ai chuan sum tlemte senga hawh mai kha finthlak zawka hria an awm nual ta bawk. Bazar dawr thenkhatah awlsam tea inneih kawr fual leh thite pawh hawh theih tur a awm tih hria ila.

          Kohhran thenkhat chuan Biak Ina mo theh chiam hi an duh vak ta lo. Sap tih dan kan lak a nih hmel a, a pawina em em erawh a awm lem awm lo ve. Inneih tiropuitu pakhat a lo ni thei ve bawk a. Cake zai te, han inbarh vel te hi kan uar ta viau a, sap tih dan kan chhawm a ni a, hei pawh hi kan uar leh lutuk zel chuan rethei zawkte tan phurrit a tling thei mai awm asin. Cake lian tak tak phei chu cheng sang tam tak man a ni hial thin si a. A neinung vak lote chuan heng ang thilte hi "tih loh ngam" zir ta ila, mi hausa leh neinung te tih ang tih ve zel hi tum lo ta ila, a that zawk a rinawm khawp mai.

           Inneih thilpek (present) pek hi kan ching ta hie a, thil tha tak pawh a ni. Innei thar, tuak tharte puala pek a ni tlangpui a. Mo leh mo-neitu hriat loh emaw, an phalna ni lem lova chhungkhat laina dangten lo lak darn mai chingte pawh a awm theih a, hlim tlanna tur, rilru intina lo zawnga insem tlan emaw, tuak thar4e puala dah that mai te pawh thil tihawm tak a nih hmel viau. In hrang an chan huna an la mamawh zel tur thil pawimawh a ni hlawm thei si a.

          Tun hma deuha mo khum sawisak te, thil ri thei khai ruka fiamthu thawh chiam ang kha kan ching ta lo hle. Zanlaia thawm ngaihthlak ruk te pawh a awm ta lo a tih theih a. Zun tamna damdawi mo leh mo-neitu thingpui in turah an lo thlak avanga zankhuaa mu hman lek lova zung zankhua, an taksaa tui awm zawng zawng an zun chhuah avanga zing khawvara chau zal der te pawh kha an khawngaih thlakin infiamna mawlmang leh rapthlak tak a ni. Tunlai hunah chuan kan hre ta meuh lo va.

          Mi thenkhat chuan Lawichal tihlawm nana sum inpek chinte an duh lem lova, thenkhat erawh chuan Lawichal hi an dah pawimawh thiamin pawisa tlem azawng han inhlan te hi nuam an ti a, a sual tampui awm lo ve. Khua leh Veng tih dan a dang thei fo bawk.

          Mizo Kristian dana kan inneih hian Mizo hmeichhiate dinhmun a sawhnghet lo a tih theih. Mipa-in nula no tha zawk hmuin a nupui chu ma ta sela, a nupui chuan a fate leh a thawh chhuaha in leh lo an din pawh ni se, chan a nei lo thei tlat. Mizo hnam danah chuan, 'Mizo hmeichhiaten dinhmun an neilo,' an tih thin hi a dik viau a ni. Pathian leh Kohhran hma-a thu tiam hian hmeichhiate dinhmun a tinghet lem lo an lo ti mathlawn lovin, Civil Code-a-inneih kan duh loh pawhin INDIAN CHRISTIAN MARRIAGE ACT hman ve tawh mai te hi Mizo te tan a sawi mawi chi viau tawh mai lo'ng maw? Kan nu, kan laizawn, kan farnu, kan fanu ten dinhmun nghet zawk an neih theih nan leh inmak thuai leh inthen mai mai a lo tlem zawk nan, mi thil chik mi leh mi vengvate'n kan ram leh hnam tana thil tha ngaihtuah chhuah tum a hun ta hle mai.

          Inneih kan sawngbawl dana siam that ngai zual tlem kan han tarlan te hi tha nia kan hriatte chu zawm ngam ta ila, a va lawmawm dawn em!