Zoram mipui duhtakte,

Hei a khat tawkin mipuite hnenah thupuan turte, inhrilh turte a awm ang ang kan han puang a. Tichuan kan cabinet meeting te pawh vawi engemawzat neiin keipawhin mipuite hnenah heng kan media te kaltlang hian, vawi engemawzat thu ka rawn sawi tawh a. Zanin hian a pawimawh zual, a tlangpuia han sawi leh a tul a.

Kan hriat angin hei Lockdown chu India sawrkarin a tih hma in kan ti hmasa zawk a. Tichuan chumi hnu ah India sawrkarin a tih hma bawkin a pawhseina kan han ti leh a, tun April thla tawp thlengin pawhsei ni rawh se kan ti a. Chumi hnu in India sawrkarin, sawrkar laipuiin May ni 3 thlengin pawhseina an rawn ti leh ta a, chuti a nih chuan May ni 3 thleng hian awmze nei a kan kalna awmchhun tihtheih dan kawng chu a ni mai a. A chhan chu central sawrkarin thlawhna kalkawngte, rel te leh thildang zawng zawng te a tihtawp vek lai leh ram puma lockdown a kalpui chuan May ni 3 thleng chu kan zui ve lo thei lova, chumi thlenga kal turah pawh khan in ngai ila tunah chuan a that ka ring a.

Tichuan central sawrkar in hetia lockdown a kalpui lai hian tlemin an puan kha a hnuhnung deuh avangin kan puan lai ai khan boruak tlemin a lo dang ta deuh hlek a. Khatih lai khan state leh state inkalpawhna, heng zawng zawng mipui emaw, mipui tangkhang laklawhte kalna tur hi kawng awm thei turah ngaihna kan nei a, a bik takin Guwahati-a kan Mizo tangkhang awm te, Shillong ami te leh Churachandpur, Imphal lam ami te. Chung chu state in ruahmanna a siam chuan motor in lakluh mai theih turah kan ngai a. Amaherawhchu khami kan puan hnu khan, tunhnaia sawrkar laipui lockdown order rawn puan ah khan Central sawrkarin state kaltlanga mi inphurh, khatiang reng reng kha chu a khap ta bur mai a. Chungte a nih chuan Assam sawrkar pawhin Guwahati-a tang te kan phurhchhuahna tur kha a phal dawn lova, a remti dawn lova, a hlau ve dawn a. Chutiang bawkin Meghalaya sawrkarin a hlau ang a, Manipur sawrkarin a hlau bawk ang a. Mizoram sawrkar chuan kan theihtawpin tih tum mah ila kan ti thei dawn chuang bik ta lova, pawi kan ti a. Chuvangin tuna Manipur lama la tang te, Meghalaya lama la tang te, Assam lama tang te pawh kan tum ang leh kan programme lo duan angin kan ramah lakluh theih dan a awm ta rih lova. Engpawh nise mahni awmna hmun theuh ah lo la awm ila, boruak tha zawk rei lutuk lovah a awm thei turah ngai ila. Chutih hunah chuan kam mite pawh tangkhang, a tang buai te pawh kan lakchhuah theih thuai a, chhungte nen in inhmuhkhawm theih thuai pawh kan beisei a ni.

Chutih lai chuan hei harsatna hrang hrang  North eastern state a kan han sawi tak, chuta kan mipui awmte, chung lovah chuan India ram hmundang, state dang danga tang te zawng zawng engemawzat an awm a, chungte chuan hetah kan state, kan  information centre pui an rawn hrilh zel a, chungte chu an Chief Secretary te leh an sawrkar hnenah heng hmunah te hian kan mite tang an awm a, chung chu an particulars kan rawn pe a che u kan ti a, kan pe thla a, chung chu theihtawpin lo ngaihtuah rawh u kan ti a. Hei hi India ram sawrkarin mahni state a mi tangkhang laklawhte chu theihtawpin an awmna state ten ngaihtuah a eiturte leh thildang buaipui ngai zawng zawngte an buaipui tur a ni e, a tih avangin keini pawhin kan state chhunga state dang mi tang te chu kan theihtawpin  kan ngaihtuah a. Tunah phei hi chuan kan state chhungah mi 445 lai tangkhang an awm a, chumi te chu kawng chi tinrengin relief camp hrang hrangah te kan chawm a, kan buaipui a. Khatiang chiah khan state danga kan mite tangkhangte pawh an lo chawm chu an tih ve tur a ni, tiin  central sawrkar pawhin thu a pe a. Tin, an lo chawm na tur pawisa pawh  State Disaster Respond Fund atangte leh a remchang anga lo pui  zel turin sawrkar laipui pawhina ti a, chuvangin  harsa lutuk lo turah kan ngai a, chutiang nilo engemaw a bika tanpui ngai an awm a nih chuan Mizoram sawrkar atangin pawisa pawh thawn a theih dan leh a puih theih dan angin engemawzat chu pui thei turin kan inhuam a, chumi tur chuan ngaihtuahna kan hmang mek bawk a ni.

Chutih lai chuan hei kan lockdown  hun chhung hi May ni 3  thleng a lo kal leh dawn ta rih a. Hemi laia kan tihtur pawimawh chu kan thenawm ram Burma ram te, Manipur te, Assam te, Tripura te, Bangladesh min hualtu ah hian COVID-19 natna veite, thi te engemawzat an awm a. Chuvangin heng te hi uluk taka kan ven fimkhur a ngai a, hetah hian tuna kan insawrbingna tur leh kan chakna kan pekna tur ber pawh a ni. Burma ramri hrulah Assam  Rifles te, kan mipui, kan NGO atanga kan thawktu Task Force village level a mite, tin kan district level a mite, chung ho chu an thawk a kan police te nen theihtawpin, him thei ang ber turin hotute pawh inhmukhawmin, police lampang hotute kan Home Minister hovin. Tin, kei nen  Assam Rifles hotute leh BSF  hotute nen pawh inhmukhawmin hmalak dan tur pawh tunhnaiah kan relin kan han bei char char a,  thawktu pawh kan han intirchhuak mek a, tunah hian a him thawkhat thei turah chuan kan ngai a. Tin, chutiang bawkin a puihna tur chi hrang hrang eiturah a ni emaw, thildangah emaw heng hi chu puih zel kan tum a, chu bakah Bangladesh lam side ah hian BSF ho chan a ni a, anni hian kan police te leh kan Local Task Force te leh District task force te nen an thawk a, chhim lam thlengin theihtawpin kan bei mek a. Tripura side ah leh Assam side ah te, Manipur side ah pawh kan theihtawpin hei hi venhim tumin kan vai in hma kan la a. Hei hi kan insawrbingna hmun pawimawh zual han khirh zual chu an ni.

Mizoram chhung erawh chu Pathian tanpuina in tunah a vei pakhat kan neih damdawi in a kan dah, chupawh tha lampang pan chho zel bak chu punna kan nei lova. Kan lawm a, vannei kan in ti a ni. Hei chawlhkar engemzaw zat chu kan inkharkhip ta hlawm a, chuvangin a harsa zual tur pawn lam atanga natna vei an awm a nih loh chuan keimahni hi chu ziaawm thawkhat viau turah kan in ngai a, amaherawhchu hriatloh atanga lo thleng thei a nih avang erawh chuan fimkhur a ngai a. Chutih lai chuan mipuite tana harsatna nasa lutuk thlen palh thei kan nih avangin hei hi ramdang atanga he natna lo luhna tur theihtawpa veng chungin, mipui harsat lutuk lohna tur ngaihtuah bawkin  tunah chuan hmalak kan tum a. Chumi atan chuan a dan leh kaihhruaina chu kan State Level task Force lama kan Chief Secretary hova an thutkhawmna ah uluk takin engemawzat detail takin an siam chhuakin an ziakchhuak vek a. Chung chu vawiinah hian a kimchangin  han sawi sen pawh a ni loving a, amaherawhchu a tlangpuia ka’n sawi duh chu:

Pakhatna ah, mipuiten kan lo leh huan lama kan hnathawhna kan chhunzawm theihna turin kan Village task force te nen, kan District task Force te nen remsiamna neiin kan thawh theihna tur ngaihtuahin helamah hi chuan kan inthlahdul dawn a. Tin, chulo ah chuan kawng siamtute - kan thal hun a tawp lek lek tawh a, hetih lai hian kawng siam a remchang em em a, kan COVID thil avanga motor te pawh kalchhuak lova, kalkawng zawng zawngte pawh reh thuap a nih lai tak hian kawng siamtute tan thawhna a remchanga, chuvangin fur ruahtui a lo tlak hma in, hetah hian a thawktu chi hrang hrang awm te khan he natna ina a tihdarhna leh harsatna, hlauhawmna a thlen dan zawng ni lovin, a awmsa te khata thawktu tam tak phei chu ramdang atanga thawktu awm ve reng pawn lam atanga lo lut nilo engemawzat  an awm a. Chumite chu midang nen an inchiahpiah vak chuanglo bawk a, khangte khan lo thawk sela, chubakah kan contractor ten hlawm lian pui puia ti lovin an khawl nen engemaw remchang an lo thawhna tur  remchangte pawh Village Task Force te leh District Task force te nen engemaw remsiamna neiin hei hi hna engemaw chen a kal remtih tur a ni bawk a. Tin chulovah  chuan leilawn dawh pawimawh tak tak fur a min dangtu tur an awmlohna tur atana chu chu emergency taka an thawh turte pawh a awm bawk a. Tin, chu bakah chuan thingtlang khuaah leh khawpui chhungah pawh hnathawhna tur tam tak a awm a. Entirnan kan mistiri te chuan anmahni workshop ah mi pungkhawm luai luai lovin hna an thawk char char thei thova, chungte pawh  chu phal sak an ni ang a. Chu bakah chuan insak te pawh tlem deuh in a mi pungkhawm luai luai  chi a sak ni lova lo chhunzawmna remchang tur ang te pawh Local task Force leh District task Force  ten an enpuina hnuaiah, an remruatna hnuaiah chung chu awm thei turah kan ngai bawk a. Tin, chu bakah chuan hna chi hrang hrang tun kan natna kai darh tur chi leh a hlauhawm zawnga kalpui  na chi ni hauh lo hnathawh tur engemawzat a awm dawn a, chungte chu State task Force ten guideline an siamah hian detail takin a lo kal a, chungte chu a lo chhuak ang a, khangte kha chhiarin engkim detail zawkimn in hre thei ang.

Tin, chu lovah  chuan kan essential commodities, kan eiturte leh thildang pawimawh zual heng lo luhna tur  hi chu India sawrkar pawhin heng hi chu kan phalloh chuan mipuite kan harsa lutuk ang tiin phalna a pe a, keini pawhin a hma atangin buhfai lo luhna turte, kan eitur lo luhna turte chu kan remti reng a. Amaherawhchu, chung a motor khalhtute leh a motor a thawkte chu uluk taka natna an rawn la lut lo a ni tih hriat nan lo check a, lo screen vek bakah Mizoram chhunga an awmna ah pawh midangte nen inchawhpawlh lova an han unload zawh veleh a haw thla leh vang vang turin, Mizoramah cham bang rei hauh lo turin instruction pek an ni a, chutiang chuan kalpui zel a ni. Chutiang tak chuan  tunah pawh kan ti ang a. Tin, essential commodities kan tih zinga chhiar tel nilo mah sela, kan hnathawhna, kan ram development hnathawhna pawimawh zual atan heng thirte, cement te, a nih loh leh thildang insakna atan te, kawng siana atan te leh thildang pawimawh zual tul tak tak khang lakluh pawh kha phal a ni dawn a. Amaherawhchu a duh apiangin zuk phurh kha tih chi a ni dawn lova, an phurh luh dan tur leh an lakluh dan tur chu hetah District task Force hotute phalna  la in an phurh dan tur pawh engkim ruahman felna awm vekin lakluh tur a ni ang a, him taka Mizorama natna lalut lo zawng a chungchu phurhluh dan kawng pawh en kan tum bawk a ni.

Engpawh nise a tul ang zelin vawiina kan han sawisen loh te, vawiina lo lang lo te pawh nakinah hei hi chu heti zawnga remruatna siam theih a ni e tih thil tam tak VLTF, DLTF leh SLTF te pawhin an hmu tur, siamrem tur te pawh a la awm zel ang a, chung chu a tul ang zelin nitin a thuneitute leh a buaipuitute hnenah kan theihtawpin siamrem a kalpui zel kan tum ang.

Awle, a hnuhnung berah chuan ram mipuite, heng an thiltih ah hian lawmthu ka’n hrilh che u a. Tunah hian hah em em a awm kan task force te, kan NGO a mi te, kan mipui thingtlang ami thawktute zawng zawng in hah zia kan hria a lawmthu  kan sawi duh a. Tin, kan Police te, kan paramilitary force, Assam Rifles  leh BSF te leh puitu dang reng reng heng hi tih tak zetin lawmthu kan han hrilh nawn leh che u a ni. Tin, chung lovah chuan hei thingtlang lampangah te pawh kan ei leh bar lakna kawngah kumin lo kal tur a hi hetiang hun atanga thlai chin hun atanga min tibuai a nih avang hian harsatna lian lutuk kan thlen lohna turin thingtlang lama hnathawktute, thingtlang lo ami pawh khawpui hnaivai ah ten pawh hmun thenkhatah chuan a ni tho ang a, ei leh bar kan thawhchhuah tam theihna turin a remchang chinah chuan theihtawpin tan la ila. Tichuan nakinah he COVID hian tlema boruak tha nen  min kiansan hnu ah nunphung pangngaia kan kalah pawh Mizoram hian ei leh barah leh thildangah harsatna lutuk kan tawn lohna turin theihtawpin tuna tang hian thahnemngai in hei hi mipuiin kan theihtawp chhuahin hma i la ang u tih kha ka’n sawi duh bawk a ni. Amaherawhchu, tunah chuan mipui punkhawm luai luaina chi tur, entirnan function lian neih te, thil hawn emaw te, Biak In a inkhawmte, sikul kal te thildang hetiang punkhawm lian erawh hi chu khawvel hmun dang pawhin an la ti lo bawk a, India ram pawhin a awihlo bawk a, keini pawhin kan ti rihlo bawk ang a. Amaherawhchu tunhnaia engemaw remruatna siam theih a sikul exam laklawh ni hnih thum tih a han zawh mai theihte chu remruatna siam a ni a. A bak erawh chu a tlachawp ang zelin thil han tih theih tur chi a te chu inrawn tlangin heng hi chu kan ti tlang dawn nia.

Pathianin hun tha min pe ang a. Keini pawh rin aiin kan ziaawm rih zel a, kan theihtawpin tawngtaina nei ila, kan kohhran hotute min kahihruaina hnuaiah Mizoram kan tawngtaina Pathianin a chhang niin kan hria a, lawmawm kan ti tak tak a ni. A bak kaihhruaina erawh chu, hei khawhar lenpui chungchang te leh thildang a detail zawk a chu he kaihhruaina hnuaiah hian a awm a, nakinah chungte chu mipuiin kan chhiarin kan la hria ang a, hei hi a tlangpuia zanina tuna kan lockdown period a kan kalna uluk taka border area vel a kan tihna tur leh Mizoram chhungah chuan mipuiin harsatna lutuk kan chan lohna tur atana tlem a kan thlahdul deuhna lai tur a tlangpuiin ka’n sawi a ni e.

Ram mipuite zawng zawng in chungah, in mi thlawpna kan dawnah lawmthu kan sawi a. Tichuan Mizoram hi Pathianin harsatna, phurrit lian lutuk awm lovin min kalpui zel ang tih ringin kan theihtawpin tawngtaina hun i hmang ang u.

In vaia chungah lawmthu ka sawi e.