Thiante u, 

 

1.       Vawiin India Republic Day vawi 70-na ni chhinchhiah tlak takah hian he ni lawm tura lo kal khawmte leh Zoram mipuite in zavaiin duhsakna chibai ka buk a che u. Kum thar hi in zavai tan kum tha, hriselna leh malsawmna in a vur kum che u ni turin duhsakna sang ber ka hlan a che u.

 

2.       Kum 70 liam ta ah khan India ram chu mipui rorelna ram, Danpui ropui tak hnuaiah mitinin intluk tlanga chanvo inang kan neih theihna leh, a innghahna atan dikna, mimal zalenna, intluktlanna leh inunauna te lungphum ah neiin vawiin ni ang ah hian Democratic Republic ram pakhat ni turin a lo inbawl hrang tan a. Kum sawmsarih chhunga kan ram hmasawnna leh hlawhtlinna te kan thlir let chuan a chhuanawm tak meuh a ni. Hetih rual hian tun dinhmun kan thlen theihna tura theihtawp lo chhuahtu India ram leh hnam hruaitu hmasa mual liam tawh te kha vawiin ah hian rilru ah hre rengin anmahni zahna chibai i buk ang u.

 

3.       Kum sawmsarih chhungin India ram chu khawvela mipui rorelna ram lian leh ropui ber pakhat ah a lo indin nghet ta a. Hnam hrang hrang, ze inanglo tak tak te awm khawmna ram ni mah se, a chhunga cheng mipui te inkara inlungrualna leh inpumkhatna chu khawvel mithmuh ah chiang taka tarlanin a awm a ni. Thiamna leh hriatna khawvela kan chuankai tawh mek lai hian India ram chu zirna lamah te, hriselna ah te, buh leh bal thar chhuah na lamah leh sawrkar inrelbawlna kawngah pawh chak taka tlan turin dinhmun duhawm takah a inhlang kai tawh a ni. He hmasawnna hian hnathawh tur tam zawk te, thawh chhuah tipung tur te, ram chhung sum leh pai than chhohna tur te, dinhmun hnuaihnung zawka awmte dawm kang tur te, khawtlang nun inpawh tawnna leh thingtlang mirethei te dinhmun chawikan na turin kawng a hawng zel a. Tunah chuan ram hmasawn zinga chhiar tel nih kan duhna chu suangtuahna ram ni mai tawh lovin, a taka kalpui mek, reilo tea puitling tur a lo ni ta.

 

 

4.       Vawiin ni pawimawh takah hian kan State inthlanna ah Zoram mipui ten tha taka an mawhphurhna leh chanvo an hlen avanga inthlanna tluang tak kan neih theih avangin lawmthu ka sawi a. Tun inthlan ah khan democracy ramah mipui ten an duhzawng sawrkar siam tura thu an neihna chu a taka lan chhuah tirin hei hi democracy ropuina tichiang tu a ni. Boruak muanawm tak hnuaiah inthlanna felfai tak kan nei thei kha a lawmawmin thil chhin chhiah tlak tak a ni a. Sawrkar hnathawkte, dan leh thupek kengkawhtute, khawtlang mipuite, NGO te leh Kohhran te, a bik takin Mizoram People’s Forum(MPF) te chungah pawh an thawhrimna leh inpekna avangin lawmthu ka sawi a ni.

 

5.       Ka sawrkar chuan Mizoram hi mahni kut-kea ding a, intodelh turin ruahmanna hrang hrang te siam a, chak taka kalpui a tum a. Sawrkar langtlang leh mawhphurhna la ngam, mipui te innghah na tlak sawrkawr ni turin theihtawp a chhuah dawn a ni. Sawrkar inrelbawlna kawngah thuneihna sem zai tur leh a taka Lok Ayukta kalpui thuai turin hma lak a tum a. Hnam pasaltha, ram tana nun hlante hriat reng nan an chhungte chhawmdawlna tur ruahmanna pawh a bika siamsak tum a ni.

 

6.       Ka sawrkar chuan hmasawnna huapzo leh ngelnghet, khawngtlang mipuite dinhmun leh ei leh bar a ram hmel thlak danglamna tur ruahmanna lian tham, Socio - Economic Development Policy(SEDP)a kalpui dawn a. SEDP hian kan ramin chakna thahrui a ngahna lai bik te hmang tangkaiin hei hian hmasawnna ban pawimawh zual deuh deuhvah ram thanna hi nasa takin a nawr chak thei dawn a ni. SEDP hi ruahmanna fel tak nen a rang thei ang bera kalpui tum a ni a. SEDP hi sawrkar hmasa hnuaia hmalakna thenkhat anga sum sem ringawt a ni dawn lova, project belhchian dawl leh eizawnna tura ruahmanna rintlak siamtute kut tihchakna tur a ruahman a ni. 12th Plan chhung khan Mizoram chuan GSDP thanna rate 11% nei pha in sector hrang hrang zingah Service sector in a thawh hlawk ber a. GSDP a kan thanna hi theihtawp chhuaha chhawm chhoh zel kan tum ang a. Kum khata mimal sum thawhchhuah zat pawh ram pum huapa mimal thawhchhuah zat aia sanga kan awm zel theih nan theihtawp chhuah chhunzawm zel kan tum bawk a ni. Heng kan thil tum te tihlawhtling tur hian sawrkar hmasa hun chhunga hmalakna te pawh a tul dan ang zelin a theih chinah chuan chhunzawm a ni ang.  

7.       Mizoram hmasawnna hi chawl lova a kal chhunzawm zel theih nan remna leh muanna boruak vawnhim a pawimawh a. Chumi atan chuan dan leh thupek kenkawh hi sawrkar in a ngaih pawimawh ber pakhat a ni zel dawn a. Vanneihthlak takin  kum 2018 chhung khan dan leh thupek kenkawh kawngah harsatna lian tham a thleng lova. Hei hi kan Police te inpekna leh thawhrimna vang liau liau a ni. State ralmuang ber kan nih chhunzawm theihna tura Mizoram Police te inpekna, taimakna leh thawhrimna hi a chhuanawm tak zet a, an chungah lawmthu ka sawi nghal bawk a ni. Kum 2012 atanga tun thlengin pawikhawihna leh pawihkhawihtu chhuina, Criminal & Crime Tracking Network and System(CCTNS) chu hlawhtling takin kalpui chhunzawm zel a ni a. A hma hruaitu atan nikum August thla khan Aizawl Police Station, Bawngkawn Police Station leh Kulikawn Police Station-ah te Citizen Portal hawn a ni a. Hei hi Police Station a kal kher lova mipui ten an thil hriat duhte an zawhfiah theihna leh an harsatna chingfel turin a tangkai  hle a ni. Tun hnaiah Cyber Crime avangin dan bawhchhiatna a rawn pung cho mek a; mamawhna avangin Cyber Crime Cell chu Cyber Crime Police Station-ah nikum August thla khan tihlen a lo ni tawh a. Aizawl District bakah District pathum dang te chu a hma hruaitu atan  rikrum thil a rang taka hma la nghal thei turin Pilot project for Emergency Response and Support System kalpui tura thlan an ni tawh a. Hemi atan hian Police 423 te chu Mizoram chhungah zirtirna pek an ni a, a dang mi 54 te pawh state pawnah training tir an ni a. Mizoram Police te hi tunlai thiamna leh hmanraw tha zawk nen thuam chak zel an ni ang.

 

          State ramri te venghim turin a tul ang zela hma lak a ni dawn a. Ramri hrula chengte tan bika hmasawnna leh hamthatna tur ngaih pawimawh a ni ang a. Mizoram Village Level Citizen Registration kalpui turin a tul anga hma lak a ni ang.

 

8.       Ka sawrkar chuan thingtlang mipui nawlpui eizawnna ber, Agriculture pawimawhna a hre chiang a. Hemi lam eizawnna hi ei leh bara mipuite innghahna lian ber a nih bakah mi tam tak  eizawnna kawng sialtu a nih avangin sum leh paia ram thanna pawh hetah hian a innghat thui hle a ni. Kan state chhunga kut hnathawktu tam zawkte hi Agriculture leh a kaihhnawih eizawnna peng hrang hrang huang chhunga mite an nih avangin hemi lama hmalakna pawimawh zualte tih changtlun chu sawrkarin a ngaih pawimawh ber pakhat a ni zel dawn a. Tunlai khawvel ah chuan Agriculture hi science thiamna a innghat a ni tawh a; hmanraw tha leh mithiamte kaihruaina hnuaiah loneitute hma lakna kalpui a pawimawh a. Kan leilung leh boruak mila thlai chin tur leh enkawl dan dik tak nen, thar chhuah tipung tura hma lak chhoh zel a ni ang a. Leilung hanna hmanga thlai thar, Organic Farming uar zawka kalpui tum a ni.

 

          Central Sawrkar Scheme(CSS)hrang hrang -  Rashtriya Krishi Vikas Yojana(RKVY), National Food Security Mission -Tree Borne Oilseed(NFSM - TBOs), Mission Organic Chain Development(MOVCD) leh  Krishi Vigyan kendra(KVKs) te chu chak taka kalpui chhunzawm zel a ni ang a.  Kum 2022 ah kuthnathawktute thawh chhuah a let a tihpun na tura central sawrkar hmalakna kal mek ti hlawhtling turin KVK hnuaiah thingtlang khaw thlan chhuah bikah te zirchianna Participatory Rural Appraisal(PRA)neih a ni tawh a. Hmalakna tur ruahmanna pawh an awmna district theuh vah buatsaih a ni tawh a. District tinah District Level Coordination Committee for Doubling Farmers Income leh Village Level Coordination Committee for Doubling Farmers Income pawh din a ni tawh a. Heng bakah hian Horticulture, Fisheries, Veterinary & Animal Husbandry leh Sericulture lam eizawnna huang chhunga hmalakna te pawh ngaih pawimawh chhunzawm a ni ang a. Heng eizawnna atana kan state thahrui neihte hai chhuak a, a hlawk thei ang bera hmang tangkai turin hma lak a ni ang.

 

          Tunah hian Pradhan Mantri Krishi Sinchai Yojana - Har Khed ko Pani hmalakna hnuaiah loneitu chhungkaw 1055 te tan ram hectare 1,723 a zau chawm tur  Minor Irrigation Project 36 kalpui mek a ni a. Tin, RIDF - XXII hnuaiah project 5 hmangin thlai chin theihna tur hmun hectare 360 chawm tur tuikawng laih hna thawh mek a ni bawk a. National Water Policy zulzuia Mizoram State Water Policy siam turin Chief Secretary kaihruaina hnuaiah Task Force din a ni tawh a. Kum 8 chhung atan National Hydrology Project hnuaiah Hydrological Information System kalpuina turin Central sawrkar chuan sum cheng nuai 3,100 min dah sak a ni.

 

9.       Hmasawnna ruangam changtlung neih hi ram hmasawnna tehfung pawimawh tak a ni a. Mizoram anga tlangram chheng chhia ah chuan kalkawng tha nei tura hmalak hi hna hautak a ni tih kan hre tlang vek awm e. Ka sawrkar chuan state chhung inkalpawhna kawngpui tha nei tur leh thenawm state te nena inkalpawhna kawngpui tha nei turin theihtawp a chhuah dawn a. Road sector hnuaia project zawng zawng te tha taka thawh an nih theih nan bawhzui a ni ang a. Tun ah hian PWD chuan National Highway 11, a thui zawng belhkhawm 1,465.938 kilometres lai a enkawl mek a. PMGSY, NEC, NABARD, NEDP etc. hnuaiah cheng vaibelchhe 1,080.93 sengin kawngpui 1,702 kilometres a thui siamna tur project 105 kalpui mek a ni bawk. Kum 2018 - 2019 chhung khan kawngpui 10, a thui zawng belh khawm 86 kilometres chu Rs 78.07 Crore sengin laih zawh a ni a. Hemi hun chhung vek hian kawngpui 24, a thuizawng belh khawm 142.00 kilometres chu cheng vaibelchhe 213.60 sengin Alkatra luan chhuah a ni bawk a. Kum 2018-19 chhung khan cheng vaibelchhe 507 sengin Building 91 sak hna thawh a ni a; heng zinga 39 chu sak zawh niin 52 dang sak hna pawh tluang taka kalpui mek a ni. PMGSY hnuaiah thingtlang khaw 169 te chu kawngpuiin a chhun tlang tawh a. Kawng 1,948 kilometres a thui sial hna thawh a niin 892 kilometres a thui ah Alkatra luan chhuah a ni bawk. Kum 2018-19 chhung khan state dangte nena inkalpawhna tur kawngpui pahnih - Daido-Vawmkawt-Bungpuikawn 9 kilometres a thui leh Kawrthah - Damdiai - Vanghmun 57kilometres a thui chu North East Road Sector Development Schemes(NERSDS) hnuaia siam turin Central Sawrkarin a pawm tawh a ni. Heng bakah hian Lengpui Airport tih changtlunna tur te, thlawhna tum hmun dang siam belh tur te, ram dangte nena inkalpawhna tura tui kawng tha zawk siam tur te in hma lak a ni ang. 

 

10.     Ka sawrkar chuan power a intodelhna kawng a ngai pawimawh a. Nizung leh thli chakna hmanga power siam chhuah leh kawng hrang hranga power a intodelhna turin nasa taka hma lak a tum a. India hmarchhak bialah Mizoram hi SAUBHAGYA(Pradhan Mantri Sahj Bijli Har Ghar Yojana) tha taka ti hlawhtling hmasa ber zinga mi kan ni a. He scheme hnuaiah hian chenna in 25,755 hnenah Electric Connection pek an ni a. Deen Dayal Upadhaya Gram Jyoti Yojana(DDUGJY) hnuaiah Thingtlang khaw 45 chu electric eng pek an ni tawh a. Integrated Power Development Schemes(IPDS)thawh hnihna hnuaiah kum 2020 March thla ah chuan Bairabi, Biate, Darlawn, N. Vanlaiphai, Tlabung leh Zawlnuam khua te chu tuam chhuah hman turah beisei a ni a. Hetih lai hian IPDS thawhkhatna chuan thingtlang khawpui 6 te chu kumin sawrkar kum ral hma in a tuam chhuak hman turah beisei a ni bawk. Vankal khua a 20 MW Solar Park din hna thawh mek chu 75% zawh fel a ni tawh a, eng pek luhna tura ruahmanna pawh sawrkar ah thlen a ni tawh a. Tlungvela 2 MW Solar Power Plant din hna chu June 2019 a zawh hman beisei a ni. Hetih rual hian power siam chhuah leh pek chhuahna lam pawh tha zawka kalpui a nih theih nan theihtawp chhuah zui zel a ni ang.    

 

11.     Ka Sawrkar chuan Mizoram hi India rama state fai ber a siam tur leh kum 2019 ah chuan kan khawpui te leh thingtlang khua zawng zawng te pawh mihring chenna hmun fai bera siam hman turin theihtawp a chhuah zel a. Tunah hian Mizoram district zawng zawng te chu Open Defecation Free (ODF)a puan an ni vek tawh a. Public Health Engineering Department (PHED)hnuaia hmalakna pawimawh ber pakhat, Swachh Bharat Mission (Gramin) chu ngawrh taka kalpui mek zel a ni.

 

          Kum 2018-2019 chhung hian National Rural Drinking Water Programme (NRDWP)hmanga mihring chenna hmun 54 tui pekna tur ruahman ah hmun 37-ah kalpui a ni tawh a. Sialsuk, Samlukhai, Leite, Rotlang leh N. Thingdawl Water Supply Scheme te chu kum 2018-2019 chhung hian zawhfel tum a ni. Hetih lai hian National Bank for Agriculture and Rural Development (NABARD) hnuaia Solar Pumping Scheme pawh khaw eng emaw zatah kalpui a ni bawk.

 

12.     Ka Sawrkar chuan mitin tan damdawia inenkawlna tha leh man tlawm neih theihna tur a ngai pawimawh a. Hemi bawhzuina hmasa atan tunhnai khan damlo ten thisen endikna atana pawisa an pek thin chu tihtawp a ni a. Damdawia inenkawlna hmunhma leh hmanraw tih changtlung zel hi Sawrkarin a ngai pawimawh a. MNF ministry term hmasa in bul a lo tan, ‘The Mizoram State Health Care Scheme’ chu tha zawka kalpui chhunzawm turin a tul anga ennawn leh siam that tum a ni. 

          Mizoram ah naupiang thi zat Infant Mortality Rate (IMR) chu point 5 laiin a tlahniam a. Ministry of Health & Family Welfare atangin ram pum huapa titha lawmman pahnihna kan dawng a. Nu nau pai ten enkawlna tha zawk an dawn theih nana sawrkar laipui hmalakna Pradhan Mantri Swasthya Matritva Abhiyan (PMSMA) kalpuina ah pawh kum 2017-2018 ah hmarchhak state zinga titha chawimawina Mizoram chuan a dawng bawk a ni. Mipui hriselna atana Central Sawrkar programme hrang hrang te chu tha taka kalpui chhunzawm zel turin state sawrkar chuan sum leh thil danga a mawhphurhna te a hlen zel dawn a ni. Lawngtlai District-ah khum sawmnga (50) awm theihna hospital sak hna chu thawh mek a ni a, Siaha District hospital khum za (100) awm theihna tura tih changtlun hna pawh kalpui mek a ni. District Hospital hrang hrang pasarihah Trauma Centre din tum a ni a. Civil Hospital Lunglei-ah CT Scan Machine (16 Slice) dah a ni a, hei hi Lunglei leh chhim bial mipui te tan tangkai hle tura beisei a ni.

 

13.     Ka Sawrkar chuan zirna kailawn tinah zirna kalphung siam that a tulzia a hria a. School tan hun leh calendar te pawh kan khawtlang nunphung nena inmil thei tura ennawn leh a tul anga her rem turin hma lak thuai a tum a. Zirna siam that nan zirna hmunhma leh hmasawnna ruhrel pawimawh din belh te, a awm sa tih changtlun leh school hrang hranga zirtirtu sem rual te chu a ngai pawimawh hle dawn a ni. Heng bakah hian sawrkar tanpuina dawngtu school te, kohhran, mimal leh Centrally Sponsored Schemes (CSS)enkawl school a zirlaite leh zirtirtute hamthatna pawh sawrkarin a theih anga ngaihtuah sak a tum a ni.   

 

          Kum 2018-2019 chhung khan High School science zirtirtu mi 66 leh mathematics zirtirtu mi 48 lak belh an ni a. Private Higher Secondary School pakhat (1) chu sawrkar enkawlna hnuaiah dah thar a ni a, Middle School pasarih (7), High School sawmhnih panga (25) leh Higher Secondary School sawmli pathum (43) te chu mimal enkawlna atangin Adhoc Lumpsum-Grant-in-Aid (GIA) ah hlankai an ni bawk a. Berawtlang-a Innovation Hub and Space Science Education Centre chu nikum September thla khan hawn a ni a, hei hian science lama tuimi zirlaite tan hmasawnna tam tak a thlen ngei beisei a ni.

 

14.     Mizoram mipuite zinga a chanve aia tam hi khawpuia cheng kan ni a, ram hmasawnna thang zelah khawpui hmasawnna  ruhrel din belh pawimawh zia sawrkar in a hria a. Khawpui a chengte mamawh, zin veivah na te, faina leh thianghlimna lam te, hmasawnna ruhrel pawimawh atana ruahmanna awm sa te chak zawka kalpui tur leh a thar siam belh a kalpui tur te in hma lak a ngai pawimawh a. Kawngpui tha kan neih theih nan zirchianna kalpui mek a ni a, hemi chungchang hi Chief Minister pawhin ngai pawimawhin tun hnai khan department hotute leh mithiamte nen kawngpui dinhmun endikna hi a nei nghe nghe a ni. Smart City Mission programme hnuaiah Aizawl khawpui hi ‘Smart City’ a siam turin Companies Act.2013 hnuaiah Special Purpose Vehicle (SPV)ziah luh tawh a ni a. Kan khawpui leh thingtlang khawlian deuh te pawh mipui tana chenna hmun nuam a siam turin tih changtlun chhoh zel a pawimawh a. Hemi atan hian state sawrkar chakna leh khawpui hmasawnna atana Central sawrkar scheme hrang hrang te a remchan dan ang zela kan state mamawh mila her remin theihtawpa hma lak tum a ni. 

 

          Asian Development Bank (ADB)sum bul tuma North Eastern Region Capital Cities Development Investment Programme(NERCCDIP)hmangin Aizawlah hmasawnna hna pawimawh tak tak thawh a ni a. Project III-na chu cheng vaibelchhe 510 hmangin kalpui thuai tur a ni a. Aizawl Municipal Corporation pawh tih chak tum a  ni.

 

15.     Hetih lai hian mitin huapzo hmasawnna kan neih theih nan thingtlang mipui te leh miretheite dinhmun chawikan hi sawrkarin a ngai pawimawh em em a. Central sawrkar hnuaia scheme hrang hrang Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Scheme (MGNREGS), National Rural Livelihoods Mission (NRLM), Pradhan Mantri Krishi Sinchai Yojana- Watershed Development Component (PMKSY-WDC), Border Area Development Programme (BADP), Pradhan Mantri Awas Yojana-Gramin (PMAY-G) leh Non Lapsable Central Pool of Resources (NLCPR) hnuaia hmalakna te chu ngawrh taka kalpui chhunzawm mek a ni a. Heng hmalakna te hmang hian thalai te tan eizawnna hna buatsaih leh training pawimawh te pe in retheihna umbo a, thingtlang a chengte khawsakna dinhmun chawikang tur leh hmasawnna ngelnghet an neih theih na turin theihtawp chhuah mek a ni.

16.     Mizoram hi India ram state tenau zingah mahni kutkawiha eizawnna bul tan kawngah hmasawn chak ber state a ni a. Ka Sawrkar chuan thalai ten eizawnna hna hrang hrang ah leh anmahni tui zawng kawng dangah pawh din chhuah theihna remchang an hmuh theihna tur a ngai pawimawh em em a, sum leh pai leh kawng hrang hranga anmahni tih phurna turin hma lak a tum a. A bikin thalai, mahni kutkawiha eizawnna bul tantu te chu ram chhung leh khawvel hmun zau zawka inelna hmachhawn thei tur leh ding chhuak thei turin sumdawnna lama inzirtirna tha te neihpui a, an kut tichak turin hma lak a ni ang.

 

          ‘The Mizoram State Skill Entrepreneurship Development, 2018’ chu October Ni 5, 2018 khan tih chhuah a ni a, hemi zulzuiin Mizoram State Skill Development Mission chu din a ni tawh a. Champhai leh Serchhip District-ah Industrial Training Institute (ITI) thar sak mek a ni a, Kolasib District-ah pawh ITI thar sak hna thawh tan a ni tawh a. Kum 2017-2020 chhunga PMKVY State Engagement Component hnuaia project-ah thalai 36,671 te tan zirtirna kalpui mek niin hemi atan hian vaibelchhe 56.46 pawm a ni tawh a. Aizawl, Lunglei leh Siaha Govt. Industrial Training Institute (ITI)-ah mi 554 chu Craftsmen Training Schemes (CTS)hnuaiah zirtirna pek an ni.

 

17.     Mizoram ah industry lian kan neih loh avangin state sum hnar lian ber chu agriculture leh a kaihhnawih eizawnna te an ni a. Sum hnar dang atan tourism tih hmasawn chu Mizoram Sawrkar-in a ngai pawimawh hle a. Tourism hmasawn na tur leh India ram chhung leh khawvel ram zau zawk atanga khualzinte hip tur in nasa taka tan lak a ni a. A bik takin thingtlang a chengte dinhmun chawikan na hmanrua pakhat atan tualchhung mite tha leh zung chhawr tangkai thei zawnga rural tourism chu tihlar chhoh deuh deuh tum a ni. Integrated Development of New Eco Tourism chu cheng vaibelchhe 94.90 hmangin Swadesh Darshan-North East Circuit hnuaiah Thenzawl, S. Zote leh Reiek ah te kalpui mek a ni a. Eco Circuit Theme of Swadesh Darshan hnuaiah Development of Eco-Adventure Circuit chu cheng vaibelchhe 99.07 hmangin kalpui a ni bawk a. Heng hian India ram chhung leh ram pawn atanga khualzinte hipna kawngah hmasawnna a thlen ngei beisei a ni a. Heng project-te hi tualchhung mipui ten neitu nihna an chan a, a hlawkna pawh an tel ngei theih tura kalpui tum a ni a. State Institute of Hotel Management chu hawn thuai a nih theih nan hmalak mek a ni a. Sawrkar chuan Mizo hnam ziarang leh rohlu te vawn that a chhawm nun zel a ngai pawimawh a. 

 

18.     Mizo hnam nunphung leh rohlu te vawnhim leh chawi lar zel hi sawrkar in a ngai pawimawh a. Ka sawrkar chuan khawvel hmun hrang hrang cheng Mizo fate inpumkhatna leh inunauna tinghet turin Dan huang chhungah hma a la zel dawn a ni.   

19.     New Secretariat-ah  cheng vaibelchhe 23.60 sengin Aizawl District Court Building leh vaibelchhe 46.24 sengin High Court Building sak mek a ni a. Champhai, Serchhip, Siaha leh Mamit-ah te Judicial Quarter sak mek a ni bawk.

 

20.     Ka sawrkar chuan Sports lama hmasawnna a ngai pawimawh a. Olympic Charter dung zuiin Sports Policy thar duan tum a ni a; hemi hnuaiah hian District zawng zawngah infiamna hmunhma tam zawk din belh tur leh infiammi titha zualte tana sumfai lawmman pawh tihpun tum a ni. Buenos Aires Summer Youth Olympic, 2018 ah Jeremy Lalrinnunga chuan Boys’ Kg 62 category-ah Kg 274 chawiin India ram tana Gold Medal hmasa ber a la a. 2018 Hockey World Cup ah ram aiawh a India team member 18 zingah Mizo nula Lalremsiami a tel hi chhuanawm ka tiin Asian Games leh 2018 Summer Youth Olympic-ah te Silver Medal la in Mizoram atanga infiammite zingah Asiad Medal dawng hmasa ber a ni hi a ropui hle a ni.

 

21.     Mizoram sawrkar chuan kan chenna leilung leh boruak ven him leh kan ram thing leh mau leh nungcha te humhalh a ngai pawimawh em em a. National Programmes leh Green Mizoram Programmes hnuaiah te ngaw khuh chin zauh belh a, thing leh mau leh nungcha te humhalh tura hmalakn te chu chak zawka kalpui tum a ni a. Mizoram-ah sik leh sa inthlak danglamin nghawng a neihte zirchianna neih a ni a. Kum 2018-2019 chhungin sik leh sa inthlak danglamna in nghawng a neihte lo hmachhawn dan tur inzirtirna chu NGOs leh District thuneitute nen tangrualin ngawrh taka neih a ni a. Kum 2018 chhungin Green Mizoram Programme hnuaiah thing tiak 85,562 phun thar a ni a. Sik leh sa inthlak danglamin harsatna a thlen tinep thei tura nasa taka tan lak a pawimawh hle a ni.

 

22.     38th India International Trade Fair, November 2018 ah Commerce & Industries Department in Mizoram Pavillion a siam chuan Bronze Award a dawng a. Industries Department leh a hnuaia eizawnna a hmala tute tan hei hi thil lawmawm tak a ni. Kum hmasa lam aiin Prime Minister’s Employment Generation Programme(PMEGP)ah hmasawnna a lang a, hnathawh tur nei lo lehkhathiam mi tam zawkin eizawnna bul an tan ve theih nan PMEGP hi chhen fakawm a nih zel a beisei awm a. India sawrkar Act East Policy rualin Myanmar leh Bangladesh te nen ramri a insumdawn tawnna pawh lian tham zawka kalpui turin ke kan pen dawn a, hei hian Mizoram sum leh pai dinhmun awmze neiin a chawikang thei dawn a ni.

 

23.     Ka sawrkar chuan mi chanhai leh dinhmun harsa zawka awmte hamthatna a ngai pawimawh em em a. Khawtlang sualna chi hrang hrang, zu leh damdawi hmansual te; naupang leh hmeichhiate chunga pawi khawihna te do va, heng avanga harsatna tawk te bakah naupang kum tlinglo nun kawng sual dai te chhan chhuak a, nun kawng dik an zawh leh theihna tura tanpui turin tlawmngai pawl hrang hrangte nen thawk hova tan lak chhunzawm zel a tum a. January Ni 15, 2015 atanga hman tan The Mizoram Liquor (Control & Prohibition) Act, 2014 chu ti tawp turin hma lak mek a ni. 

 

24.     Thingtlang hmun kilkhawr bera chengte pawhin kum tluana buhfai an nghei loh nan ka sawrkar chuan a hun takah buhfai leh nitin mamawh tuialhthei leh eirawng bawlna gas te chhek khawl a, rualkhai taka mipui hnena sem chhuak thei turin hma a la ang.

 

25.     Sawrkar kalphung siam tha a, mipui ten awlsam zawka sawrkar an dawr theihna kawng siam sak hi ka sawrkar-in a ngai pawimawh em em a. A theih chinah chuan lehkhapuan hmang lova, internet kal tlanga hna kalpui tur leh Central sawrkar in India ram hi Digital India a siam a tumna ti hlawhtling turin theihtawp chhuah a ni ang a.  A bik takin mipui ten sawrkar a chhiah leh sum an chhun luh tur te awlsam zawk a an pek theihna turin ruahmanna siam a ni ang. 

 

 

26.     A tawp ber ah chuan sawrkar tha leh rintlak, chak taka hna thawk thei nei turin sawrkar hnathawk te an pawimawhin phur taka hna an thawh theihna tur boruak siam sak a pawimawh a. Sawrkar hnathawk zawng zawngte chu he sawrkar tharin mipuite tana hmachhawp a neihte tipuitling tura theihtawp chhuah turin ka sawm che u a. Mipui te pawhin tih tak zeta sawrkar hmalakna te tawiawm turin ka sawm duh bawk che u a ni. Kan tanrual phawt chuan Mizoram hi India rama state hmasawn chak berah kan siam thei ang tih ka ringhlel lo.

 

27.     Vawiin ah hian khua leh tui tha kan nih ang takin India ram Danpui innghahna lungphum te vawnghim a, chawisang tur leh he ram tana kan mawhphurhna leh chanvo te tha taka hlen chhuak turin i intiam thar leh ang u. 

 

28.     Vawiin ni pawimawh takah hian Mizoram sawrkarah rinna nghat a theihtawpa in tawiawm thin na avangin NGO hrang hrang te, Kohhran leh mipuite chungah lawmthu ka sawi a. Media leh Central sawrkar office zawng zawng te pawh Mizoram  tana in hnathawh ah lawmthu ka sawi bawk a ni. Mizo hnam nunphung leh ziarang te vawnghim a, kan state hmasawnna tura theihtawpa tan kan lak rual hian India ram leh hnam tuipui zau zawk luanfin thei turin inbuatsaih ila. He ram ropui taka hnam tin chi tin te inpumkhatna tinghet zual deuh deuh turin tan la ila, Mizoram hi hmun nuam leh ralmuang, inremna leh induhsak tawnna nen mitin hlim tak leh zahawm taka kan chen ho theihna ram nuamah siam turin theihtawp i chhuah zel ang u.

 

          A tawp ber atan, Mizoram mipuite hnenah duhsakna ka hlan nawn leh e.

 

          Ka lawm e

          

          JAI HIND