Indian National Trust for Art & Cultural Heritage (INTACH), Mizoram Chapter chuan kum 1908-a Fred W. Savidge (Sap Upa)-in Lakher tawng lehkhabu ‘Grammar and Dictionary of the Lakher Language’ a lo buatsaih an haichhuah chu nimin khan INTACH hruaituten Art & Culture Minister Pu P.C. Zoram Sangliana hnenah vawnthat atan an hlan a ni.

Art & Culture Minister Pu P.C. Zoram Sangliana chuan INTACH zarah lehkhabu hlui leh hlu tak haichhuah a nih chu a vanneihthlak hle a, Lusei hnam pawhin lehkhabu an neih hma daih tawha Sap Upa-in Lakher tawnga dictionary a lo siam tawh chu ropui a tih thu leh Mizoram tan rohlu a tling tak zet a ni, a ti. Mizote pawhin thil hlui ngaihsanna leh ngaihhlutna chang kan hre ve telh telh a, kan thil hluite hian Mizo hnam min suihkhawmtu ni leh zual tura a duh thu a sawi a. Mizo hnam tobul te, kan pi leh pute kuthnu kan la hmuh theih ang ang te hi chhuang taka khawvel hriata kan puanzar hi a pawimawh a ni, a ti bawk. Mizo zirlaiten lehkhabu atang chauh ni lo, a taka India ram history leh ropuina an hriatthiam nan sorkar bultumin Kolkata Indian Museum-ah naupang 250 chuang hruai an ni tawh thu a sawilang bawk a ni.

Art & Culture Minister hnena INTACH aiawha Lakher Dictionary hlantu INTACH Co-Convener Pu C.Chawngkunga chuan British Health Report-a lan danin Mizoten damdawi an ei hmasak ber kum chu 1896 a ni a, hemi kum 100 tlin hriatrengna lungphum pawh Aizawl Civil Hospital-ah kum 1996 khan phum a nih thu a tarlang a. Kumin hi Mizoram-ah INTACH din kum 27 a ni tih a sawi bawk.

He lehkhabu hi a kawmah ‘Grammar and Dictionary of the Lakher Language by Fred W. Savidge of the Arthington Mission, Fort Lungleh, 1908 (Price Rs.3/-)’ tih a chuang a. INTACH bultumin ‘Conservation & Preservation of Archival Materials : DC Office Lunglei’ Project tan a ni a. Hemi bawhzuiin INTACH member pahnih Dr.J.V.Hluna leh Dr.H.Vanlalhruaia ten Lunglei D.C. Office-ah lehkha hlui leh pawimawh dah that tlak an zawnna lamah he dictionary hi an hmuchhuak a ni. Ni 10 December 2011-a Project Report-ah a lan danin Lunglei D.C. Office-a lehkha hlui zawng zawng haichhuah leh uluk taka enfiah a nih hnuah Lakher Dictionary bakah British hun lai leh a hnua lehkha pawimawh dang hrang hrang - Building transfer, Weather, Health & family matters, Medical re-imbursement, M.R.Bills, Mizo National Front Movement (1966-1986), Regrouping of Villages, Weekly confidential, Anti-State Activities, Jhum Control Project, Maintenance, MNF Surrendered List, Inner Line Permit, Trade licences, Household survey, Government circular, Staff meeting, Pension, Scheduled tribe, Village at a glance, Tour of Officers, Foreigner records, Staff training, Housing loan, Peon book, Passport & Visas, Assessment of taxes, Dak bu, Census, etc - chungchang tam tak hmuhchhuah a ni tel a. File 47-ah sem niin heng lehkhabu / lehkha pawimawhte hi State Archive Hall, Aizawl-ah vawnthat atan thehluh vek an ni.

He Project hotu Dr.J.V.Hluna chuan British Library hmalaknain khawvel hmun hrang hranga lehkhabu leh lehkha pawimawh la hmuhchhuah loh, bo mai hlauhawm zawnchhuah hna tan a ni a. He hmalakna azarah Mizoram-a INTACH pawhin Mizo history atana pawimawh tur lehkhabu leh lehkha hluite zawnchhuah hna a thawk tan thei a ni, a ti a. Sialsuk-ah pawh British hun laia lehkha pawimawh engemawzat hmuh chhuah a nih thu te, Assam Rifles record-a Mizoram kaihhnawih lehkha pawimawh te zawnchhuahna hna pawh kalpui mek zel a nih thu a sawi bawk a ni.

Sap Upa Dictionary hlanna inkhawm hi INTACH Convener Pu P.Rohmingthanga, IAS(Rtd)-in a kaihhruaiah hian Industries Minister Pu S.Hiato pawh lo telin Lakher (Mara) tawng chu thi mai lova, chhawmnun a nih zel theih nan leh thangthar ten an hriatbelh zel nan tunah hian MADC huam chhunga zirna in hrang hrang-ah compulsory subject-ah dah a ni, a ti.

Lehkhabu hlannaah hian MADC Chairman Pu Hiphei; MLA-te Pu P.P.Thawlla, Col.Z.S.Zuala, Pu R. Selthuama; INTACH Co-Convener Pu C. Chawngkunga; INTACH Secretary Pu Thanseia te pawh an tel a ni.