World Forestry Day 2010 alo thlen hian min ngaithlatu zawng zawngte chibai ka buk a che u. World Forestry Day tih hi Zotawnga kan dah dawn chuan Ramngaw humhalh pawimawhzia inzirtirna Ni tiin dah ta ila, a sual tam lovin ka ring a. World Forestry Day hi khawvel puma mihringten ramngaw pawimawhzia leh ramngaw hausakna atanga hlawkna hrang hrang kan hmuhte hlutzia kan hriat thar theih nana hman thin a ni a. Kum 1971-a European Confederation of Agriculture-in Assembly vawi 23-na an neih atanga lo irhchhuak tanin, chu rawtna chu United Nations Food & Agriculture Organisation-in bawhzuiin a hun atan kan awmna leia chhun leh zan hun a inchen lai, March ni 21 hi ruatin, kumin hi a vawi 39-na anih tawh chu. He ni hi ramngaw pawimawhna kawng thum - thilsiam chhuah leh min hualveltu environment siamthatna kawnga a tangkaina te, humhalh a tulzia leh kan hun awla intihhlimna hmun tha tak anih zia kan hriat theih nan khawvel pumah hman thin a ni. Kan ramah hian ramngaw hausakna behchhana thilsiamna kan din chho ve mek zel a, a lawmawm hie. Heng thilsiamna atana chakkhaite hi siamtu Pathian min peksa ringawt hi chuan hun rei min daih thei dawn lova, keimahni kutkawih ngeia kan tharchhuah ve a ngai dawn a ni. Chuvangin, heng chakkhaite hi chatlaklova kan hmuh reng theih nan ramngaw tha nei tura thingphun uar pawimawhzia te, uluk leh awmze nei taka enkawl a tulzia te leh tuna kan ramngaw neihsa te humhalh that a pawimawhzia kan hre chho telh telh dawn a ni.

Kum 2009-a Forest Survey of India-in State of the Forest Report-a a tarlan danin Mizoramah hian ramngaw leh hnim hringin a khuh zau zawng chu sq. kilometre 19,240 a ni a, chu chu kan state zau zawng atanga teha za zela 91.27 lai a ni. Amaherawhchu, ramngaw dur tha tak erawh chu kan hriat theuh angin a zim tawh hle a, sq. kilometre 134 chauh a ni a, chu chu kan state zau zawng atanga tehin za zela 0.63 a ni. Kan tlangram Lo neih dan phung - Ramngaw vat darh a, hal leh dur dur thin hi ramngaw tichereutu langsar ber a ni a; tin, hmasawnna kawng kan zawh chhoh zelnaa chenna tur In leh lo dinna bakah inkal pawhna kawngsial te pawh hi ramngaw tichereutu a ni bawk.

    Ramngaw leh ramngaw hnephnawl hi a tangkaiin heng atang hian mihringte mamawh hrang hrang - In chhung bungraw siamna hmanrua te, In sakna chakkhai te, lawng tukna chakkhai leh rel kawnga phah tur thing te, plywood te, thingtuah tur leh meihawl te, lehkha puan te, thing atanga thil siam chhuah - cellophane, plastic leh maimaw puan siamchawp - rayon leh nylon te, thelret kung atanga thelret siamchhuah te, thei rah te, chawhmeh bawlhlo siamna thlai te leh ramhmul damdawi tam tak kan hmuhna anih bakah sik leh sa vawngtu, nunna nei chi tinrengte damkhawchhuahna hriltu leh an lo inthlahpun zelna kawnga tanpuitu pawimawh a ni. Thingzung hian lei phuarkhawmin leimin tur a veng a, van ruahtui tla luang ral zung zung tur lei chhungrila khawlkhawmin, Zo tui thiang in tur min pek bakah tui lian tur a tiziaawm thin. Thing hnah hian boruak chhia carbon dioxide hipralin mihringte tan boruak tha, a tel lova hun rei lote chhung pawh kan nun theih lohna, oxygen hip tur min pe chhuak ve thung a ni. Kan ramah hian ramngaw kan tihchereu chak em avangin khua a lum tain, kan luikawr tunhmaa Zotuithiang luan dem demna thin pawh tuihawk luankawrah a chang chho mek zel anih hi ti rawh u.

Ram bial khat chhunga thing leh mau, thlai awmdan hian chulai hmun sik leh sa a siam thin a. Ramngaw hi leilung venghimtu anih rualin ramsate inhumhimna leh, ni sa lutuk leh boruak lum leh vawt lutuk laka nunna nei chi tinrengte venghimtu a ni bawk. Ni lumna kan awmna leia lo thleng tarn tak hi lo hipralin khawvel boruak lum leh vawh kawngah nasa taka kawngro a sut bakah Ni atanga eng kan hmuh van thengrenga insawhkhawk let tur tam tak lo tinepin, ri bengchheng a tiziaawm thei a, thli thawt hawi zawng leh chak danah kawngro a su bawk.
   
    Forest Department ten tihdan phung kan neihah chuan thing pakhat kan kih chuan a thlak nan thing sawm tai phun leh tur tih a ni a. Amaherawhchu, tun kum 20 kalta vel thleng han thlir kirin hei hi kan pha lo hle a, zaa pakhat emaw ang vel chauh phun ang kan ni. Fimkhur lo leh, kan thiltihin mihringte min nghawng let dan tur ngaihtuah lo leka thing leh mau kih a, ramngaw suasam hian chhiatna leh harsatna hrang hrang a thlen thin. Kan Zoramah pawh hian kan eizawnna pui ber tlangram Lo neih kan la bansan theih loh avangin kan ramngaw kan tichereu chakin, chu chuan a tha lo zawnga nghawng neiin sik leh sa a mumal theih loh bakah buh leh bal thar a hlawk thei lo a ni tih chu nitin, kumtinin kan hre chho zel zawng anih hi. He harsatna hi paltlang turin mitinin kan ngaihtuahna i seng lehzual teh ang u. Kan sorkar chak takin kan kalpui mek NLUP pawh hi ngaihtuahna fim, tumruhna, rinawmna leh taimakna nena kan thawh chuan kan hlawhtlinpui ngei ang tih a hriat a. Kumtin ramngaw thiat darh zel lova huan, Lo, ram kan neih chuan Siamtu Pathian hian sik leh sa tha tak min pek avangin ramngaw siam hi thil harsa a ni lo. Tin, leilung enkawl dan tha zawk leh hlawk zawk kan ngaihtuah chhuah a, kan zir a, kan hman nghal zel a pawimawh bawk. Chutiang atana mi thiamten min zirtir thin hi uluk taka zirin, i hmang tangkai ang u. Kumtina Lo vah a, hal dur dur that loh zia hretute vek kan nih tawh hi. Kuminah sorkarin ramkang tihziaawm beiseina avangin Lo hal hun kan sawn hma a, sawiselna tam tak karah mi tarn takin kan zawm a, a lawmawm hie. Nikumah leh kuminah Lo leh leipui hal avang leh ramkang theih avanga nunna hial chan kan awm hi a pawi ngawt mai. Ramkang thelhna lama nunna chante phei chu ram chhantuah kan ngai a ni. Hengte hi fimkhur a tulzia min hriattirtu ni mawlh teh se.

    Vawiin World Forestry Day alo thlen hian tunlaia mi thiamte lu tihaitu sik leh sa inthlak danglam chak lutuk (climate change) tihziaawmna tha ber chu a tam thei ang ber thing leh mau phun belh zel hi. a ni tih hriain, thingphun uar tur leh, kan ramngaw neihsa te uluk taka humhalh a, venghim tura rilru siam thar turin Zoram mipuite ka ngen a che u.

Ka lawm e.