Vawiin chawhma khan Agriculture minister Pu C Lalrinsanga chuan Fall Armyworm (FAW) in a tihchhiat mek Durtlang leitan leh Sihphir a Vaimim huan a thlawh a, Agriculture department atangin Pu Rohmingthanga Colney, Director (Crop Husbandry), Pi Zothansangi Sailo, Jt. Director, Pu R Lalzirliana, DAO, Pi Lalengzami Haulai, Deputy Director, Pu Lalmalsawma, Deputy Director, Pi Lyncy Lalrindiki, Analytical Assistant leh Pi Lalnunpuii Parte, Subject Matter Specialist ten an telpui bakah thutharthehdarhtu thahnem tak nen a hmunah inkawmna hun te neih a ni.

Agriculture minister Pu C Lalrinsanga chuan Fall Armyworm avanga loneituten harsatna an tawk chu pawi a tih thu a sawi a, a darh chak em avanga inven har tak anih thu tar lang in,” Fall Armyworm hian vaimim kher ni lo, thlai dang chi 80 lai chaw ah a rin theih tlat avang hian crop selection, vaimim thlakna tur thlan kawngah pawh a ti buaithalk hle a ni” a ti a,” He rannung hi inthalhpung chak tak anih avangin ram anga kan tanrual a hma kan lak tlang a ngai a ni” a ti bawk.

Pu Rohmingthanga Colney, Director (C.H) chuan Fall Armyworm tihremna kawnga Agriculture department in hma an lak dan hrang hrangte a tar langa, May Ni 15, 2019 hian Indian Institute of Maize Research, National Centre for Integrated Pest Management leh ICAR-National Bureau of Agricultural Insect Resources atanga mithiam ten Mizoram an rawn tlawh tur thu a tar lang bawk.

Ni 6, May, 2019 thleng a FAW in Mizoram hmun hrang hranga vaimim hmun a tihchhiat chu Hactare 2189 a ni a, chhungkaw 5636 a nghawng tawh bawk a ni.

Fall Armyworm (Spodoptera frugiperda) hi rannung thlai hmelma zingah chuan tihbaiawm pawl tak a ni a. He rannung hian Vaimim bakah thlai dang tam tak sawmriat (80) ngawt a khawih chhe thin a, chung zinga langsar zualte chu, Buh, Faisa, Fu, Buhtun, dal, La, Zikhlum, Tomato leh a dangte anni. A tobul hi Tropical leh sub-tropical America ram niin, kum 2016 khan West Africa ramah pem lutin nasa takin Vaimim leh thlai dangte a suat a. India ramah hian June, 2018 khan Karnataka-ah a rawn thleng tih hriat chhuah a ni a, thla kaw (9) chhung lekin state sawm (10) laiah a darh hman ani. Hriat theih chinah Vaimim hmun hectare 1,70,000 laia zau a ti chhe tawha hriat a ni.

Fall Armyworm (FAW) pangang hian thlai a ti chhe ber a. A pui, pangang thlahtu hi lungphurthlahtu (moth) kan tih mai, zan lama chetla chi a ni a, ram hla tak takah pawh pem thei niin zan khat lek ah km 100 lai a hla a thlawk thei a ni. A pui hian thlaiah a khawm deuhin a tui (50-200) a dah a, a pui dam chhung ni 10-21 chhung hian 1000-1500 lai a tui thei. A tui hi ni 2-3 hnuah keuin, a pangang keu thar hi a hring a, an lu a uk emaw a dum a, a lo len deuhah bawngek hring rawng a lo ni thin, a taksa pang sirah a dung zawngin a dumin a rang a, a mawng lamah spot (val) pali kil li nei-a intlar a awm a, a lu-ah Y- letling zawng a inthai a awm bawk a ni.

Pangang keu tir hian a hnah hring a dit a, a hnah chu hmuh tlang theih khawp hialin a ei pan a (window panes), a eina hnuhma chu a var bawk thin. A pangang puitling hian a hnah a ei pawp (pin holes or shot holes) bakah a hnah tlang atangin a ei hek thin. A zik karah luh chilhin, a zik lairil te pawh a hreuh chhe thin a , a vui insiam tur leh a kawm insiam tur a ti chhe nasa hle bawk thin.

FAW hi kan vaimim emaw thlai dang hmunah an awm a nih chuan an awm tih hriat chhuah hma a pawimawh hle a, an inthlah pung chak em avangin zankhat lekah ram zau taka thlai chin pawh an eichhe zo vek thei a ni. Thlai kan venhim that nan an awm leh awm loh enthlithlai reng a pawimawh hle a. Kan enthlithlaina tura kan hmanraw hman theih te chu-

FAW Pheromone traps (NBAIR nanolures) @ 15/acre hi Vaimim tuh atangin emaw a tiah hnuah hman tur.

A pui vai khawm nan FAW Pheromone (NBAIR nanolures) traps hi acre khatah 10-15 vel dah a tangkai bawk.

Light trap (Eng thang) zana chhit pawh hi a tangkai, zan dar 7 leh dar 10 velah chhit thin ni se, a hnuaiah an tlak khawmna tur chawhtawlhah tui, khawnvartui pawlh dah tur a ni.

FAW beihna atan Integrated Pest Management (IPM) Strategy hman theih te:

Thlai chin kar lakah tha taka lei lehphut tur a ni a. FAW pupae (buhchium) lai lela awm kha an ral sava leh nisa em theihin a pho lang. Zero- tillage (lei letphut lova thlai chin) a nih chuan Neem cake 500 kg/hectare in hman tur a ni.

Vaimim emaw thlai chi dang tuh hmain pesticides-a chiah emaw phul (seed treatment) tura ni a. Seed treatment atana hman chi te chu- Chlorpyriphos 20 EC @ 5 ml/ kg seed emaw Imidacloprid 30.5 SC @ 6ml/kg seed emaw Cyantranilipole 19.8 % + Thiomethoxam 19.8 % @ 4 ml/ kg seed emaw Fipronil 5 % SC @ 5ml/kg seed te an ni.

Vaimim leh FAW in a duh loh thlai thenkhat entirnan, Legumes (Pigeon pea emaw Black gram) te a inchhawka chin. Thlai hmun vawnfai that leh fertilizer hman tlem a pawimawh tel bawk a ni.

FAW tam hun lai pumpelh theih nan thlai chin hun sawn hma emaw sawn tlai hi a sawt bawk a. Khaw lum lutuk emaw vawt lutuk ah FAW hi an awm thei lo a, ruahtui tlak tam laiin an tlem thin bawk a ni.

Thlai chinte ngun leh chik taka enthlithlai a, a tui leh pangang vaikhawm a, tihchhiat a tangkai hle a. Lei leh vut/ chinai emaw (9:1) pawlh kha Vaimim zik karah phul ila pangang taksa nem a ti tawih thei. Rannung tangkai, FAW hmelma entirnan, Trichogramma pretiosum emaw Telonomus remus @ 50,000/acre kar tin in thlai hmun a chhuah a tangkai bawk.

Huanah Sava fuk theihna tur thing emaw tun/dah a tha a, Hectare khat hmunah sava fukna hi sawm (10) vel dah a tha.

Attachment

  • Loading attachment...