Health & Family Welfare Minister Pu Lal Thanzara chu vawiin khan Chanmari YMA Hall-a World Cancer Day puala National Program for Prevention and Control of Cancer, Diabetes, CVD and Stroke (NPCDCS)-in hun a buatsaih chu khuallian niin a hmanpui a. Non-Communicable Diseases (natna inkaichhawn nilo) zinga thlanchhuah panga (BP sang, diabetes, ka chhung cancer, hnute cancer leh chhul hmawr cancer)-te mipui nawlpuiah vei an awm leh awmloh zawnchhuahna programme - "Population based Screening of Common NCD's" chu a hawng nghal a ni.

Health Minister chuan mithiamte leh thawktu dangten cancer natna enkawl leh inven kawnga an hmalakna chu lawmawm a tih thu sawiin, Mizoram chu cancer tamna state anga India mai nilo khawvel huapah pawh kan lan tak avangin he natna hi hmuhchhuah hma chuan inenkawl dam theih a ni tih kan hriat nawn leh a pawimawh a ni, a ti a. Population based Screening chuan hriselna tha zawk a thlen ngei a beisei thu leh, cancer neih hlauh avanga inentir ngamloh mai tur a nilo a ni, a ti.

Cancer enkawl kawnga Sorkar hmalakna hrang hrang Pu Lal Thanzara chuan a tarlan zingah Zemabawka Cancer Hospital sak hna kalpui tan a nih thu leh, khawl tha leh changtlung tak tak ram changkang atanga chah a nih mek thu a sawi bawk a. Sum tak tak sen ngai lova tualchhung doctor ten cancer damlo an zai dam thin hin kan doctor-te thiam tawhzia a tilang a ni, tiin Health Minister chuan cancer risk kan tih tlem theih nan mipui lam pawhin doctor ten min zirtir thin angin ei leh in hrisel bakah zuk leh hmuam laka fihlim a, taksa sawizawi te kan uar deuh deuh a tha a ni, a ti.

Minister hian Population Based Cancer Registry (PBCR) report buatsaih chu a tlangzarh nghal bawk a ni. Vawiin hun hi Dr. K. Lalbiakzuala, Director, H&ME & Mission Director, National Health Mission chuan kaihruaiin, Dr. Eric Zomawia, State Nodal Officer (NCD), NPCDCS chuan NPCDCS hnathawh dan kalphung leh Screening of Common NCDs kalpui anih dan tur sawifiahna a nei a. Dr. Jeremy L. Pautu, Medical Oncologist, MSCU, Zemabawk hnen atangin Mizorama cancer enkawlna kawnga hmasawn dan leh hmachhawp awm te ngaihthlak niin, Dr. Saia Chenkual, Head of Department, Surgery, Aizawl Civil Hospital hnen atangin PBCR chungchang report tawi ngaihthlak a ni bawk a. Hun hi Dr. H. Lalchungnunga, Jt. Director, HS chuan lawmthu sawiin a khar a ni.

Vawiin World Cancer Day pual hunah hian nursing school zirlai te leh NGO hrang hrang te an kalkhawm a ni. Population based Screening of Common NCDs hi India ram pumah kalpui a ni dawn a. Mizoramah chuan Aizawl, Lunglei, Champhau leh Kolasib District-ah te kalpui tura ruahman niin, hemi atan hian ASHA, AMM leh health centre thawktute, doctor leh nurse-te training pek a ni ang a. Hmun hla tak tak atanga hospital pan ngai lovin puitling kum 30 chin chunglam zawng zawng tan natna panga thlanchhuah ah te hian an veng/ khua theuhvah screening neih a ni dawn a ni. World Cancer Day thupui thlan chu "We can. I can" tih a ni a.

Khawvel pum huapah kumtin cancer natna vanga nunna chan hi maktaduai 8.2 a ni a. Mizoram ah chuan kum 2012-14 chhung khan mipa zingah cancer case 2567 hmuhchhuah niin, an zinga 47.6% chu an damchhuak a; hmeichhia case 2089 zingah 60.3% an damchhuak bawk. Kumtin mi 1000 ah cancer natna hi hmuhchhuah belh niin, nitin cancer vanga boral mi 2 zel awm anga chhut a ni a. Report a tarlan danin a tam zawk hi chu an cancer tih lo inhre hma se (early detection) enkawl dam theih tur an ni. India rama natna hrang hrang vanga thihna chhinchhiah zingah 60% aia tam chu NCD vang a ni bawk.