World Suicide Prevention Day, 2016 chu khawvel hmun dang rualin vawiin khan Aizawlah pawh Health & Family Welfare Minister Pu Lal Thanzara hovin I&PR Auditorium-ah hman a ni a. He hun hi Mizoram Sorkar hnuaia National Mental Health Program leh Kulikawn Hospital-a Department of Psychiatry tangkawpin an buatsaih a ni a, Dr. K. Ropari, Principal Director, H&FW Department chu khualzahawm a ni.

Khuallian chuan World Suicide Prevention Day puala hun buatsaih ani chu lawmawm a tih thu sawiin, rilru hriselna lam kawnga mimal leh pawla theihtawp chhuahte chungah lawmthu sawiin, an thahnemngaihna avangin awareness a tam phah hle thu a sawi a. He natna do tur hian mi tinin kan Mizo tlawmngaihna hi kan inlaichinna hrang hrang ah lan chhuahtir thin ila, tiin puitu ni vek turin kalkhawmte chu a chah a. Kumin Suicide Prevention Day puala thupui thlan “Connect, Communicate, Care” chu vawng reng chungin midang puih ngai, mahni nunna lak duhna hial nei te pui thei turin rilru siam thar turin kalkhawmte chu a chah a. Technology lamah sang viauin, mobile phone hmanga inbiakpawhte a awlsam tawh viau rualin  rilru inpawhtawn taka hmun leh hmun a inkawmna hi kawng lehlamah kan tlakchham phah hle in a lang a. Chhungkuaah chuan kan mimal harsatnate kan sawi hrehlo tur anih lain hunk an inpek tam loh chuan inngaihsaklohna a awm tam thei a, chuvang chuan chhhungkuaa thil tih ho kan neih tam a, hun hman tam hian rilru hah leh mahni nunna lak duh hial na rilru put hi nasa takin a tlakhniam phah in, khawtlangah pawh nghawng tha a neih phah a rinawm a ni, a ti a.

Pu Lal Thanzara chuan tun hma hun lama ram changkang natna chauh anga kan lo ngaih thin anxiety, panic attack leh suicide te chu kan ramah pawh vei ve turin tunlai kan khawvel thang chak takah hian kan changkang ve tawk tawh anih laiin a enkawl leh ngaihvenna lamah erawh hmasawnna tur kan la nei a, Mizo te hian kan rilru put hmang kan her danglam a pawimawh ni, a ti a. Taksa hrisel tur chuan rilru a hrisel phawt a ngai a, rilru a dam siloh chuan engmah a nuamlo a. Rilru lam harsatna kan neihin psychiatrists leh mithiam dang kan neihte kan pan zak tur a nilo a, a pan tute pawh lo deu a lo nuih lovin, tanpuitu leh thurawn petu nih kan tum tlang zawk tur a ni, a ti.

Khualzahawm Dr. K. Ropari chuan mahni nunna lak tum tute hian rilru hahna leh thil tam tak anmahni tibuaitu an pai inbun ruah theihna tur an mamawh thin a, chutiang an hmuhloh vanga inthah mai duh te an ni fo avangin mahni intihhlum hi kan veng dawn anih chuan tumah ngaihsaktu neilo anga inhriatna an neih loh nan kan theihna zawn theuvah hma la ila, tih theih leh thiam kan neilo anih pawhin tanpui theitu te hneha kawhhmuhtu tal nih kan tum a pawimawh an ni, a ti.

Vawiin programme hi Dr. C. Lalhrekima, Head of Psychiatry Department, Kulikawn Hospital niin, Dr. Vanlaldiki Ralte hnen atangin  thusawi ngaihthlak anih bakah Dr. Ruth Lalmuanpuii leh Dr. Lalengmawii ten Kulikawn Hospital-a mahni nunna lak tum an admit te kan zirchianna chu presentation an pe bawk. Anni hian mahni nunna lak tum patient 56 zirchiang in, an zirna atanga a lan dan chuan an zingah depression vanga mahni nunna lak tum zat chu 30.4% an ni a, zu leh ruihhlo dang ti an tam zawk a. Kum 30 chung lamah zu in a tihbuai vanga mahni nunna lak tum an tam zawk lain kum 30 hnuai lamah chuan Heroin leh drugs dang hmansual vanga buai an tam zawk a. Kum 30 hnuai lam mahni nunna lak tum an tam zawk bawk.

World Suicide Prevention Day hi International Association for Suicide Prevention (IASP) leh World Health Organization tangkawpin kum 2003 khan hmang tannin, kumtin khawvel pumah hman zel ani ta a. WHO in a chhhut danin kumtin khawvel pumpuiah mi 8,00,000 chuang mahni intihlum an awm thin a, India ramah chuan 1,45,000 an chuang a. Mizoramah chuan kum 5 chhung a average-a lakin kumin mi 70 vel mahni intihlum an awm a. State Crime Record Bureau-a case report lut zat atanga a lan dan chuan kum 2010 khan case 76; 2011 ah 89; 2012 ah 91; 2013 ah 81; 2014 ah 72; 2015 ah 111 a ni a, 2016 June thleng hian case 42 report a ni tawh bawk.