INTACH Mizoram Chapter chuan vawiin October, 31, 2014 (Zirtawpni) hian Middle leh High School 10 atanga lo kal, naupang 110 leh zirtirtu 20 vel nen Aizawl khawchhung, Sikulpui Kawn leh Civil Hospital inkara Heritage hmun pawimawh tlawhin, sikul naupangte hnena pipute atanga kan rochunte ngaihhlut nachang hriat leh venhim a tulzia inzirtir nan HERITAGE WALK a buatsaih a. INTACH members sawm chuang te pawh telin, zing dar 6:00AM ah Sikulpuikawn atanga tan a ni a. Chapter Convener Pu Rohmingthangan sikul naupangte welcome pahin, pipute sulhnu, hmun hlun leh lungphunte venhim leh ngaihsan a tulzia naupangte a hrilh a. Tin, Pu Rin Sanga, Chapter Co-Convener-in Sikulsen leh Sikulpuite Mizorama zirna bultana hmun an nihzia sawiin, thangtharten heng building pawimawhte kan ngaihhlut thiam tawk loh dan (eh a hmunhma dip zawng leh tibawrhbang zawnga thil dang kan dah ta mai pawizia te a sawi. Mission Venga Missionary Bangla hlui pahnih bultan dan te a sawi bawk.

Sabinga Lung tlawh leh a ni a; chutah chuan Dr. J.V. Hluna’n vawiin ni hi Sardar Vallabhai Patel-a India Home Minister hmasa ber, piancham ni denchhena India ram puma Unity Day atana serh a nih thu sawi pahin, Sabinga, Khandaih khua Indopui pakhatna a Mizo tlangvat 1200 France ram kal zinga tel ve, an zavaia zinga inkhel thiam leh inbuannaa champion ni thin, a fel vanga ‘Naik’a kaisang chanchin a sawi a. A fel vangin Indopui I zawhah pawh lawman atan Rs 850/- a hmuh thu te, direct a Assam Rifles a Naik rank-a a luh thu te, ama sulsutna avanga Mizo tlangvalte tan awlsam taka Sipai an tan theih dan te a sawi a. Sadya expedition laia Sabinga damlohna avanga a thin thuin Aizawl pumpui a nghawrnghin thu leh a sunna atan Bawrsap leh mi lian dangten tawtawrawt nen kawng an zawh thu te ngaihnawm takin a sawi a; a lungphun cheithat a tul thu leh a hming reh loh nana tuna kawngpui thenkhat lai hi ‘Sabinga Road’ tia vuah a phuzia te a tarlang.

Treasury Square vela War Memmorial te, Old Treasury building te, Bawrhsap Pisa te chanchin, Chapter Co-Convener, Pu Chawngkungan, Treasury Square-ah thusawina a nei leh a. INTACH ten AR ram an chhuahsan tur hi vantlang tan chauhva humhalh zel an turn thu leh mi pamham lo inzep rute pass nuaibo a tulzia te uar takin a sawi.

Quarter Guard leh a bula Laipui (Cannon) te en a ni a; Col. Jagjit Singh Commandant, 39th Bn. AR leh a hoten mawihnai takin an lo dawngsawng a. Dr.JV Hlunan Laipui pahnih, hemi hmuna Bawrhsap hmasa ber Col. J Shakespear (Tarmita) a dah (installed), kum 100 chuang an awm hnua 1st BN AR ten kum 2003-a an kalbo pui tak, INTACH Chapter ten beihpui thlaka Central Sorkar-a hnarkaitute zawng zawng an dawr hnua Mizoram CM leh chutih laia AR Mizoram Sector hotu Brig. SP Rawat te tanpuina avanga kum 2012 May thlaa tuna a awmna hmuna lakkir leh a nih dan a sawi a. Quarter Guard chanchin Pu Rohmingthanga leh Pu Rin Sanga hnen atanga ngaihthlak a ni bawk.

Lammual Gate bula Loch Monument tlawh leh a ni a, Dr. JV Hluna leh Pu Rin Sanga hnen atangin Maj. Loch-a hun laia lammual laih dan leh Mizo tlangvalten ‘tuk luih kuli’ anga an thawh nasatzia te, Col. GH Loch-a chanchin leh Aizawla Sorkar leh Sipai buildings pawimawh zawng zawng 1892 leh 1897 inkara a sak dan te, Aizawl khawpui mawi taka a chei dan te, Aizawl atanga chhuak kawng pawimawh zawng zawng a zawnchhuah dan te ngaihthlak a ni leh a. A lungphuna Latin tawnga inziak ‘Si monumentum requires circumspice’ awmzia te sawilan a ni.

Commandant thingpui ruai kil zawhah, Civil Hospital Compound chhunga, Dispensary hmasa ber kum 1896-a sak, tuna Doctors’ Seminar Room-a hman mekah inkhawmna neih niin Pu Thanseian he Dispensary pawimawhna leh uluk taka British hunlaia enkawl a nih dan te, Mizo damlo hovin atira damdawi ei an hlauh dan te chipchiar takin a sawi. Dr Rosangluaia, Medical Superintendent-in thu tlem a sawi zawhah, Pu Rohmingthangan he Heritage Walk hlawhtlin nana ruahnmanna siamtute, an hmun tlawh apiang neituten hneh taka an lo dawnsawn thu leh Heritage Walk-a tel zawng zawng Sikul naupangte leh zirtirtute hnenah lawmthu a sawi zawhah Walk chu tihtawp a ni.