Thian te u,
        
India ram Independence Day vawi 64-na ni ah hian Mizoram mipuite chibai ka buk e. Vawiin hi kan ram mipuite tan zalenna leh beiseina chhinchhiahna kengtu kan Hnam Puanzar chibai kan bukna ni lawmawm tak a ni a. Zalenna sual  tute, martar leh hruaitu hmasa te inpekna hlu tak kha vawiin ah hian kan hre reng a. An zavaiin zahna chibai kan buk a ni. India ram khua leh tuite hian kan ram zalenna suala nunna hlu tak hlantu te in nghahna thurin leh an thinlungin a ngaih hlut em em te kha kan ngaihtuah let tur a ni a. India Hnam Pa Mahatma Gandhi leh kan hruaitu ropui ten he ram hi dikna leh tharum tel lovin an lo tung ding a. India ram in zalenna a neih atanga a hna hmasa ber chu India khua leh tui, hnam hrang leh tawng hrang hrang hmang ten ram ro inrelna khat hnuaiah dikna, zalenna, intluktlanna leh inunauna min pe tur ram Danpui duan chhuah a ni a. Kan ram Danpui chuan he ramah hian mitin khua leh tui nihna neia thlamuang taka cheng thei turin dikna leh chanvo min siam sak a ni.

Kan sakhaw biak te inang lovin  hnam hrang, tawng hrang ni mah ila, kan zavaiin India mi kan ni a. Kan hmasawnna ah India ram hmasawnna a innghat a, kan hausakna leh India ram hausakna  a inthlun zawm tlat a. Kan zavaia tangrualin vanneihna tam tak kan dawn te hi ram tan kan hmang tangkai thei a ni.

Kan ram a zalen hnu ah hmasawnna tam tak kan nei a. Vawiin ah chuan India ramin lo neih lamah te, thil siamna Industries lamah te, Information Technology ah te nasa takin hma a sawn a. Zirna tih hmasawn te, thiamna tihpun te, mirethei te tana chenna tur in buatsaih sak te, mipuite tan hriselna leh chaw tha te hi India ram sorkar ngaih pawimawh ber zing ami an ni a. Sum leh pai dinhmun ah India ram chu khawvela ram thang duang ber pakhat niin khawvela thil lei theihna nei tha ber ram palina a ni a. Ram hmasawnna atana kawng hrang hranga khawvel ram dangte nen inthlun zawmna kawngah pawh  India ram hian hma a zauh nasa em em a ni.  Heng hmasawnna pawimawh tak takte avang hian India ram chuan a zalen hnu ah khawvel hriat a hlawh chakin hma lam hun eng tak a nei mek a ni.

Vawiin ah hian India hmarchhak mite chuan beiseina nen hma lam hun kan thlir a. Kum hnih kal ta chhung khan hmarchhak bial chuan inkalpawhna kawng leh rel inthlun zawmna tha zawk te, universities changtlung zawk te neiin hmasawnna tam tak kan nei a.  India ram hmun dangte nen zau zawka intlawh pawh tawnin hnamzia leh rilru put hmang te kan inhriat sak tawn deuh deuh va. Hma lam hun beisei awm tak kan hmachhawn mek a ni.

Vawiin ni pawimawh takah hian sorkar tha leh rintlak, dik leh felfai nei turin theihtawp chhuah kan intiam tih ka sawi nawn leh duh a. Ram ralmuanna venghim a, khua leh tuite himna tur ngaihtuah hi kan dah pawimawh ber reng a ni.  Modernization of Police Force Scheme hmangin kan police te thuam thatna kalpui mek zel a ni a. Thiamna thar, information technology hmanga kan police ten ram pumah misual hnu an chhui theihna  tura an tha tihchak nan Crime and Criminal Tracking and Network system chu kalpui mek a ni bawk a. Sualna hrang hrang lo pung chho zel hmachhawn thei turin Police department hnuaiah Economic Offences Wing leh Anti-human Trafficking Unit te din a ni.

Kum kal ta chhung khan dan leh thupek bawhchhiatna lian tham a thleng lo hi lawmawm ka ti a. Dan leh thupek kengkawhtute, pawl hrang hrang te, kohhran leh an hnuaia pawl hrang hrang te, thuthar thehdarhtute leh mipuite inkara thawh hona tha kan neih vang liau liau a ni a. India rama state ralmuang ber ni chhunzawm zel tura thawktu zawng zawngte chungah lawmthu ka sawi tak meuh va ni.

Kum 1986, June 30-a Mizoram Peace Accord ziah atangin Mizoram chuan muanna kum 25 hmel a lo hmu ta a. Remna leh muanna kan neih kum 25 tlinna champha phak kan hman mek lai hian kan khawtlang nun ralmuanna leh ngelnghehna atana thawk zui zel turin mitin ka sawm a. Hmasawnna leh ralmuanna hi thil inthlun zawm a nih vangin kan ram hmasawnna tur chu kan ralmuanna ah a inghat tlat a ni.

Vawiinah hian hun kal tawhte thlirin, kawng dik tak kan zawh mek avangin lungawi thlak thawkhat hle in ka hria a. Kan ram ei leh bar dinhmun thlak dang lam a, kan intodelhna tur leh retheihna umbo tura sorkar hmachhawp lian ber, NLUP chu kalpui mek a ni a. Ruahmanna mumal tak nen tha taka he project kalpui tur hian Remote Sensing technology hmangin thingtlang khua zawng zawngah ram leilung leh a boruak zir chiang a, awmze nei taka hmalakna tur thliar felna neih a ni a. India ramah hetiang a ram leilung mila hmalakna tur ruahmanna fel tak nei state tlemte zingah Mizoram chu a tel a ni. NLUP thawh khatna a kan tawn hriat atangin a dawngtute training pekna tur te, hmanrua leh thil dang ngaihtuah sak tur te, a dawngtu tur thlan ah leh trade thlantir dan turah te tha zawka kalpui chhunzawm dan tur duan chhuah mek a ni.

Kan ram din chhuahna bul chu agriculture leh a kaihhnawih eizawnna peng hrang hrang hmasawnna ah a innghat a. Lo neitute leh kuthna thawktute dinhmun kan siam that hma chuan Mizoram hian hma a sawn tak tak thei lovang. Loneitute tan sorkar in kawng hrang hrangin hma a la a. Hmanrua leh khawl chi hrang hrang subsidy-in loneitute hnenah sem chhuah a ni a. Leilet leh Oil Palm bakah sum chang thei thlai ching uar tura fuihin loneitute hnenah tanpuina chi hrang hrang pek a ni a. Thar chhuah a pun theih nan loneitute chu tunlai thiamna hmanga hlawk zawka thlai chin leh enkawl dan te zirtirin a taka enchhinna te neih pui an ni a. Thlai chi tha leh hmanrua te nen tanpuina pek an ni.  Loneitu mirethei ten thei leh thlai bakah pangpar leh eisiamna bawlhhlo chinga huan nghet an neih theihna turin Area Expansion Scheme hnuaiah tanpuina pek an ni a. Ran vulhna lam tih hmasawn nan ran chi tha leh ran chaw te, ran enkawl dan tha zawk leh an damdawi te sorkar-in a ngai pawimawh a. Sa sawngbawlna leh hralh chhuahna tur hmun te pawh buatsaih chhoh zel a ni. Sangha dil siamna tur hmun remchang kan neihte hlawk taka hmang tangkai turin sorkar-in kut hnathawktu ten man tlawm zawka sangha chi leh sangha chaw an leina tur a ngaihtuah sak a. NLUP hnuaia Semi-Intensive Fish Farming leh Poly-culture of Carps and Prawns atan mi 1200 thlan chhuah an ni.  Rubber, coffee leh hmunphiah kan thar chhuah nasa takin a pung a. Kum lo awm turah hian hmunphiah chauh atanga loneiotu te sum lak luh beisei zat chu vaibelchhe 19.70 lai a ni a, Thingtlang mite sum hnar a pun theih nan NLUP hnuaiah heng eizawnna hna te hi uar zawka kalpui tum a ni. Sericulture hmangin zawi zawia tlangram lo neih bansan theih kan beisei a. Sericulture lamah nasa zawka hma lak chhoh zel tum a ni a. Kan ram dinhmun siam that nan co-operative movement chu chak zawka kalpui kan tum bawk a ni.

Kalphung fel tak neia thlai thar hralhna tur market changtlung zawk buatsaih, leh loneitute hmakhua humhalh sak hi sorkar in a ngai pawimawh a. Zokhawthar-a Composite Land Custom Station building chu bungraw thawn chhuah leh lak luhna tur hmun siam hrangin chei that mek a ni a.  Sumdawnna tilian a tipung turin Tiddim leh Falam kal tlanga Rih-Kalemyo kawngpui chu siam that turin ruahman mek a ni a. Tlabung-ah Trade Facilitation Centre sak mek a niin tun hma a Bangladesh nen Khawthlangtuipui a kan insumdawn tawnna ti thar leh turin a panna kawng siam mek a ni bawk.

Sum leh pai a Mizoram dinhmun chawikang turin thil siam chhuahna, Industry hmasawnna kan hlam chhiah thei lova.New Land Use Policy hnuaiah khawpui huam chhung bikah chuan sumdawnna tenau zawk, micro enterprise leh puan tah te hi hmalakna tur pawimawh a ni ang a. Mau hmanga thil siamna leh thingpui huana sumdawnna lam tih hmasawn nan kawng hrang hranga hma lak mek a ni bawk a. Industry lo thang zelah kan ram mamawh mil tura duan thar, Industrial Policy 2011 chu rei lo te ah tih chhuah a ni ang.  Kolasib district Meidum-a tuialhthei zawn hna pawh chak taka kalpui a niin hetah hian a hlawkna tam ber tel tura kan in buatsaih a pawimawh rualin a ram leilung faten kan hmakhua humhalh nachang kan hriat a pawimawh hle dawn a ni.

Ram mipuite tihchak nana pawimawh ber pakhat chu zirna tha a ni a. Ram hmasawnna chhawr tangkai thei turin mi tinin ziak leh chhiar kan thiam a, lehkha kan thiam a pawimawh a ni.UPA sorkar chuan mi zawng zawngin primary skul thleng tal zirna a thlawna kan dawn hi a thupui ber pakhat a ni a. Hei hi ngai pawimawhin Mizoram sorkar chuan Sarva Shiksha Abhiyan chu naupang zawng zawngin an chhawr tangkai theih tura her remin hma a la a. Kum 2010-2011 chhungin naupang 2,01,306 hnenah a thlawnin zirlaibu pek a ni a. Rualbanlo naupang 6,769 te chu a bika zirna pek an ni bawk a. Mizoram hmun hrang hranga computer zirna centre 195-ah naupang 25,924 te chu computer zirtir an ni bawk. Naupang ten chaw tha an tlakchham loh nan Mid-Day Meal programme chu chhunzawm zel a ni a, hei hian naupang skul kai zat a tipungin nitin skul an kai that phah hle a ni. Rashtriya Madhyamik Shiksha Abhiyan (RMSA) hnuaiah Secondary Education zirna  hmunhma cheithatna tur ruahmanna lian tham tak chu sorkar-in a kalpui mek a Chutiang bawkin sorkar college building te pawh sak that mek a ni a, Polytechnic thar pali sak hna pawh chak taka kalpui  a ni. Nghakhlel taka kan lo thlir, National Institute of Technology (NIT) Mizoram chu kumin July 21 atang khan Aizawl-ah hawn a ni ta a; degree zirna peng pathum - Computer Science Engineering, Electricals & Electronics Engineering leh Electronics & Communication Engineering  ten bul tan a ni. NIT Mizoram hmun nghet atan Thenzawlah ram tihfel a ni tawhin hna tan thuai tur a ni a. Indian Institute of Mass Communication (IIMC) Mizoram pawh 8 August, 2011 khan class neih tan a ni ta bawk..

Naupang te tana skul kal ti chakawm turin zirna boruak nuam kan siam a, awmze neia zirna kan kalpui a pawimawh a. Chutiang tur chuan  kumin atangin Continuous and Comprehensive Evaluation (CCE) hmangin skul zirna kalpui tan a ni.

Mi lehkhathiam ber tan pawh hriselna a pawimawh a. Thingtlanga chengte khawsakna chawikang turin hriselna kawnga in enkawlna tha an neih theihna tur sorkar in a ngai pawimawh em em a. Chumi atan chuan National Rural Health Mission hi kan hmang tangkai hle a ni. NRHM hnuaia hmalakna avangin damdawi ina nau nei an pung a, nu leh naute hriselna chungchang ah te, damdawi in leh hmanrua ah te hmasawnna lawmawm tak tak kan neih belh zel a ni.

Kan thalai ten kan ramah hma thar lakna tur leh kawng zawh tur dapin beiseina nen hma lam hun an thlir a. An theihna leh thiamna te ram tana pho chhuak thei tura phurpui leh thuam that hi sorkar thil tum a ni. Infiamna chi hrang hranga thalaite talent hai chhuak a, anmahni chher hriam turin Mizoram sorkar “Catch Them Young” policy chu kum tluanin naupang kum 12 hnuai lam zingah hlawhtling taka kalpui mek a ni. Independence Day lawma tuna kan dinna phul lem hi kumin February 28 khan kan hawng a. Hetiang artificial grass khelmual hi hmarchhak a nei hmasa ber kan niin a hawngtu ka ni thei kha lawmawm ka ti hle a ni. Tunah hian Thenzawlah hma lak leh mek a ni a, kumin chhunga zawh hman beisei a ni. Mualpui-a Rajiv Gandhi Stadium sak hna pawh chak taka kalpui mek a ni a.  Nghakhlel taka kan lo thlir, NCC Air Squadron (Air Wing)chu hawn a  ni tawhin college leh school  hrang hrang atangin cadet 750 lai training tura inziak lut an awm a ni.

Chak taka hmasawnna a kal mek lai hian Mizoram sorkar tana chona pawimawh tak mai chu kan ram kil tin leh chi tin thleng phak, hmaih nei lova mirethei te dinhmun chawi kang tur leh an sum hnar tipung pha hmasawnna thlen hi a ni. Mizoram sorkar chuan mi harsa zawkte dinhmun hre rengin nitina inhlawhfate hlawhbi a siam that sak a. Mimal leh sumdawng hnuaia hnathawkte dinhmun humhalh nan The Mizoram Shops and Establishment Rules, 2011 chu buatsaih mek a ni bawk.  Building and Other Construction Workers Welfare Cess Act, 1996 hmangin Mizoramah a vawi khatna atan contractors te hnen atanga 1% fee lak na tur pawh siam a niin inhlawhfate enkawlna chungchangah Mizoram chanchina hmasawnna thar pawimawh tak a ni.

Ram than chhoh zelna turin hmasawnna ruangam tha kan mamawh a. Inkalpawhna kawng ti changtlung tura sorkar hmalakna avangin hma kan sawn zel a. World Bank sum vaibelchhe 541.36 hmanga Mizoram State Road Project hna chu thawh zawh mek a ni a. Kaladan Multi Modal Transit Transport Project hnuaia Lawngtlai leh Myanmar inkar kawngpui, 100km a thui chu sorkar laipui sum cheng vaibelchhe 575.69 hmangin thawh tan a ni ta bawk a. He project hian hmarchhak bial tan senso tlem zawka thenawm ramte nen insumdawn tawnna tur kawng, Mizoram kaltlangin a hawng dawn a ni. Pradhan Mantri Gram Sadak Yojana (PMGSY) hnuaiah cheng nuai 10,000 sengin kumin kum tawp lamah thingtlang khaw 45 thlun zawm a, kum tluana motor tlan theihna tur kawng, 220km a thui siam a ni ang a. Nakum ah cheng nuai 22,220 sengin khaw 35 dang thlun zawm tur kawng, 300 km a thui siam belh turin ruahman a ni bawk.

Mizoram State Transport bus hmangin sorkarin mipuite, a bikin thingtlang hmun kilkhawr zawka chengte tan man tlawm zawka zin veivahna tur a chhawp sak zel a. Kalphung felfai zawk a awm theih nan leh khualzinte himna atan smart card leh security plate te hman thar tum a ni. State Level Task Force on National Railway Project enkawlna hnuaiah Mizoram-a railway project chu hlawhtling taka kalpui mek a ni a. Inkalpawhna kawng leh zin veivahna hmanrua kan neih te ti changtlung turin kawng hrang hrang a hma lak a ni a. Inland Water Authority of India hnuaiah Tlawng luia Inland Water Transport project bakah, Tut leh Tuichawng atan ruahmanna neih a ni. Lengpui Airport ti changtlung tura hma lak mekah kan nghahhlelh em em Instrument Landing System (ILS) chu peih fel a niin tun thla August 2 khan AAI & DGCA chuan hman theih a nih thu an puang a. ILS hi Mizorama thlawhna service mek te tan khawchhe hnuaiah pawh him tak leh awlsam zawka  thlawhna a lo tum theih na turin thlawhna khaltu te tan tangkai hle tura beisei a ni.

Power indaihlohna hi kan harsatna a la ni reng a. Ram hmasawnna hnukpui ber pakhat chu kawlphetha a ni tih kan hre theuh va. Power a kan indaihlohna phuhru tur leh hemi kawnga chak zawka kan kal theihna turin kawng hrang hrang a hma lak a ni a. 60 MW Tuirial Hydro Electrict Project (HEP) leh 12 MW Serlui B Hydel Project (SHP) te hian power a intodelhna tur min siam sak bakah project lian tham eng emaw zat dang hma lak tum a ni a. 210 MW Tuivai Hydro Electric Power chu Public Private Partnership (PPP) anga kalpui turin hna thawhna tur tender koh a ni tawh a. Rajiv Gandhi Grameen Vidyutikaran Yojana (RGGVY)hnuaiah electric eng la thlen lohna thingtlang khaw 137 tih enna tur te, electric thlen tawhna khaw 570 hnena ngawrh leh zuala eng pek hna kalpui na tur te, BPL chhungkaw 27,417 hnena a thlawna eng pekna tur ruahmanna te chu kalpui mek a ni.

Khawi hmunah pawh tui mamawhna a sang zel a. Tui renchem leh hman daihzai kawngah kan thanharh a tul tak meuh va ni. Thal khaw ro lai pawha harsatna kan tawh loh nan kan tuihna neihte tunlai science thiamna hmanga khawl khawm dan kawng dap mek a ni a. Baba Atomic Research Centre, Mumbai te nena tang hovin kan tuikhur leh leihnuai tuihna kang chat tawhte tinung a, tuai thar leh turin  kawng dap mek a ni a. Sorkarin hrisel leh faina kawnga chhungkaw tin mamawh phuhruk leh tui in tur thianghlim hniang hnara pek vek hi a ngai pawimawh em em a ni.

Sorkar inrelbawlna felfai leh inenkawlna tha a awm theihna tur chu kan sum enkawl dik leh hman zai thiam danah a inghat a. Sum enkawlna hna tihchak nan  Dan pawimawh tak tak, Mizoram Money Lenders and Accredited Loan Providers(Regulation) Act, 2010 leh The Mizoram Public Demand Recovery (Amendment) Act, 2010 te chu  hman theih turin tun hnaiah State Assembly chuan a pawm tawh a. Heng bakah hian The Mizoram Protection of Interest of Depositors (in Financial Establishment) Amendment Bill leh The Mizoram Chit Fund Rule te pawh duan mek an ni a. Sorkar hnathawkte tana Saving Scheme chu chhunzawm zel a niin kum 2010-2011 chhunga Small Saving Schemes hrang hrang atanga kan sum khawl khawm chu cheng nuai 4145.07 a tling a ni.

Chungkaw tinin hna thawh nan leh hriselna atan chaw khamkhawp kan mamawh a.  Buhfai leh nitin chakkhai  tlachham lova kan awm theihna tur leh thil leitu te chanvo humhalh sak hi sorkar in a ngaih pawimawh ber pakhat a ni a. Kan nitin mamawh lakluhna ah rel kawng chhiat vang te, motor kawng chhia leh ruahtui tlak hnem avang te Supreme Court thupek anga buhfai phurh theih zat tihtlem avang te in harsatna namenlo tawk thin mah ila, mangang leh tlachhama mipui an awm loh nan sorkar-in ration buhfai khaihlak lovin a sem  reng a ni.

Hmasawnna in a khawih phak ve loh te tan chuan Mipui rorelna leh hmasawnna tih hian awmzia a nei thei lova. Hei vang tak hian India ram Danpui duang chhuaktu te chuan hnam hnufual leh chaklo zawk te tihchakna tur an lo dah pawimawh hle a ni. Rual ban phalo te leh hnam hnufual zawkte ngaihsak hi kan mawhphurhna pawimawh tak a niin an hamthatna turin sorkar-in kawng hrang hrangin a thawk a. Kan Autonomous District Council Area ten a bika harsatna an neihte pawh sorkarin a ngaihven reng a. Hmun kilkhawr leh hnufual zawkte tan Ministry of DoNER atangin school leh hostel building sakna tur te, market leh link road siamna tur te, Sanitation Programme tihchakna tur te in tanpuina sum hmuh a ni.

Changkanna leh hmasawnna uma intlansiakna hian kan ram leilung hausakna humhalh min ngaihthah tir tur a ni lova. Kan lui tui leh min tuamtu boruak tih bawlhlawh te kan bansan a hun tak meuh va. Chutiang bawkin kan ramngaw leh nungcha te humhalh kawng ah pawh kan than harh a tul hle a ni. Kan chenna khawvel leh a chhehvela thil awm te venghim tura ruat kan ni tih inhria in thang leh thar la awm zel turte tana humhalh sak hi kan mawhphurhna a ni tih hria ila. Kan chenna leilung leh a chhehvel veng him a, sik leh sa danglam lutuk tur tinep turin Gandhi-a thufing  “Thil siamte hian mi zawng zawng mamawh tawk a pai a, mi zawng zawng duh tawk erawh a pai tel lo” tih hi i hre reng ang u.

Tawhsual tawh palh leh leilunga chhiatna te kan velah a thlen chang a awm lo thei lo va. Amaherawhchu ruahmanna fel tak leh inzirtirna tha nen chuan chhiatna lo thleng thei lakah te hian lo inralrin theih a ni a. Inbuatsaihna tha neih a pawimawh zia sorkar in a hria a. India sorkar- United Nations Development Programme hnuaiah district khawpui zawng zawng ah District Emergency Operations Centres dah a ni tawh a. Disaster Risk Reducation Programme pawh kalpui tan a ni tawh bawk. Chhiatna hmachhawn thei tura mipuite buatsaih leh chet lak dan tur inzirtirna te sorkar in a ngai pawimawhin rikrum thila hman tur hmanraw changkang zawk te pawh ngaihtuah mek zel a ni.

UPA sorkar chuan ram hmasawnna  programme hrang hrang ah ram mipui, a bikin thingtlang khaw kilkhawra chengte an tel theih ngeina tur dah hmasak ber hi a duh dan a ni a. Heng hmasawnna programme te hi an ta a ni tih hria se a duh a. Programme chhinchhiah tlak tak, Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Scheme (MGNREGS) hmangin mi rethei ber pawhin sum lakluhna a neih theih nana dan anga a chanvo, kum khat chhunga ni 100 inhlawhna tur sorkarin a siamsak zui reng a ni. Swarnajayanti Gram Swarozgar Yojana (SGSY) hnuaiah mahni inchawma hnathawk, Selh Help Group hrang hrang te leh thingtlang kut hnathawktu ten an thil siam chhuah an zawrhna turin kum 2010-2011 chhung khan village haat  24  sak a ni a. Indira Awaas Yojana hnuaiah thingtlang  mirethei te chenna in sak tanpui nan cheng nuai 1492.82 chu chhungkaw 4246 hnenah sem a ni a. IAY in a thlen phak loh thingtlang mirethei te inchung khuh nan rangva sem thar thawh leh a niin nikum chhung khan chhungkaw 3000 ten sorkar rangva sem hi an dawng a ni. Rualkhai taka ram pumah hmasawnna a awm theih nan Border Area Development Programme (BADP) leh Backward Region Grant Fund (BRGF) te chu ngawrh taka kalpui reng a ni bawk.

Thingtlang mite chauh ni lovin khawpuia chengte khawsakna dinhmun chawikan hi sorkar-in a ngai pawimawh a. Khawpui lian leh tenau deuh zawkte pawh hmasawnna hmunpui, eizawnna peng hrang hrang kawng hawngtu an ni a. Ruahmanna fel tak nen khawpui thianghlim, ngelnghet leh chenna nuam din chhoh zel hi sorkar-in a tum a. Jawaharlal Nehru Urban Renewal Mission (JNNURM) leh Asian Development Bank tanpuina hnuaia North Eastern Region Capital Cities Development Investment Program (NERCCDIP) hmangin khawpuia mirethei tan chenna insak sak tum a ni a. Hmanraw changkang zawkte nen khawpuia chengte nitin khawsakna in a ken tel thil te chhawp sakin, inenkawlna mumal zawk nen kan khawpuite tih ngelnghet deuh deuh hi .sorkar-in a tum a ni.

Democracy hian state leh ram pum rorelna ah mitin tan tel theihna kawng min hawn sak a. Aizawl Municipal Council inthlanna hmasa ber chu (hmeichhe tana 33% seat hauh sakin)kum 2010 November 3 khan hlawhtling taka neih a ni a. Mizoram chanchin a chuang reng tur thil pawimawh a ni. 74th Constitutional (Amendment) Act, 1992 leh The Mizoram Municipalities Act, 2007  in a phut angin Mizoram sorkar chuan Aizawl khawpui enkawlna tur heng hna pawimawh, Solid Waste Management and Sanitation, Urban Poverty Alleviation Programmes, thlanmual, mitthi phumna leh halralna, motor hunna, ran khuahkhirh, leh thildangte Municipal Council kuta hlan turin hma a la mek a ni.

EPIC hna thawktu te thawhrimna avangin kumin July 11 khan  vote nei thei chin zawng zawngte chuan EPIC  kan nei kim ta a. India rama 100% EPIC neitu state 7-na kan ni thei hi a ropui hle a ni.
        
Democracy hlawhtling tak nei turin judiciary chak leh thunei a awm a ngai a. Judiciary tichak turin kawng hrang hranga hma lak a ni a. Mizoram Gram Nyayalayas Rule, 2011 duan chhin chu Council of Miznisters in tun hnai khan a pawm tawh a. Hei hian thingtlanga Gram Nyaalayas dinna turin kawng ro a su hle dawn a ni.

Mizoram ah khualzinte hip nan kawng hrang hranga hma lak a ni a. Adventure tourism lama kan ramin hmun tha a neihte dap chhuah mek a ni. Tun atanga reilo te ah Hotel Management zirna din tum a ni a. A building pawh kumin chhhunga sak zawh hman beisei a ni. Mizoram rawn tlawhtu an pung nasa a. Khualzinte tlawh thin hmun pawimawh te chei tha in hma thar tam tak lak belh mek a ni a. Hetih lai hian kan hnam nunphung leh ziarang te tha taka humhalh hi hnam anga kan din chhuah zel nan a pawimawh tak zet a. Tunah hian Mizoram Heritage Conservation Bill chu duan mek a niin House a pharh theih thuai beisei a ni.

Vawiin a in hmaa ka lo din hian India mipuite hmasawnna kawngah hlim takin an pen mek niin ka hria a. Hma kan sawn chak hle a ni. Nimahsela, kawng zawh tur thui tak kan la nei tih hria ila. Hma lam hun thlirin tumruhna nen kan kal zel tur a ni.

Vawiin ah hian ram hmasawnna programme te hi sorkarin awmze nei takin a kalpui zel dawn tih ka sawi nawn duh a. Kan hmalakna te hlawhtling se tih kan duh chuan sorkar kalphung pawh her danglam a ngai a. Kan sorkar ah leh kan khawtlang ah hlemhletna in hmun a chang dawn lo va. Hlemhletna hi engti kawng mahin kan ngaizam ngai dawn lo va ni. Sorkar hnathawk ten mipui rawngbawltu an ni tih inhria in hna an thawk tur a ni a, mipui lakah mawh an phur tih an inhre tur a ni. Kan politics kalpui dan ah leh ram hruaina kawngah pawh remhriatna,  finna leh  hmathlir thui tak nen tuna kan hun tha hi kan hman thiam a pawimawh tak meuh va ni.

India sorkar hmachhawp langsar zualte mipui hriata puanzar nan Press Information Bureau (PIB)buatsaihin  district khawpui leh sub-division zawng zawng tuam chhuakin hmun 49 ah Public Information Campaigns (PIC) neih a ni a.

Ram mipui ten kan chakna leh theihna kan ring ngam tur a ni a. Mitin in mahni nihna kan nei theuh va.  Amaherawhchu India mi kan nihna  kan dah hmasak ber fo hi a pawimawh a ni. Thil tenau leh awmze nei lova inhnial buai nan hun hlu tak kan khawh ral a. Vawiin ah hian political party zawng zawng te, ram leh khawtlang hruaitu zawng zawng te chu mipui thendarh zawnga thlemna do tlat turin ka sawm che u a ni. Mi chi hrang ze hrang hrangte kan inpumkhatna hi kan chakna a ni a. Chu inpumkhatna chu kan ram zalenna min petu a ni a. Chu inpumkhatna vek chu kan hnam chakna hnar a ni bawk.

Kan zavaia tang rualin Mizoram tan leh India ram tan i thawk ang u.

    
JAI HIND.