Thian Duhtakte U,

Ram in zalenna a neih champhaphak vawi 65 na hun lawmawm takah hian kan nupa chuan Mizoram mipui zawng zawng hnenah duhsakna kan hlan a ni.

August 15 hi India mipuite tan chuan lawmna ni a ni a. Ram zalen leh mahni a ro inrel a kan zinchhuah kawng kan zawh tanna ni a ni a. He zalenna hi India ram mipuite inlungrual leh inpumkhat chunga huaisenna leh inpekna hlu tak avanga lo thleng niin, amah Jawaharlal Nehru ngei in 1947, August 14 zanlai a Constituent Assembly hmaa a sawi ang khan “ thli leh ruahpui thawk karah pawh he zalenna meichher hi a mih kan phal lova, kan chhawm nung reng tur a ni ” a ti a.

India zalenna leh inpumkhat zelna turin zalenna sualtu leh ram tana nun chante hrereng chungin inhlan thar theuh ila tichuan mimal tin zalen taka chengin he hnam tan leh hmasawn nan tha kan thawh tlang thei dawn a ni.

July 25, 2012 khan Pu Pranab Mukherjee chu rampum President atan lakluh a ni kha Mizoram State leh a mi chengte aiawhin ka lawmpui thu ka sawi a, a hriatna zau tak leh tawnhriat namem lo a neih te hmangin a kaihhruaina hnuaiah kan ram hian hmasawnna thangduang tak a neih chhoh ngei pawh ka ring nghet tlat a ni.

Mizoram leh a chhunga chengte hmasawnna leh hamthatna atana ka mawhphurhna hlen tura Mizoram-a ka lo awm hi ka tan chuan chanvo ropui tak a ni a. Ka lo thlen phat atanga vawiin thleng hian Mizo mipuite ngainatawmzia leh kawng tinrenga in tha-thozia hian ka rilru a khawih thin. Heti ang taka nun hlim in neih theihna chhan ni-a lang chu khawtlang anga in intelkhawm that vang hi ni berin ka hria a, hei hian Mizo-te chu chhungkaw hung tak leh lungrual tak ang maiin a siam che u a ni.

Kan hriat theuh angin, 1st February, 2012-a Saiha khawpuia chenna in 29 lai a kan fai leuh avang leh in 10 lai thiah a ngai te; July 21, 2012 zing lama Keifang quarry min avanga bus chesual thleng avanga mi 18 laiin nunna an chan leh mi 19 lai hliam an awm te khan Mizoram mipuite thin a thawng tak meuh a nih kha. Khati ang hunah te pawh khan, hmun chhengchhe em em leh zing reh lai pawh sawi lovin, khaw nuam lo tak hnuaiah mipuite chu chhanchhuahna hna thawk turin kan chhuak dial thei a; a tul ang apiang thawkin, chhiat tawkte chhawmdawlna tur leh damdawia an inenkawlna senso tur sum leh pai kan thawhkhawm a nih kha. Heti ang taka Mizo mipuite min phuarkhawmtu hnam ziarang hi kan State-in hmasawnna ropui zawk a hmuh zel theihna turin kan chhawm nungin, kan tinghet sauh sauh tur a ni.

State sawrkar chuan hmasawnna kawngah chak taka ke kan pen theihna turin theih tawp a chhuah zel a; kan Annual Plan pawh nikum aiin za zela 35.29 laiin a lo sang ta zawk bawk a ni. Hemi chungchangah hian Ministry chungah lawmthu ka sawi a, mipui hmakhua thlira an inpekna chhunzawm zel tur pawhin ka ngen nghal a ni.

Mizoram hi kawng hrang hrangah remchanna nei tha tak a ni a, amaherawhchu chung hamthatna te chu kan hai chhuah leh tihpun tur hmabak kan neih an ni thung. State chenfakawm leh sumpai pawh thawkchhuak tha ni turin kan thawhrim a ngai a. Khuanu hian leilung hausakna leh sik leh sa duhawm tak in min vur reng a ni. Leilung hausakna haichhuak tur hian theihna leh pianpui finna pawh kan tlachham lo. State intodelh mai bakah thenawm state leh rampum huap pawh a luangliam thei tur chuan tumruhna leh inpekna thinlung pu in thawk ila.

Loneih hi kan innghahna hnukpui ber niin micheng za a sawmsarih zet in lo an nei a. Kum tin buhthar ti pung tura buhthar dan hlawk chi System of Rice Intensification (SRI) chu Agriculture Department in chak takin a kalpui tih ka hriat in ka lawm a, buhthar pawh namen lovin a pung ngei ang. Thlawhhma lak mil taka sik leh sa kan neih thin avang hian hmarchhak state huam chhunga theirah tharchhuah za a sawmpahnih lai chu kan state dehchhuah a ni. Buh leh bal, thei leh thlai tharchhuah te uluk taka sawngbawl hunah phei chuan an hlutna nasa takin a pung ngei anga, thingtlang leh hmun kilkhawr zawk ah te eizawnna tluangtling a thlen bakah sum pai hnar chenfakawm tak a ni thei ngei dawn a ni.

Khualzin hip luh chungchang ah pawh Mizoram hian hakzauhna tur a ngah khawp mai. Eizawnna ngelnghet leh a zarzo thei tamna tak a tling. Tourism hian hmasawnna ruangam liantham tak tak thlawhtheihna, kawngpui leh inbiak hlatna thil ah te eizawnna nghet a thlen thei a ni. Sawrkar-in khualzin tamzawk hip lut thei turin sik leh sa mila zin khawthawn te, thingtlang leh khaw kilkhawr zawk tlawhpawh lamhawi te, infiamna leh ramvah hrim hrim hawi zawng te, hnam thil leh pipu rohlu chhawmnun thil ah te, sakhua thil a zinchhuah te, film leh hriselna lam ramhmul damdawi zawngchhuak zawnga hmalakna a nei tih ka hriat in ka lawm hle bawk a, tihtak hmai pu a hma la duh leh thalai te tan kawng zau tak a in hawng ngei ang.

New Land Use Policy (NLUP) chungchangah beihpui thlak mek a ni a. Sawrkar chuan tanpuina awm thei ang zawng zawng pe in, he programme hnuaia hnathawhte pawh uluk takin a vil reng a. Hetih lai mek hian, he programme hi a hlawhtlin ngei theihna tur chuan tanpuina dawngtuten phur tak leh tih tak takna nen hna an thawh a ngai a ni tih erawh kan hrereng tur a ni.

Vawiinah hian kan ram thalaite hnenah kan State hmakhua hi in kovah a innghat a ni tih ka chah nawn duh che u a. Kan zirna kalphungte pawh a tha zawngin her rem mek a ni a; chutiang bawkin thalaite thiamthil tuaihriamna kawngah pawh khawvel inlumlet dan milin kal chhohpui a ni mek bawk. Kan thalaite hi an thiamna leh theihnate chher hriam sauh sauh turin ka chah duh a; State sawrkar hnuaia hna kan beisei piah lamah, mahni kut-kawihin eizawnna kawng sial uar ila, India ram chhung leh pawn lam thlenga hna zawng tura inpuahchah turin ka chah duh a ni. Chuti ang taka tan kan lak chuan kan khawtlang nunphung pawhin a phuisui phah sawt dawn a ni.

He hun hi remchangah la-in, kohhran hruaitute chungah leh YMA leh tlawmngai pawl hrang hrangte chungah khawtlang hmasawnna tura an inpekna avang leh tanpui ngaite tanpuina kawnga nasa taka hna an thawh thin avangin lawmthu ka sawi a ni.

Kan ram Independence Day champha-phak vawi 65-na a lo thlen hian tangrual leh sauh turin rilru siam ila, India ram inpumkhatna tur leh hmasawnna lama kan dinhmun sawhnghet lehzual turin i inhlan thar theuh ang u. JAI HIND