Khua leh tui duhawm tak takte, India ram tana ni ropui tak, Independence Day lawm tura lo kal khawmte leh Saitual District mipui zawng zawngte duhsakna chibai ka buk a che u.

Kum 2024 Independence day chu Pathian kaihhruainain kan lo chuangkai leh ta reng mai a. He hun kan hman theihna tur atana tha leh zung tam tak senga thahnem  ngai taka lo thawktute chungah lawmthu ka sawi a, a hlawhtlinna chu kan zavai tan a ni a, India khua leh tui kan nih anga he ni pawimawh tak hi kan ngaihhlut deuh deuh a tul awm e.

Kum 2023 september thla atanga vawiin thleng hian hmasawnna hmel thar kan hmu zel a, chung zingah chuan Sawrkar department hrang hrangte pawhin hmasawnna hmel duhawm tak tak an nei mek zel a, Sawrkar department hrang hrangte hmasawnna leh data an neihte hi a zavai chuan kan tarlang seng dawn lova, kum 2023 sept leh vawiin thlenga hmasawnna kan hmuh theihte hi a tlangpui lo tarlang ila. 

Deputy Commissioner Office Aaitual hian mipui tana service hrang hrangte pe chhuak thinin Tribal Certificate – 1640, Income Certificate – 1663 , Residential Certificate – 1685, Unmarried Certificate te, Religion Certificate bakah Tax Exemption Certificate engemaw zat, Arms License New & Renewal – 112 , Inner Line Permit(ILP) Thar – 110 leh siamthar– 23, Aadhaar (A thar-89 leh Update-250) an pe chhuak tawh bawk a ni.

Kum 2023 MLA General Election leh Kum 2024 Lok Sabha General Election tluang taka conduct a ni a, district chhunga khuarel chhiatna (Natural Disaster) lo thlengte pawh mumal leh awmze nei zawk in QRT leh Offices hrang hrangte nena tangkawpin  hmachhawn thin a ni a, Village hrang hrangah Village Disaster Management Committee din niin SDRF kaltlanga khuarel chhiatna tuarte a rang thei angin sum leh paia tanpuina pek thin an ni bawk.

Tin, DC Office thar hi 6th October, 2023 khan Ex- Minister Pu R. Lalzirliana’n a hawng a, ni 08.01.2021 khan Pu Zoramthanga (Ex CM) chuan  lungphum a phum a ni.

SP (Superintendent Of Police) Office Saitual te pawhin theihtawp chhuahin ruihhlo leh a kaihhnawih thahnem tak man a ni a, SP Saitual leh a thawhpuite thawhrimna a lawmawm takzet a ni. Chung zingah chuan Local Zu 1121 ltrs, Heroin 1.79 Kgs, Ganja 4.7 Kgs, Kuhva Rah 1797 bags, Beer can 2496 man niin heng zawng zawng hi sum faia chantir chuan Rs 8,70,31,820 (Nuai zariat sawm sarih sing sawmthum pakhat leh zariat sawmhnih)man hu man a ni.

Tin, Ni 21.05.2024 khan Phullen beat post chu hawn a ni a, sawrkar laipuiin  Criminal Laws thar a duan pawh 1st July, 2024 atangin kalpui tan niin case pawh BNS ah registered thin a ni a, criminal laws thara technology pawimawh i.e eshakshya,hash value te pawh training kalpui a ni.

DRDO (District Rural Development Office) hnuaiah pawh hmasawnna hrang hrang hnathawh kalpui chho mek zel niin MGNREGA ,PMAY-G, PMKSY hnuaiah hna hrang hrang tam tak thawh a ni a, chung zingah chuan MGNREGA hnuaiah September, 2023 atanga June, 2024 chhunga Job card neite hnenah ni 96 chhung inhlawhna siamsakte, henga an hlawhte hi e-FMS kaltlangin Job Card neitute bank account-ah thunte, tuikhuah, dil, tuizem, tui luankawr siam, thlai, thei leh thing te phun te, Micro Irrigation Works thawh te, Terrace laih te, kawngpui leh tui luankawr tha taka siamte,  bawlhhlawh paihna hmun hrang hranga hna thawh te a tel a ni. PMAY-G  scheme hnuaiah pawh beneficiary 686 zet AwaasSoft ah thunluh tawh niin beneficiary mi 313 hnenah tanpuina pek tawh a ni. 

Tin,WDC-PMKSY 2.0 hnuaiah Hliappui leh Pawlrang khuaa loneitu mi 570 lai mai Balhla, Butter Fruit leh limbu chin tir te, trench, tuikhuah, dil siam te, Hliappui leh Pawlrang khuaah te SHG 11 din te, Livelihood & Micro-enterprise hnuaia1 mi 66 chhawmdawlte bakah NPK fertilizer, Pesticides leh Grass cutter te semchhuah a ni bawk.

Public Works Department (PWD) hnuaiah hmalakna hrang hrangte lo tarlang leh ila, SEDP scheme hnuaia Khanpui to Tualbung Road siamte, PMGSY hnuaia EPS Road siamthat te, SASKI leh NESIDS hnuaiah hna hrang hrang te thawh a ni a, chung zingah chuan concrete pavement - 12.876km , Blacktop(Flexible Pavement) - 29.020km, Culvert – 205Nos, Formation cutting – 58.050,Protection Wall ,Link road,Upgradation of Road,Pohole & Patch Repair, RCC Cover cross Drain, Strengthening of Road, Unlined side drain,RCC side drain te thawh a ni.

District Urban development hnuaiah hian mipuite hamthatna chi hrang hrang hmuh tur a awm a, chung zingah chuan Housing for All kan tih mai PMAY-HFA te,DAY-NULM te, Free Skill training te, SM & ID te, Swatch Bharat Missionte a tel a, Housing for all hnuaiah hian Saitual ah ringawt pawh mi chhungkaw 1169 ten dawngin mi harsate tana loan kan tih mai DAY-NULM pawh target mi 25 khumin mi 41 hnenah pek chhuah a ni bawk. Tin, Free skill training kan han tih craft baker, Beauty Therapist, Self employed Tailor te pawh thla 3 chhung training neih niin mi 111 ten training tha takin an zo thei a ni. Heng bakah hian Self-help group te tan Flower making, chips making, kuttah design thlan leh home composting te pawh kalpui niin NULM festival te siamsak a ni bawk.

Tin, Saitual Town hi pawn/khawlaia inthiar awm lohna Open Defecation Free-ah puan a lo ni tawha. Open Defecation Free Plus (ODF+) certify hial a ni tawh bawk a ni.

Inthiarna (Individual Household Latrine- IHHL) siamsak hi chhungkaw 598 te tan Saitual, Phullen, Ngopa Town ah te siamsak a  ni a, heng bakah hian community/Public Toilet hi kumin hian Saitual District chhungah panga (5) sak a ni bawk.

Saitual District Hospital pawh Health & Family Welfare Dept hmalaknain ABHA (Ayushman Bharat Health Account)/Health ID hi 27th June 2024 atanga tan a ni a, inentirte Health ID siamsak zel niin  Dt 10th July 2024 thleng in mi 781 hnenah ABHA Health ID hi siamsak an ni tawh a ni. AB-PMJAY (Ayushman Bharat Pradhan Mantri Jan ArogyaYojana)/ Golden Card cashless hmanga  enkawl hi mi 375 an tling tawh bawk a, Mizoramah sawrkar damdawiina a hmasa ber atan HMIS (Hospital Management Information System) hi hman tawh niin pilot facility ah District Hospital; Saitualte ruatin 28th June 2024 atang khan damlote chungchang computerah dah luh vek a ni tawh a ni tawh bawk a ni. Naupangte an kum bithliah a vaccine lak tur la kim hi 100% an ni.

District Agriculture office kaltlang hian central scheme hrang hrang RKVY,PM-KISAN, RKVY-RAFTAAR, VBSY te awmin RKVY(Rashtrya Krishi Vikas Yajona) hnuaiah tui dahkhawlna tanky 81 siam niin 3CHC ah Tracktor 4(pali), Subsidy in Brush Cutter 10, mi hnenah  649 Soil (Health Card), Pradhan Mantri Kisan Samman Nidhi (PM-KISAN) mi 6848 tan thla tin Rs.6000/-te, RKVY-RAFTAAR hnuaiah buh chingtute puihna mi 156 tan Rs.9000/- leh Loneitute chawlhbuk  pathum 3,Sihfa, Chiahpui & NE Khawdungsei ah te siam niin VBSY (Vikshit Bharat Sankalp Yatra) – chungchanga inhrilhhriatna campaign khaw 44 ah neih a ni bawk.

District Sericulture Saitual hnuaiah hian pangang vulh a eizawng hi chhungkaw 150 niin pangang chi 3 - Muga, Eri leh Mulberry te hi an vulh vek a. Eri pangang 168.7 kgs, Muga pangang 11899 nos. leh Mulberry pangang hi cocoon 315 kgs thar tawh niin Govt. Mulberry Seed Farm, Phullenah 200 dfls vulh tawh bawk niin 80 kgs cocoon thar a ni bawk. Tin, Muga khawi tur hi mi 40 an awm mek bawk a ni.

District Fishery office hnuaiah hian PMMSY Scheme (2021-2022 &2022-2023)chhungin New Rearing Pond Construction (CSS) mi 47, New Pond Construction (CSS) - mi 100 leh Paddy cum Fish Culture ah mi 10, SEDP 2nd Phase 1st installment Rs.25000/- mi 87 hnena pek te, RKVY-RAFTAAR 2019-2020 & 2020-2021 chhung mi 19 hnenah tanpuina pek te a ni.

Heng bakah hian Fish Farmer te Sangha kah rai zirtirte, Sangha chaw 74.5 qtl. (January -February)subsidized a pek te, Water Testing Kit (Full set) khaw Panga (5) a sem chhuahte, May leh June, 2024 chhunga sangha chi nuai 1.19 sem te, Fisheries Act hnuaia  YMA Sub-Headquarter te nena thawhhona thuthlung siamte, Central scheme VBSY campaign neihte, Fish Farmer te hnenah KCC Loan Awareness neihte a tel a ni.

School Education Department lam pawhin   theihtawp chhuahin zirlaiten result duhawm tak an nei zel bawk a, kum 2024 HSLC Result MBSE in a tihchhuah ah Saitual District atangin distinction ah zirlai 16 in an pass a, First Div ah-107 pass in Second Division ah zirlai 247, Third division ah 130 pass in a pumpuia pass percentage hi 64.77 a nia, Lalrinchhunga Govt Khawlian H/S leh Lalromawia Pachuau Saitual High School ten subject zawng zawngah letter mark an hmu a ni.

2024 HSSLC Result MBSE in a tihchhuah ah Arts zirlai mi 198, Science zirlai 29 leh Commerce zirlai 15 in hlawhtlinna an chang bawk.

SCERT leh NCERT buatsaih 42nd State Level Mathematics, Science and environment Exhibition ni 27-28.6.2024 a SCERT Chaltlanga neihah Govt Saitual High school zirlai pathum, Laldingliana, Vanlalrinmawii Khiangte leh PC Lalrinpuii ten an telna sub-theme theuh ah lawmman pakhatna an dawng.

Heng bakah hian Casual Teacher High School 33, 30th Jan 2024 UDC dah te, DPO Samagra hnuaiah hian District chhungah Higher Building pahnih Phuaibuang Higher Secondary School leh Phullen Higher Secondary School te chu sak mek a ni a, Govt. Ngopa HS Vocational Education Classroom cum Workshop sak zawh tawh a ni. District chhung school hrang hrang-ah Children With Special Needs Toilet, Boys Toilet, leh hna chi hrang hrang thawh mek leh sak zawh tawh a ni bawk.PAB 2024-2025 approval angin District chhunga High School pathum leh Higher secondary school ah te Vocational Education hawnthar tur niin School 12 ah te Information Technology lama hmasawn nan kalpui tura hmalak mek a ni.

SDEO, Saitual (Elementary) hnuaiah hian Primary School-40,Middle School 36, Thawktu 191 , zirlai Primary Schoolah 1814 1eh Middle School ah 1297, total 3111 an awm a, English medium/ Private school 21 a awm bawk. Casual Teacher hi dt 8.7.2024 khan appointment pek niin  Primary School ah 41 leh Middle School ah 23 ,a vaiin 64-te pek an ni bawk.

NABARD hnuaiah Govt. PS I Khawlian 1eh Govt MS I Keifang, Govt.MS Sihfa School building leh Govt. PS Lenchim School Office Building Building sak zawh a ni tawh a ni. NEP 2020 in a ngaih pawimawh em em chu Early Childhood Care and Education (ECCE) quality tha tak naupang kum 3 atanga kum 6 hnenah kum 2030 ral hmaa pek ani a, ECCE class din kawngah nasa taka hmalak niin, tun dinhmunah hian ECCE class nei tawh Primary School 97.5 % (39 out of 40) an awm mek a, 100% tura hmalak mek a ni.

SDEO(Sub-Divisional Education Office) Ngopa hi  August  ni 11, 2023  khan khang hun laia School Education Minister, Pu Lalchhandama Ralte chuan a hawng a, Tunah hian zirtirtu 3, IVth grade 1 leh staff 2 te dah lailawk an ni a, heng hi MLA fund atanga chhawr an ni.

Primary School (one PM Shri School) 17 awmin middle School 16, Private School 14 a awm a, Casual teacher hi Primary School ah 24 , Middle School ah 13 dah thar an ni bawk. Tun hnaiah zirtirtu pension hi Primary Schools ah 2, Middle School ah 4 an awm a ni.

Heng bakah hian hmalakna hran hrang heng, PM Poshan chungchanga workshop neihte, Career Awareness campaign neihte, Holistic Report Card Training neih leh Private school zirtirtute tana training te  neihpui thin a ni.

District Economic & Statistic Department hnuaiah hian Birth Certificate 221, Death Certificate 21 pek chhuah tawh niin State sawrkara chhiah(Revenue) chhunluh zat chu Rs 1,68,400.00 (Rupees one lakh sixty-eight thousand four hundred) only)a ni.

District AH & Vety hnuaiah hian ranvulh case 826 ziah luh a ni a, FMD Vaccination hi ran 1049 te hnenah pek niin, vawk chhul leh til lak 93, Anti rabies vaccine 88 leh case treated hi 6321 an awm a, heng bakah hian NAIP(National Artificial Insemination Programme) programme hnuaiah ran kah rai dan training neih te, N Lungpher leh Ngopaah te African Swin Fever(ASF)chungchang awareness te neih a ni.

District Civil Supply hnuaiah pawh Godown thar (Flospan) chu hman theih a sak zawh tawh a ni a, hetiang Godown hi Mizoram ah a awmchhun leh a hmasa ber a ni nghe nghe. Ration Buhfai hi a hun takah khaih lak awmlo in mipui hnenah thlatin pekchhuah/sem thin a ni a, Petrol, Diesel leh LP Gas-ah te harsatna awmloin mipui hnenah an mamawh ang zela pekchhuah thin a ni bawk.

District Treasury Office Saitual hi 01.07.2022 ah  function-in District Treasury hnuaiah DDO 22 an awm mek a, IFMIS (Integrated Financial Management Information System) hmanga bill siam tura tih pawh DDO ten an hmang thei vek a, December 2022 atangin LDC post pakhat tihloh chu Treasury Officer leh staff te post hnawhkhah vek a ni. Saitual Treasury ah hian December, 2023 atangin Pension Payment pek tan bawk a ni.

PHE Department hnuaia hmalakna chi hrang hrang zingah Jal Jeevan Mission (JM) Scheme (Functional  Household Tap Connection), khaw 36 ah In 9433-ten anmahni inah tui an herh haw thei tawh a ni. Khaw 8 ah Solar Pumping hman niin khaw 3 ah Electric hmanga tui pump te, khaw dang  zawng ah te gravity hmang a tui lak a ni. Khaw 36 te hi Har Ghal Jal tura  certified tawh an ni.

SEDP hnuaia 'Water Supply to DC Complex & its Surrounding areas  thawh te, (AMRUT  2.0) hnuaiah Saitual Town tan Khuai Lui tui gravity a Pipe lian  zawk hmang a tuilakna hna thawh te, Swachh Bharat Mission-Grameen (SBM- G) : Saitual District a thingtlang khaw 36-ah Open Defecation Free Plus (ODF-+)  Model Village vek tawh niin, heng khaw tin ah hian 15th Finance  Commission nen a Convergence in Community Soak Pit te, Composed Pit te  leh Segregation Shed te sak vek tawh a ni.

District Child Protection Unit (DCPU) Dept hnuaiah hian naupang harsa enkawl zuinate, Home din leh thawktu lak leh vil te leh naupang dan kalha che te chungthu ngaihtuah leh puih ngaite enkawl zuidan turte thahnem ngai takin an thawk thin a, kum 2023 leh 2024 chhung khan naupang 204 hnenah sponsorship cheng 84,96,000/- (Nuaih sawmriat pali singkua sangruk) pek chhuah tawh a ni a, heng naupang te hi an hmasawn dan uluk taka vil reng thin an ni. Tin, naupang tan Home pahnih Observation leh Serenity Boys Home din a ni a, observation home hi kum tlinglo dan kalha che te dah na tur niin serenity Boys Home erawh hi chu naupang tanpui ngai leh baihvai te dahna tura din a ni.

Hemi atan hian thawktu 20(10+10) lak tawh a ni a, an hna pawh tluang takin an zawm fel tawh a ni. Heng bakah hian kum 2023 atangin naupang dan kalha che te mi 6 chungthu Juvenile Justice Board in a rel saka, uluk taka enkawl chhunzawm an ni a, naupang puih ngai leh venhim ngai chhanchhuah mi 30 chungthu Child Welfare Committee in a ngaihtuah a,  uluk taka enkawl chhunzawm mek an ni bawk.

Saitual Range, Land Resources,Soil & Water Conservation Dept hnuaiah hian Saitual leh Tualbung ah soil conservation works hna thawhna  hrang hrang heng, Bench Terrace, Water Harvesting Tank, Farm Pond, Check Dam, Contour Trenches te siam niin Saitual ah hmun 106  ah  Rs 54,05,300/- man thawh a ni a, Tualbungah hmun  65 ah  thawh niin Rs 37,90,330/- man thawh a ni bawk. Heng hna hi NABARD RIDF atanga hmuh a ni.

District Horticulture Department hmalakna hnuaiah hian saitual district chhunga khaw hrang hrangah kutthnathawktute thlawhhma lakna atam hle mai a, Ngopa, Lamzawl leh chiahpui khua atangin chhungkaw 58 ten dawnfawh atangin 5300qtls tharin Rs 212 lakhs an thar a, Khanpui, Lailak, Mualpheng, leh Tualbung atangin loneitu mi 393 ten Off season Tomato an ching a, Off season cabbage hi tawizo khua atangin loneitu mi 70in an ching a, thingfanghma(red lady variety) hi Khanpui, Phuaibuang, Maite, Saitual khua atangin loneitu mi 129 hnenah chi 11200 sem a ni a, Aieng( megha & lakadong variety) chingtu hi buhban, Saitual leh Mualphengah te loneitu mi 40 an awm a, loneitu mi 128 te tan Mualpheng, Tawizo, Maite khua ah Bamboo plantation siam a ni a, Phuaibuang, Phullen leh Ngopa a loneitu mi 102 te tan Hybrid Vegetable seeds leh Open pollinated vegetable seeds sem te, Dragon fruit chingtu mi 85te hnenah damdawi, leitha leh hmanrua sem te bakah Sawrkar in a ngaihpawimawh thlai heng, sawhthing, aieng leh hmarcha chingtu saitual district chhung village council 44 a multipurpose Cooperative Farming Society din leh  memberte data lakkhawmte a tel bawk.

Heng bakah hian Geo-lined water tank (35units), pack house(2units), ware house cum collection centre siam hna thawh a ni.

District Environment, Climate & Forest Change Department, Saitual hnuaiah 69th National Wildlife Week 2023 chu ni 2 October, 2023 atanga ni 8 October 2023 thleng hman a ni a. Hemi chhung hian Awareness campaigns for wildlife conservation chu Govt. Rulchawm High School, New Millenial High School, Rulchawm leh District Higher Secondary School, Keifang-ah te, “Partnerships for wildlife conservation” tih thupui hmanga neih a ni. Zirlai naupangte chu ramngaw humhalh tura thu tiam tir an ni.

Nagar Van Saitual  hnuaiah Dokunga Lo zawl, Saitual chu hun pek (reporting time) chhunga zawh fel hman a ni a, Resting shed, Rainwater harvesting structure, Watchtower, Brick walled boundary fencing, Park benches, Check dams, culverts, Gate leh duty sheds te sak niin, kawngpui thawm that a ni bawk. He project thil tum ber chu Saitual leh a chheh vela hmasawnna thlen chunga ram ngawte humhalh a ni. Integrated Management Plan for Tamdil Wetland hnuaiah hian Tamdil hi humhalh a ni a, World Wetlands Day hi Tamdil Interpretation Centre-ah ni 2nd February, 2024 khan hman a ni bawk. North East Cane and Bamboo Development Council hnuaiah hian 20 Ha area, Tamdil-ah hian project bul tan a ni.

50 Ha. Medicinal Plantation hi Phunchawng mual, Tuirini Reserve Forest area-ah siam a ni a, ramhmul damdawi te chin a ni bawk.

Green Mizoram Day hi ni 11th June, 2024 hian neih a ni a, thlai chi 500 chuang chu Saitual atanga Saichal Road leh Keifang atanga Tuirini Road-ah phun a ni a. Hemi ni pual hian thlai chi 1979 chuang a thlawna sem chhuah a ni a, Tamdil Nursery hnuaiah hian thlai chi 59128 chuang a awm mek bawk a ni.

Wildlife Protection Act, 1972 hnuaiah dan loa neih 12. 5 air rifles chu reporting time chhungin man sak a ni a. Saitual Forest Range hnuaiah Forest revenue –ah cheng Rs. 1,50,260/- a lut bawk a ni.

Awle, ti khan Saitual district chhunga department hrang hrang hmalakna chu kan ngaithla ta a, vawiin Independence Day kan lawm lai hian Nasha Mukt Bharat Abhiyaan kum li tlin lawmna kan hmang tel bawk tih hi kan rilruah dah ila. He hmalaknain a tum ber chu ruihhlo laka fihlim ram siam a ni a, kan thalaite ruihhlo tello nun hrisel tak in lo neih theih nan invawng tak chunga, a tulna apianga hma la zel turin ka sawm a che u. A tawp berah chuan he ni lawmawm tak hmang tura lo kal kan zirlai naupang duhawm tak tak leh Sawrkar hnathawk te, chanchinbu mite, kohhran hruaitute leh tlawmngai pawl aiawh hrang hrangte, in chungah lawmthu ka sawi a. Remna leh muanna vawng nunga ramin hma a sawn zel theih nan mahni zawn theuh a rinawm taka thawk leh hma la chhunzawm zel turin ka sawm duh che u a ni.

Ka lawm e.

Jai Hind.