2008/2024-2025

2024 Mimkut thla ni 11: Mizorama vaihlo leh a kaihhnawih dona ni, Mizoram State Anti-Tobacco Day (MSATD) vawi 11-na chu vawiin khan Mizoram Sawrkara Health & Family Welfare Minister Pi Lalrinpuii hovin Lungleia Convention Centre-ah H&FW department hotu lute, Lungleia sawrkar official-te, kohhran leh tlawmngai pawl ai awhte leh zirlai naupangte nen hman a ni.

National Health Mission (NHM), Mizoram hnuaia National Tobacco Control Programme (NTCP) leh Comprehensive Primary Health Care (CPHC) te ṭang kawp huaihawta MSATD hun hmanah hian Khuallian, Health Minister Pi Lalrinpuii chuan Mizoram Sawrkarin kum 10 chhung zet chu kum tinin vaihlo leh a kaihhnawih dona ni - Mizoram State Anti-Tobacco Day a lo hmang tawh tih sawiin, tun ṭum, a vawi 11-naah Leitlangpui ngeia Mizoram pum huap hun buatsaih a ni chu lawmawm a tih thu a sawi a. Mizo pi pute'n an ram hna thawhnaa thosi leh vaihmite hnawh kian nana mei an lo zuk ṭhin leh rual kawm nana zuk leh hmuam an inṭheh ṭhin avanga zuk leh hmuam kan Mizo nuna bet tlat anga ngaih dan awm chu khawvel changkang chhovah hriselna nghawng thil a nih avangin leh a tel lova awm theih a nih avangin kalsan a hun tawh tih a sawi a. Ram leh hnam changkang zawkte zuk leh hmuam laka an fihlim laiin, a ti nasa leh a ken tel natna hrang hrang - cancer leh natna dang vei tam state kan ni chu thil zahthlak tak leh ram leh hnam hmel tibaltu a nih thu sawiin, Mizote chu thu awih leh zirtir nuam tak kan nih rualin, a ṭha lo lam kan zir chak hi a pawi hle a, thil ṭha kan inzirtir uar deuh deuh a ṭul a ni, a ti a. Zirlai kal khawmte chu hriselna, hmel mawina leh mihring zahawmna tichhetu zuk leh hmuam laka inthiar fihlim a, ti chhin miah lo tur te; lo ti chhin tawhte pawhin sim nghal tum tur te; a ṭhat lohzia mi dang zirtir a, simtir tum tur te; upa zawk, zuk leh hmuam ṭhat lohzia hre lote zirtirtu nih tum tur te'n a chah a. Mahni fate nungchang, sukthlek leh hawiher chik a, zuk leh hmuam leh ruihhlo laka an fihlim theihna tur in chhungkhur din chu nu leh pate mawhphurhna a ni tiin, boruak bawlhhlawh kan siam chawp avanga tuartute chu keimahni leh kan chhungte kan nih a, boruak thianghlim kan hmuh avanga a hlawkna teltute pawh keimahni tho kan nih avangin mahni mimal ṭheuhva bul ṭan ṭhat leh a pawimawh tih a sawi a. Zuk leh hmuam laka Mizoram thian thianghlim turin sawrkarin nasa zawkin ṭan a la dawn tih sawiin, kohhran, tlawmngai pawl leh zirlai naupangte nena ṭan kan lak tlan chuan kan ram hi kan then thianghlim theih ngei a rin thu a sawi.

He hun hi Lunglei District Bawrhsap, District Anti-Tobacco Squad Chairman Pu R. Lalṭhazuala chuan a kaihruai a. Health Minister leh Mizoram Sawrkara H&FW fawng vuantute nena Lungleia MSATD hun hman a ni chu lawmawm a tih thu sawiin, zuk leh hmuam laka District tihthianghlimna kawngah rah ṭha tak a chhuah a beisei thu a sawi.

He hun hi Lunglei West bialtu MLA Pu T. Lalhlimpuia leh Lunglei Municipal Council (LMC)-a Chairman leh councillor-te pawhin an hmanpui a. Mizoram Sawrkara H&FW Department hotute - Secretary Pi Sangchhin Chinzah leh Principal Director Dr Vanlalsawma te'n India rama a chhe zawnga Mizoram kan sanna chu mahni inthununna (discipline) kan neih ṭhat loh vang a nih thu te, ram leh hnam hmasawn leh changkan nan khua leh tuite kan hrisel a pawimawh avangin kan chhiatpui ber pakhat zuk leh hmuam kan thlah a ṭul thu te an sawi a. NHM Mission Director Dr Eric Zomawia'n kumin MSATD thupui, "Zuk leh hmuam laka fihlim ṭhalaite" (Tobacco Free Youth) tih hmangin zuk leh hmuamin hriselna a nghawng pawi theih dan leh a laka fihlim tura inzirtirna hrang hrang a lem nen entirin a sawifiah a. NTCP State Nodal Officer & DHME Additional Director (D) Dr H. Lianthangpuia'n NTCP hma lakna hrang hrang tar langin, a kaihhruaiin kal khawmte'n vaihlo zuk leh hmuam reng reng ti lo tur te, chhungte leh ṭhiante pawh fuih ṭhin tur te leh vaihlovin kan environment a tihchhiat lohna tura theih tawp chhuah tur tea intiamna thu an chham rual bawk.

He hun hmanah hian Baptist Church of Mizoram (BCM) General Secretary Rev. R. Lalbiakliana'n hunserh hmangin, Southern Flower School Lunglei Choir te'n hun hawn nan zuk leh hmuam ṭhat lohzia inzirtirna hla an sa a. Nursing School Lunglei zirlaite'n zuk leh hmuam ṭhat lohzia inzirtirna lemchan tawi entirin, Campaign for Tobacco Free Mizoram Brand Ambassador Pu Vanlalsailova'n thu a sawi bakah, ṭhalaite fuihna hla a sa bawk a. NTCP Lunglei District Nodal Officer Dr Zoramthangi Renthlei chuan lawm thu sawiin hun a khar a ni.

Mizoram State Anti-Tobacco Day hi Mizoram Sawrkar hma laknain kum 2014 aṭang khan kum tin September ni 11-ah hman ṭhin a ni a. Kumin hi a ṭum 11-na niin, he ni hmanna pui ber hi a ṭum khat nan Health Minister leh Health department hotute nen Lungleiah buatsaih a ni.

Global Adult Tobacco Survey (GATS)-1 (2009 – 2010)-in a tar lan danin Mizoram mipui 67.2%-in vaihlo zuk leh hmuam eng emaw tal ti/hmangin, India ram pumah Mizoram hi pakhatna a ni a. GATS-2 (2016 – 2017)-ah Mizorama vaihlo kaihhnawih hmang hi 58.7%-ah tla hniamin, Tripura dawtah Mizoram chu awmin zuk leh hmuam hmang/ti nasa pahnihna a ni a. GATS-1 (2009 – 2010)-in a tar lan danin Mizoramah in chhung (home)-a mi mei zuk khu hipa secondhand smoke tuartu 96.5% an awm laiin, GATS-2 (2016 – 2017)-ah chuan 84.1%-ah a tla hniam a ni.

Global Youth Tobacco Survey-2 (2016-17)-in a tar lan dan chuan Mizoramah naupang kum 13-15 inkar zingah zuk leh hmuam ti 58% an awm a, Mizoram leh Arunachal Pradesh chu India rama sang ber a ni mek bawk.

Attachment

  • Loading attachment...