2175/2022-2023
Aizawl, 4th October, 2022 : Department of Mizo, Mizoram University chuan "Azadi Ka Amrit Mahotsav" hnuaia ni thum chhung awh tur Kutpui - Evolution Fest, October ni 4, 5 & 7 chhunga hman turah; a bul tan ni vawiin khan nilengin Mizoram University Auditorium-ah "Mizo Thu Leh Hla Ruaipui (Discourse on Mizo Language and Literature)" a buatsaih a, Higher & Technical Education Minister Dr R. Lalthangliana chuan khuallian niin a hmanpui a, Prof. Lalnundanga, Registrar, Mizoram University chu khualzahawm a ni.

Kalkhawmte hmaah thu sawiin khuallian Dr R. Lalthangliana chuan kan culture, kan thu leh hla, kan tawng, kan hnam rohlu, kan dan te leh kan kut themthiam thil zawng zawng te hi ni hnih khat leka kan thiam leh neih mai theih a ni lova, heng nei tur hian kawng thui tak kan lo zawh a ngai a ni tih kan hriat reng a tha hle a, chuvang chuan, heng kan hnam rohlu thil chi hrang te hi kan hlut a kan roh hle a ngai a ni, a ti a. Mizoten A AW B kan neih atanga chhutin Mizo tawng leh kan thu leh hla hi a thang duang chho hle a, “Tawng hi a awm ngaiin a awm reng lo va, a che ve reng a ni,” tia an sawi hi Mizo Tawng bikah pawh hian a dik hle niin a hriat a, kum za kal taa Mizo Tawng leh vawiina Mizo Tawng hi kan khai khin chuan nasa takin a danglam a ni tih hi hai rual a ni lova. Chutih rual chuan khawvel inher danglam zel avangin thangtharte chuan thumal awl zawk leh tawi zawk te hman an lo duh ta zel bawk nen, khawvel thang chho mekah hian Mizo tawng leh literature thiam tel chunga hmasawn kan tum zel a pawimawh hle a ni, a ti.

Dr R. Lalthangliana chuan khawvel puma nasa taka saptawng darh zel leh ngaihsan luat avangte, khawvel sumdawnna hi bazar pakhat ang mai a nih tak vangte, Mizo tawng min hmanpui hnamdang an tlem vangte, kan tawng kan ngaihsan tawk loh vangte hian kan tawng hian hliam na tak a tuar mek niin a lang a. He kan tawng hliam tuar mek hi a tidam theitu leh damdawi in pan ngai lova siam theitu chu mahni theuh hi kan ni a. Mizo tawng hmangtu mihring kan pung zel a, hmangtu erawh kan tla hniam ve hret hret a; kum 1991 chhiarpuiah 78.12%, 2001 ah 75.92% leh kum 2011 ah chuan 75.72% a ni a. Mizo tawng hmangtu dinhmun hi a kiam chho hret hret zel a ni a ti a. UNESCO-in February ni 17, 2009-a a tihchhuah ‘Atlas of World Languages’-ah chuan Khawvelah tawng la nung mek 6000 vel a awm a, heng zinga a zatve thelh chu kum 2100 hmain a thi hman dawn niin an ring a. Dinhmun derthawnga awm tawng 2498 zinga 196 chu India ram hnam tenau tawngte a ni a, chung zinga 80 chu North East mite tawng a ni a, 80 zinga 13 chu Mizo hnahthlak tawng kan tih zinga mi an ni nghe nghe. Chuvangin Mizo tawng hi tawng ral mai tur dinhmunah a awm mek a. A vawnhim leh tihhmasawn chu Mizote tih makmawh a lo ni ta a. Chuvang chuan a hmang tur ber ten kan hman that duh loh chuan Mizo tawng hi dam lo enkawl ngai, hliam tuar leh chau tak, tihdam theih loh dinhmunah kan din tir thuai dawn a ni, a ti.

Mizoram sawrkar chuan Mizo tawng humhalh; a tihhmasawn zel dan tur hi a veiin, a theih ang angin a ngaihtuah ve reng tih sawiin Dr Thangtea chuan kumin March thla khan Mizoram Sawrkar rorelna sang ber Mizoram State Legislative Assembly thukhawm chuan lungrual takin Mizo Language Development Board din phalna bill chu a pawm ta a. He Mizo Language Development Board hian awmze neiin hna a thawk chho zel ang a, Mizo tawng pawhin nasa takin hma a sawn phah ngeiin a rinawm a. Mizo Language Development Board lo piang chho tur hi a Office hmun tur te pawh chak taka chei chhoh mek a ni a, rei loteah mumal taka hma an lak tan thuai beisei a ni, a ti.

Khuallian chuan tun hnaiah vanneih thlak deuhin Google chuan Mizo tawng chu Google translation a hman theih turin an rawn chhawp chhuak ta. Hei hi thil lawmawm tak, Mizo tawng humhimna kawnga thil tangkai tak a ni a. Chutih rual chuan Google translation hi tangkai taka hnam dangin an hman theih nan chuan a tihhausak kawngah helama mithiamten theih tawpa tha thawh zui reng se a duhawm hle a ni, a ti.

Mizo Thu Leh Hla Ruaipui hi hun hniha then niin hun khatna hi Seminar hawnna atan hman niin, Dr Ruth Lalremruati, HoD, Department of Mizo, Mizoram University in a kaihruai a, Prof. Laltluangliana Khiangte, Senior Professor, Department of Mizo, Mizoram University chuan thupui a thet (keynote address) a, khuallian Dr R. Lalthangliana'n Prof. Laltluangliana Khiangte lehkhabu ziah pahnih "Zo Lungthu Pathum" leh "Mizo Thurochun" a tlangzarh a, khualzahawm Prof. Lalnundanga'n Prof. Laltluangliana Khiangte lehkhabu ziah tho pahnih "Mizo Thu Leh Hla Chanchin" leh "Mizo Tawng Chungchang" a tlangzarh bawk a ni.

Hun hnihna ah hian Seminar neih niin Pu Lalsangzuala, Asst. Professor, Department of Mizo, Mizoram University-in a kaihruai a, resource person mi 3 - Prof. R.L. Thanmawia, Prof. R. Thangvunga, Dr Zoramdinthara ten an paper buatsaih sawifiahin sawizauna hun hman a ni a, Pu Lalzarzova, Asst. Professor, Department of Mizo, Mizoram University in hun tawpna a siam a ni.

Department of Mizo, Mizoram University hian naktukah Millennium Centre Roof-Top ah exhibition neiin, Mizo kutchhuak thil hlu tak tak an pho chhuak ang.

"Mizo Thu Leh Hla Ruaipui" seminar-ah hian Mizoram University, Govt. Hrangbana College, Govt. Aizawl College, Govt. Aizawl North College, Govt. Aizawl West College, Govt. T. Romana College, Govt. Johnson College, ICFAI, Faith College, Mizoram Christian College leh Govt. Saitual College-a Mizo subject zirlaite bakah Mizoram University Alumni memberte leh sawm bikte an tel a ni.

Attachment

  • Loading attachment...