Thian duhtak te u,


1.    Vawiin Republic Day champha vawi 59-na ah hian helaia mipui lo kal khawm leh Mizoram mipui zawng zawng te chungah ka duhsakna leh lawmpuina ka hlan a che u. He Ni lawmawm takah hian kan ram hruaitu hmasate, ram leh hnam hmangaiha, huaisen taka mahni inphata he ram zalenna lo sualtute kha hre reng ila. 1950 January ni 26-ah Constitution min duan chhuah sak avanga khawvel hriata ram zalen nihna min hlangkai tute an ni. Mipui rorelna kan neih hian puitlin lam a pan mek lai hian, ram chhung leh pawn atanga inlak hran duhna te, interek leh kawhmawhbawlna te hian a ti nghing tur a ni lo.
 
 
2.    Ram sum leh pai dinhmunin than lam a pan zel a, foreign exchange hlutna pawh sang chho zelin ramchhung sum peipun pawh a ziaawm sawt bawk a, khawvel dengchhuak khawpin kan sumdawng tute leh technology-a kan mithiam ten hriat an hlawh mek a ni. Rethei chin chhinchhiah zat pawh a tlahniam chak hle a, ziak leh chhiar thiam pawh zaa 75% a tling tep tawh a ni.  Hriselna lam, loneih lam, thilsiam, zirna, vansang zirna leh ram venhim kawngah te hmasawnna nasa tak kan hmu a. Kan ram khawtlang nun pawh hriatna zau zawk lamah a inher lut mek a ni. Kum 2020-a ram hmasawn tawh dinhmuna hlankai tumna chu sorkar laipui leh state sorkar te ruahmanna thar engemawzat  te hian a tilang chiang hle ang. Ram zalenna hnua hmasawnna namen lo kan neih te hi ram khua leh tui, mimal tin te tan chhuanawm tham a tling a ni. Chutiang hmasawnna chhuang theitu ram fa te tan chuan mipui rorelna Danpuiin min pek hi humhalha chhawm nun leh chawm len chu kan tih tur a ni bawk ang.

3.    Tualchhung bikah chuan Inthlanpui 2008 kan zawh fel tak muanawm leh felfai taka kan nei thei kha ramchhung hmun dangte entawn tham hahipa sawitlak niin ka hria. Khatiang kan neih theihna chhan kha sorkar hnathawk te inpekna, dan leh thupek kengkawhtute, tlawmngai pawl leh a bik takin Mizoram People’s Forum te thathawh vang a ni a. Mizoram mipuiten kha inthlanah khan thil thlakthleng duhna vangin zalen takin vote an thlak a, ministry thlakthleng duhna mai ni lovin sorkar tha, hamthatna leh hmasawnna duhna vang zawkin.

4.    He hun lawmawm takah hian ram mipuite tana thil chhenfakawm tura ka sorkar hmathlir leh ngaih pawimawhte tarlan ka duh a ni.

5.    Remna leh muanna hi hmasawnna bul a nih avangin dan leh thupek kenkawh chu engti kawng maha thlahthlam a ni lovang a. Hemi chungchangah hian Mizoram khawilai mah hi hel pawl te tana bihrukna hun emaw sahim nan emaw hman kan phal dawn lo. Nunphung tikhaihlak zawnga che thin, ralthuam chelek hmang te leh phalna nei lova ralthuam kawl leh tawlhruk ching te chungah ngaihhnathiamna lantir a ni dawn lo. Police Welfare Commission dinna tur hmalak a ni ang.

6.    Sorkar inrelbawlna tha, thianghlim leh tum bulbal fel tak nei din turin ka sorkar chuan theihtawp a chhuah dawn a. Langtlang sorkar chu kan tum ber a ni ang. Eng dinhmunah pawh sorkara hlemhletna chu ngaihzam a ni lovang. Hemi atan hian Vigilance Commission din nan hma lak thuai tum a ni. Chuvangin sorkar hnathawk zawng zawng te chu dan baka kal lo turin ka chah duh a ni. Ka sorkar chuan a thiam leh tling te chauh hmangin sorkar thianghlim leh dik a siam dawn a ni. Sorkar inrelbawlna tih chak leh zual nan thuneihna semzai chu dah pawimawh a ni bawk ang.

7.    Thingtlang leh khawpuia mi retheite dinhmun chawikan chu ka sorkar ngaih pawimawh hmasak ber tur a ni. Hemi atan hian NLUP changtlung zawk leh huam zau zawk chu hman thuai a ni ang a. He NLUP-ah hian thingtlang kuthnathawktute buh leh bal thlaithar tam zawk te, khawpui mite tana mahnia eizawnna kawng tam tak te, thil dehchhuah man man zawka hralh leh khawpui leh thingtlanga in nei lo te tana chenna in ruahman te a huam dawn a ni. NLUP hlawhtlin nan hian Department hrang hrang te chu ruahmanna duan, kenkawh leh enkawl zui kawngah inhnamhnawih tir an ni ang. Chuvangin NLUP hnuaia sum reng reng te chu dik tak leh a hmanna tur taka hman a nih theih nan mi zawng zawng tawiawmna ka ngen a. He ruahmanna tipuitling tur hian thuneihna sang tak nei Committee pawh din a ni ang. Loneitute hmakhua thlirin Farmers’ Commission din tura hmalak a ni mek bawk. Zokhawthar leh Tlabung-a Land Customs Office te pawh tihphuisui thuai an ni ang.  Thil leitu leh hmangtu te hmakhua thlir a Consumer Affairs Department hrana dah chu ka sorkar ngaih pawimawh zing ami a ni bawk.

8.    Ka sorkar chuan  thalaite hmakhua chu a thil engto zing ami a ni bawk a.  Thalai te tana kawng hrang hranga remchang siam tum mek a ni. Youth Commission chu tih lena a kaihruaina dan leh hrai te pawh thalaite hmakhaw thlira her danglam tur a ni ang a. Zirna lam chu ngaih pawimawh hmasak niin mipui mimir te tan awlsam zawka zirna ruahman sak tum a ni. Education Reforms Commission din turin hmalak a ni ang. Heng bakah zirlaite tan ram chhung leh pawn thlenga intlawhpawh tawnna tur ruahmanna siam a ni ang. Infiamna, rimawi leh fine arts tih hmasawn te pawh ngaih pawimawh hmasak zing ami tur an ni. Mipui tam zawk te duhthusam angin ram leilung chinfel lamah tan lak tum a ni a. Cooperation movement pawh chak zawka kalpui a ni dawn a. Thingtlang kilkhawr zawk te awlsam taka tlawhpawh leh an hriselna lam te chu ngaih pawimawh tur a ni.

9.    Sorkar laipuiin kawlphetha 60 MW pe chhuak thei tur Tuirial Hydel Project hlamchhiah tawh tuaithar leh nana tanpui min tiam chu thil lawmawm tak a ni a. Falkawn Referral Hospital pawh tharthawh niin a tira ruahman anga Medical Hospital-a siam chhoh tum a ni bawk. Bairabi leh Tuivai Hydel Project te pawh chak zawka nawr zui an ni ang. 460MW Kolodyne Hydel Project hna tan nan Mizoram sorkar leh National Thermal Power Corporation (NTPC) thawhhona thuthlung tun hnai maia an siam kha a lawmawm tak zet a. Kum 6 - 7 chhunga zawh fel tum a ni. Project reng reng chak taka bawhzui pui tur thuneihna sang tak nei Committee din thuai a ni ang a. Ministry hmasain project a lo kalpui tawh te reng reng pawh umzui tlak te chu chhunzawm vek an ni ang a. Sorkar laipui atangin Indo-US Nuclear Deal zar pawh zo ngei ka sorkar chuan a tum dawn a ni.

10.    Mizoram thingtlang leh khawpui zawng zawnga tui thianghlim in tur tam tawk pek chu ngaih pawimawh a ni dawn a. Mizoram dung leh vang tlawh chhuak tura kawngpui sial pawh ka sorkar hmalak tur zing ami a ni. New Delhi, Chanakyapuri-a Mizoram House sak hna  tan thuai a ni ang a. World Bank leh PMGSY hnuaia kawngpui siam hna te chu ennawn a, hunbi tiam chhung ngeia zo tura hmalak a ni ang. Mizoram hian leilung pianhmangah reng khualzin mi te tana cheibawl tlak hmunhma a nei teuh a, chuvangin hemi kawngah hian ka sorkar chuan thatho takin hma a la dawn a ni. Hmeichhia, naupang leh kum upa te hmakhua pawh ngaihsak an ni ang.

11.    Min hualtu boruak leh thildang humhalh a, ecological balance nei tura hmalak chu ka sorkar ngaih pawimawh zing ami a ni bawk a. Chuvangin hmasawnna kawng kan zawhna lamah thing leh mau, nungcha leh thilnung te tirem lo zawnga tan lak tum a ni ang. Hmasawnna ruangam, kawlphetha duhthusam tling lo leh sum pai harsatna hrang hrang karah pawh ka sorkar chuan thilsiamna lama hmasawnna turin industry te leh laihawl hmangin theihtawp a chhuah dawn a. Lengpui Airport tihchangtlun nan hma thui tak lak a ni tawh bawk. A hma thei ang berin judiciary leh executive lak hran chu ka sorkarin a ngai pawimawh a. Agriculture leh Horticulture tih hmasawn nan leh kan lo neih dan phung thlak nana lo ram nghet sawngbawl dan ngaihtuah te chu ngaih pawimawh tur an ni.

12.    Kan thu tlangkawm nan chuan sorkar hnathawk, kohhran, tlawmngai pawl, mipui mimir leh sorkar laipui tawiawmna nen ka sorkar hmachhawp leh thil tum te hlenchhuah ngei ka ring nghet tlat a ni. Mizoram mipuite hian hmasawnna leh thanlenna atan thil inthlak thleng an phu a, hemi atan hian ka sorkar hi an thlang tling niin ka hria. Kan hnam ziarang humhalh a, kan sumpai dinhmun, khawtlang leh hnam nun te venghim tlat chungin hnam nun nawlpui ah luanglut turin i inbuatsaih ang u. He Ni pawimawh takah hian kan ram ropui tak inpumkhatna vawnghim a, ti chak turin intiam ila; Mizoram hi mitin zahawm leh ralmuang, hmasawn leh hlim taka an chen theihna turin i thawk theuh bawk ang u.

    Mizoram mipuite ka duhsakna sang ber ka hlan nawn leh a che u.

    JAI HIND