Thian duhtak te u,

Vawiin India Republic Day vawi 74-na ni ropui takah hian helai hmuna lo kalkhawm te leh Mizoram mipui te, ram puma India khua leh tui zawng zawngte duhsakna chibai ka buk a che u. Kum 1950, vawiin ni angah khan khawvela mipui sawrkar (democracy) ram lian ber te zinga chhiar tel ni turin India Danpui kan lo nei ta a, he Danpui hian ram khua leh tui zawng zawng te tan dikna, zalenna, intluktlanna min pek bakah ei leh bar intodelhna leh mipa leh hmeichhe intluktlanna thlengin kawng min hawnsak a ni.

Kum kaltaah khan COVID-19 hripui leng avangin Republic Day lawmna pawh ropui taka buatsaih hleih theih a ni lo a. Vawiinah erawh chuan nunphung pangngaiah mi tinte kan let leh thei ta a. Ram thenkhatah hripui a la len mek laiin kei ni ramah erawh COVID-19 hri kai pakhat mah kan awm ta lo hi Mizoram Sawrkar leh Mizoram mipui te, kohhran, tlawmngai pawl leh a hmatawnga hripui leng beitute thawhrim rah a ni tih ka hria a, an chungah lawmthu ka sawi a ni.

Ka Sawrkar chuan Socio Economic Development Policy (SEDP) chak tak leh thatho takin a kalpui mek a. COVID-19 hrilengin hun engemawchen hmalakna tithuanawp mah se, tunah erawh mipuiin a rah tel tur kan hmu chho tan mek hi a lawmawm tak zet a ni.

North East State te tana duan 10th International Tourism Mart chu kum kalta November 17-19, 2022 chhungin hlawhtling taka Aizawla neih a ni kha ka chhuang hle a, ram chhung dung leh vang atangin mi pawimawh te leh sumdawng thahnem tak an lo tel a nih kha. Chutiang bawkin, kan hma lawk March, 2023-a G-20 Business Meeting Mizoramin a thleng tur hi a lawmawm ka ti hle a. Inbuatsaihna pawh chak takin a kal mek a, Core Committee leh sub-committee peng hrang hrang te din niin chawl loin hna an thawk a. Mizoram sawrkar leh Mizoram mipui ten tangrualin he G-20 meeting pawimawh tak hi hlawhtling takin kan thleng leh ngei ang tih ka ring a ni.

1. Ka Sawrkar chuan mipuite himna hi a ngaih pawimawh ber te zinga mi a ni a. Kan Police Department chuan dan leh thupek tha taka kengkawhin pawikhawihtu man kawngah te,  mihring hmanga sumdawng te leh damdawi tawlhru te chungchang thu ah te, tunlai thiamna internet hmanga inbumna leh mi sualin an phu anga hremna an dawn ngei theihna tura ke an penna kawngah te an thawk tha hle a. Chung zinga langsar leh chinchhiah tlak tak chu June 24, 2022 khan ruihhlo halral runpui an nei a, khawvelah record an siam hial a ni. A pahnihnaah chuan dan kalha ramsa tawlh ruk 468 zet tum khatah an man bawk a, hei pawh hi ramsa tawlhruk man hnem ber a la ni.

Mizoram Sawrkar remtihnain Police Department chuan Home Guards te hnenah 5.56 mm INSAS Rifle za (100) leh Self Loading Rifles zahnih (200) an pe a. Hei hian Home Guards te a tiphuisuiin an hnaah nasa takin a thuam chak a ni. Home Guards leh Civil Defence Volunteer te tan heng rifle thar an dawn te hman dan training hi November 17-25, 2022 chhung khan hlawhtling taka neih a ni bawk.

Mizoram himna tura dan leh thupek kengkawhtu agency hrang hrang te chungah lawmthu ka sawi nawn leh a, anmahni thlawptu tlawmngai pawl te, chanchinbu mite leh kohhran pawl hrang hrang te chungah pawh lawmthu ka sawi a. Dan bawhchhiatna zawng zawng khap zawh sen rual ni lo mah se, kan police te thawhrimna avangin Mizoram chu India rama state ralmuang ber te zingah a tel a ni.

2. Thingtlang khuaa cheng te hmasawnna turin ka sawrkar chuan Rural Development programme hrang hrang a kalpui a. Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Scheme (MGNREGS) hnuaiah chhungkaw 2,14,325 ten job card an nei a, chawhrualin ni 73.36 inhlawhna siamsak an ni. Kumin sawrkar kum kal mekah hian sawrkar laipui Rural Development Ministry chuan vawiin thleng hian

Mizoram tan sum cheng nuai 32,385.8 a pe chhuak tawh a. Hemi hun chhung vek hian hna chi hrang hrang 12,361 thawh a ni tawh bawk. Azadi ka Amrit Mahotsav hnuaiah MGNREGA hmalakna hrang hrang Horticulture uar te, tui luangral tur ven leh khawl kawngah te, thingphun uar te, hriselna lama inzirtirna te, Entitlements Awareness Week te, Rural Haat chungchang leh Agriculture leh a kaihhnawih inzirtirna te, GIS Based Planning inhrilhfiahna te, Clean Green Village leh Good Governance Week te neih a ni.

District thar pathum - Hnahthial, Khawzawl leh Saitualah te District Rural Development Agency (DRDA) Office hawn thar a ni a, Kawrtethawveng leh Tlabungah te RD Block siam thar a ni bawk.

3. Alu chi tipung turin Agriculture Department chuan ICARCPRI, Shimla leh Agrinnovate India Ltd. nen May 2022 khan thawhhona thuthlung an ziak a. Kum tina Alu mini tuber nuai 5 siam chhuahna turin Aeroponic Technology Licence Fee atan cheng nuai 8.26 pek a ni. ICAR-CPRI scientist te hian May 26-28, 2022 khan Thingdawl farm an tlawh a, Aeroponic system siamna tur design siam zoin a hmunhma te an en a. Hi-tech Green House leh Aeroponic ruangam din turin hna thawh tan mek a ni.

Pradhan Mantri Krishi Sinchayee Yojana hnuaiah ruahtui khawlna tank te, tui pump te, tui khawlna secondary storage structure te, WRC siam theihna tur hmunah tui pekna siam te, lei laih zawl hna leh phai leilet tui pekna sial hna te thawh a ni a. Food Security MissionCrops hnuaiah Hybrid Rice Cultivation Cluster Demonstration te, bepui (rajmash) chin dan inzirtir te, phai leileta buh tuh dan chi khat line planting inzirtir te, tunlai thiamna hmanga vaimim chi tha siamchhuah hybrid maize chi sem te, thlai himna tur bawlhhlo (chemical) leh hmanrua sem te an thawk a ni.

4. Animal Husbandary & Veterinary Department chuanNational Livestock Mission hmangin lo neitute hmasawnna tur hna an thawk a. Sawrkar laipui sum cheng nuai 315 hmangin Piglet Multiplication Farm 10 an siam. Sawrkar laipui atanga sum hmuh cheng nuai 256.99 hmangin ar vulhtu mi 800 hnenah tanpuina an pe a. Community Moringa Cultivation, buhpawl zaina khawl (power driven chaff cutter), buhpawl atanga ranchaw siamna (silage making unit) te chu Sawrkar laipui sum cheng nuai 221.19 hmanga siam a ni. Veterinary Dispensary building 8 sak mek a ni a, Zoram Poultry Development Society tihchangtlun hna thawh niin arte 60,000 thleng keu tir theih beisei a ni.

National Animal Disease Control Programme hnuaiah AH&Vety chuan Mobile Veterinary Unit 26 an dawng a, RD Block tinah dah tum niin hman theih thuai beisei a ni. Ranvulhtute tan mamawh huna a thlawna biakpawh theih phone (call centre toll free) number 1962 siam a ni bawk.

5. Ka Sawrkar chuan hmasawnna ruhrel din pawimawh zia a hria a, chung zingah chuan inkalpawhna kawngpui tha zawk leh zau zawk sial hi a dah pawimawh hle a. State dangte nena min thlunzawmtu National Highway-54 chu cheithat leh enkawl reng a ni a. Mizoram PWD chuan sawrkar kum 2022-2023 chhungin 351 km a thui formation cutting a zo a, flexible pavement  280.5 km leh rigid pavement 212.5 km a siam zo hman a ni. Lei dawh mek 12 a awm a, lei 16 zet an dawh zo hman bawk a ni.

Mizoram PWD hnathawh langsar zingah cheng nuai 2429.05 senna District Court Building, New Secretariat chu sak zawh a ni a. Cheng nuai 4624.12 senna tur High Court Building sak hna pawh thawh zawh thuai beisei a ni. NABARD hnuaiah khaw paruk ah PHC sak mek a ni a. Lengpui Airport Terminal Building chei that hna leh kawng chhawng (elevated road) siam hna pawh thawh mek a ni.

6. Kawlphetha siam chhuah hna hi ka Sawrkar chuan a ngaipawimawh hle a. Power & Electricity Department-in hna a thawh langsar zingah heng te hi an tel -1) Cheng nuai 1690 senna 132kV Sub-Station Lunglei Kawmzawla siam hna chu thla 8 chhunga thawh zawh a ni a, February ni 5, 2022 khan commission a ni. 2) 5MW pe chhuak thei cheng nuai 7340 senna Tlawva Small Hydel Project  chu NABARD leh MNRE sum hmangin siam a ni a, August ni 11, 2022 khan commission a ni. 3) 4MW pe chhuak thei, cheng nuai 4960 senna Kawlbem Small Hydel Project siam zawh a ni a. NABARD leh MNRE sum hmang veka siam niin December 15, 2022 khan commission a ni.

Kum 2022 chhung khan project thar engemawzat thawh zingah Luangmual, Sihhmui, Chite, Marpara leh Lawngtlai sub-station siam hna te a tel a. Revamped Distribution Sector Scheme hnuaiah Prepaid Smart Meter atan Ministry of Power chuan sum cheng vaibelchhe(vbc) 178.92 a sanction a, kawlphetha riral tur venna atana ruhrel pawimawh siam nan cheng vbc 233.82 a sanction bawk. Lo leh thlai chinna hmuna kawlphetha pekna tur feeder hranpa siam hna chu kalpui tan mek a ni a, sum sen tur ruahman zat hi cheng vbc 11.64 niin NABARD loan lak a ni.

7. Public Health Engineering Department chuan Mizoram mipui ten tui thianghlim intur hnianghnar an dawn theih nan tan a la nasa hle a, November 24, 2022 thleng khan State chhunga khawpui hrang hrangah tui connection a pek chhuah tawh zat chu 1,17,404 a ni a, Jal Jeevan Mission hnuaiah thingtlang khuaa in (household) 94,269 ten tui in tur thianghlim Functional Household Tap Connection (FHTC) an nei tawh a ni. FHTC hmangin khaw 218 tuam chhuah tawh niin December, 2023 ah chuan thingtlang khua zawng zawng tuam chhuah hman vek tum a ni.

Swachh Bharat Mission (Gramin) hnuaiah vantlang ek in Community Sanitary Complex 6 sak a ni a. National Highway tlawh pawh khaw 229 te tan Community Compost Pit leh Community Soak Pit siam a ni. Plastic bawlhhlawh sawngbawlna Plastic Waste Management Unit 4 siam a ni a. NESIDS hnuaiah Aizawl khawpuiah Alternate Gravity Water Supply Scheme kalpui a ni a. NABARD hnuaiah Water Supply Scheme 13 kalpui mek a ni bawk.

8. Sum harsatna karah pawh ka Sawrkar chuan Mizoram khawpui leh thingtlang khuaa cheng te an lo hrisel zawk theih nan hma a la a. COVID-19 hripui pawhin tunah chuan min kiansan tawhin vei mek kan awm tawh lo a ni. Doctor te indaihlohna sukiang turin Mizoram Sawrkar chuan Specialist doctor 5, Medical Officer 7 leh Dental Surgeon 6 a la thar a. Khum 100 awm theihna tur Kolasib District Hospital sak hna thawh a ni a; NESIDS, MDoNER chuan Aizawl Civil Hospital-a Cardiology Department tihlenna tur ruahmanna pawh a pawmpui tawh a ni. Power Grid Corporation India Ltd. chuan an CSR fund atangin khum 100 awm theihna Serchhip District Hospital sak a remti a, Mizoram sawrkar leh PGCIL hian thawhhohna thuthlung an ziak a ni. Cheng vbc 700 senna tur Mizoram Super Speciality Cancer Hospital and Research Centre, EAP(JICA) hnuaia sak tura ruahman pawh Sawrkar laipui Ministry of Health & Family Welfare pawmpui tura nghah mek a ni.

9. Food, Civil Supplies and Consumer Affairs Department chuan December 2022 thleng khan Targeted Public Distribution System kaltlangin chhungkaw 2,82,381 ah beneficiary 11,60,669 an nei mek a. Fur chhiat vanglaia motor lian tlawh pawh theih loh khua ten buhfai an nghei loh na turin kumin sawrkar kum kal mekah hian Kudam 79 ah buhfai dah lawk a ni a, sawrkar kum thar lo awm turah pawh mamawh ang zela godown te dah khah tum a ni. TDPS hlawhtling taka kalpui a nih avangin Mizoram dung leh vangah buhfai tlachham thawm hriat tur a awm lo a ni.

FCS&CA hian kudam hman mek 119 a nei a, retailer (Fair Price Shop) 1258 awmin, ration card awm zat hi 2,82,381a ni. Eirawngbawlna Gas distributor 60 an awm a, Filling Station 50 a awm bawk. LPG home delivery hi FCS&CA chuan Aizawl khawpui chhung veng 4 ah bul a tan a, hei hi tihlen belh zelin tunah chuan Aizawl khawpui chhung bakah district headquarters ah belhkhawmin veng leh khua 28 ah home delivery hi kalpui mek a ni. LPG home delivery hi hlawhtling taka kalpui a nih theih nan Department chuan uluk takin a vil zui reng a ni.

10. Social Welfare & Tribal Affairs Department chu Drug Demand Reduction Programme kalpui turin nodal department ah ruat a ni a. Sethawnah rehabilitation home ‘Jordan Centre’ a enkawl mek. He Centre tihchangtlunna tur hian State Sawrkar hmalakna SEDP hnuaiah cheng nuai 920.71 dah a ni a. Vawiin thlengin mamawhtu mi 256 admit an ni tawh a, August 2022 thleng khan tlawmngaia thawktu mi 41rawih an ni tawh a ni.

Supreme Court of India thupek angin Mizoram Sawrkar sum hmangin rilru lama harsatna nei te enkawlna Rehabilation Home for Persons with Mental Illness chu Ainawn Veng, Aizawlah sak a ni a. Ministry of Social Justice and Empowerment hnuaia scheme hrang hrang kaltlangin tlawmngai pawl te hnenah Grant-in-Aid (tanpuina) pek thin an ni a. Kum 2022-2023 sawrkar kum chhungin proposal 19 thehluh a ni a. Ministry hian belhkhawmin Rs.1,64,02,603 a sanction a, he sum hmang hian tlawmngai pawl 9 hnenah tanpuina pek a ni.

11. Family Oriented SEDP hlawhtling taka kalpui a nih theih nan Commerce & Industries Department chuan beneficiary 13266 hnenah a thawhkhatna atan tanpuina sum cheng 25,000 theuh a pe a.

A thawhhnihna sem chhunzawm a nih theih nan buaipui mek a ni.

Special Assistance to States for Capital Expenditure hnuaiah ramri insumdawn tawnna (Border Trade Facilitation) Zokhawthar atan sum cheng vbc 15 dawn a ni a. Mizoram KVI Board tan sum cheng vbc 5 senna tur Skill Development Training Centre Building sak mek a ni. North Eastern Council (NEC) chuan Handloom Production-cumTraining Centre, Siaha leh Phuaibuanga sakna turin cheng vbc 1.83 leh cheng vbc 3.50 a pe chhuak a. MSME in NER and Sikkim hnuaiah Industrial Estate, IGC, Luangmuala siam hna kalpui a ni a, he project atana sum ruahman hi cheng vbc 9.84 a ni. Cheng vbc 9.72 senna tur Export Promotion Industrial Park, Lengte sak hna pawh he scheme hnuai atang hian thawh mek a ni.

Geology & Mineral Resources Department chuan Mining Permit thar 89 a pe chhuak a, mining permit hlui 351 a tinung thar bawk. Lei, kawng, hmasawnna ruhrel lian tham sakna tur hmunhma enfiah leh zirchian hna chu he Department hian a thawk thin a. Aizawl Municipal Corporation Site Development and Slope Modification Regulations dan dungzuiin lei leh lung sample endikna tur Geotechnical Laboratory chu tihchangtlun a ni a. Aizawl khawpui chhung leh pawna lei min hlauhawmna hmun 14 ah endik leh zirchian hna a thawk bawk.

12. Horticulture Department chuan SEDP hnuaiah Bamboo Development Programme chu Mizoram District hrang hrangah a kalpui a. Family Oriented-SEDP pawh kalpuiin Mizoram chhunga District 11 ah beneficiary 4078 an nei mek.

Tualte Tomato Growers Co-operative Society member mi palite chu Mysore khawpuia Central Food Technology Research Institute ah Tomato Processing Training nei turin Department chuan a tir a. Society member te hian tomato sauce siam dan hlawhtling takin an rawn zirchhuak a, October ni 26, 2022 a neih Tomato Festival-ah khan he tomato sauce thar hi tlangzarh a ni.

13. Family oriented SEDP hnuaiah Fisheries Department chuan beneficiary 1261 hnenah sangha dil siamna turin a thawhkhatna atan cheng 25,000 theuh a sem a, mamawhtute hnenah cheng nuai 22.40 man hu sangha chi a semchhuak bawk. Mizoram Fisheries Act in a sawi angin sangha inthlahpun lai (breeding season) October 10 atanga December 18, 2022 chhung chu sangha man phal loh hun ‘Closed Season’ ah Department chuan a puang a. Mizoram Fisheries Act hi hlawhtling taka kalpui a nih theih nan Mizorama tlawmngai pawl lian ber YMA a thawhpui mek a ni.

14. April 1 atanga November 30, 2022 chhungin Land Revenue & Settlement Department chuan House Pass 1236, Land Settlement Certificate 2854, Land lease Certificate 219, Agriculture land atan LSC 39 a pe chhuak a. Ram neitu inhlanchhawnna (Mutation) case 5781 leh ram inchuh case 210 a chingfel.  Hemi hun chhung hian tax leh non-tax revenue cheng nuai 471.72 a lakhawm a. Registration fee leh stamp duty atangin November, 2022 thleng khan cheng nuai 542.36 a hmu a ni.

Chekbawk, Ngaizela House Site Plan chu Sawrkar remtihnain ennawn a ni a, approach road 13.9 km-a thui chu he House Site Plan chhungah hian laih a ni a, survey pawh neih mek a ni.

15. INTACH Heritage-Mizoram Chapter nena tangkawpin School Education Department chuan zirlai naupang ten Mizoram thil hlui leh rohlu te an ngaihhlut theih nan zirtirna a kalpui mek a. Hemi pual hian Quiz Competition, Painting leh Drawing Competition bakah activities dang te a buatsaih thin. Ministry of Home Affairs hmalakna Cyber Jagrookta Diwas chu naupang ten cyber awareness an neih theih nan school zawng zawng ah thlatin nilaini hmasa berah buatsaih thin a ni.

Naupangte dikna chanvo humhim a nih theih nan awareness campaign chu National Commission for Protection of Child Rights (NCPCR) nen tangkawpin neih thin a ni a. Health & Family Welfare Department tanpuinain school zawng zawngah vitamin, calcium, folic acid, rulhut damdawi te sem a ni. NABARD-RIFD loan cheng nuai 3500 sengin school 172 thawmthat a ni.

PM Poshan Scheme chu kalpui mek a ni a, school ah chuktuah huan 1066 siam a ni a, district zawng zawngah fortified rice sem a ni a, Aadhaar operator/supervisor te tan UDAI, Regional Office, Guwahati kaltlangin training buatsaih a ni. COVID-19 hripui leng vangin National Food Security Act chu Mizoramah kalpui a ni a. School khar a nih chhung khan naupangte chanpual buhfai, dal, tel leh a dangte sem thin a ni. Academic session kal mek atang hian school chu a pangngaia hawn a nih leh tak avangin mid day meal pawh kalphung pangngai anga sem chhunzawm a ni.

Life Skills Education Programme hnuaiah pilot project Magic Bus Project kalpui a ni a. He Project hmang hian Middle leh High School zirlai naupang 10,000 te chu an rilru a hrisel em tih leh an hmalam hun atan an inbuatsaih tha tawk em tih zirchianna neih zawh tawh a ni. He zirchianna hi School Education Department leh Samagra Shiksha, Mizoram te kaihhruaia neih a ni.

State Council of Educational Research and Training (SCERT) chuan ‘ZONUN’, tih supplementary reader chu Class 6,7 leh 8 zirlai te tan 2022-2023 academic session ah a telh thar a. Hei hi zirlai ten Mizoram leh Mizo nunphung an hriat chian theihna tura ruahman a ni. National Education Policy 2020 in a sawi angin Anganwadi Worker te chu  DIKSHA Mizoram Portal kaltlangin September-December, 2022 chhung khan Early Childhood Care & Education training pek an ni a. Naupang ten taksa leh rilrua an mamawh te an dawn theihna turin Capacity Building of Health and Wellness chu District 5 -Siaha, Lawngtlai, Lunglei, Champhai leh Mamit ah neih a ni.

16. Higher & Technical Education Department chuan National Education Policy, 2020 hman mek chu chak zawk leh awmze nei zawka kalpui turin nasa takin tan a la a. Hemi pual hian committee peng hrang hrang a din a. Four Year Graduate Programme ruangam siamin kum 2023-2024 academic session atanga kalpui tan tum a ni.

H&TE Department chuan kumin sawrkar kum kal mekah Mizoram pawnah professional leh technical course zir turin State Medical & Technical Entrance Examination (SMATEE), Joint Entrance Examination (JEE) leh National Eligibitily cum Entrance Test (NEET) paltlang zirlai 346 a tir chhuak a. Rampum huap campaign dung zuiin Higher and Technical Education Directorate Office leh Government College 8-te chu Single Use Plastic hman tawh ngai lohna hmunah puan a ni.

17. Infiamna huanga thalaite tihhmasawn nan ruhrel engemawzat din leh sak zawh a ni a. C.Thuamluaia Mualah cheng nuai 569.61 sengin phul lem phah a ni a, December 10, 2022 khan hawn a ni. Cheng nuai 532.20 senga phah Chawngte football turf pawh December 20, 2022 khan hawn a ni a. Naupang kum 6 atanga 13 inkar, mi 1800 te inkhelh theihna tur Grassroot Football Centre 60 (football zirna) din tuma hmalak a ni bawk.

Commonwealth Games, Birmingham 2022 a gold medal latu Jeremy Lalrinnunga (weightlifting) leh bronze medal latu Lalremsiami (hockey) te chu Sports Incentive Cash Award, 2022 pek an ni.

Panchkula, Haryana a neih Khelo India Youth Games-ah Mizoram team chuan gold 2, silver 1 leh bronze medal 1 an dawng a.

September 29 - October 12, 2022 chhunga Gujarat-a 36th National Games, 2022 ah khan Mizoram atangin infiammi 45 an tel a. Discipline hrang hrang 9 ah telin discipline 3 ah medal 4 an hawn a ni. North East Olympic Games, Shillong a neihah khan Mizoram chu parukna a ni a, medal 106 (gold 16, silver 30 leh bronze 60) an dawng a ni.

18. Tourism Department chuan mipui mimir te thawhpuiin Responsible Tourism hlawhtlin nan chak takin hma a la a. Mizoram State leh India ram aiawh thei tur khawp student ambassador chher chhuah nan School 239 ah Yuva Club din turin hmalak mek a ni.

10th International Tourism Mart for NE States chu Aizawlah November 17-19, 2022 chhung khan hlawhtling taka neih a ni a. Union Tourism Minister Pu G.Kishan Reddy chuan he hun hi hawngin India ram hmun hrang hrang atangin mikhual 230 an lo tel a ni. Anthurium Festival, 2022 chu October ni 14 & 15 khan Reiek Tourist Resort-ah hlawhtling taka neih a ni a.  January atanga September 2022 chhung khan ram chhung hmun dang atangin khualzin mi 1,05,483 an lo kal a, ram pawn atangin mi 1271 an lo kal a ni.  Tourism Department chuan April - November 2022 chhung khan Mizoram Sawrkar sum bawmah cheng nuai 187.12 a chhung lut a ni.

19. Mizoram hi nungcha leh thing leh mauah a hausa hle a, India ram state zingah ram ngaw khuh chin nei zau ber (84%) a ni. National Park 2, Wildlife Sanctuary 7 leh Tiger Reserve 1 enkawl mek a ni.

Environment, Forests and Climate Change Department chuan ram ngaw kang tur venna leh mipuia zirtirna pek chhuah hna chu Forest Fire Prevention and Managment Scheme hmangin a kalpui mek a. Pala Wetland chu ‘Ramsar site’ ah puan a ni a, wetland pawimawhzia inzirtirna tur atan a tangkai hle tura ngaih a ni.

India leh Myanmar inrina paltlanga dan kalha ramsa tawlh ruk ven nan Satellite Rescue Centre dinna tur proposal chu Sawrkar Laipuiah thehluh a ni.

20. SEDP hnuaiah Land Resources, Soil & Water Conservation Department chuan chhungkaw 4260 tan kuhva chinna, chhungkaw 53 tan rubber chinna, chhungkaw 10 tan coffee chinna leh chhungkaw 3316 tan hmunphiah chinna tur a ruahman a. Mizoram hmun hrang hrangah Rubber Processing and Rubber Smoke House 50 a sa a. Lunglei, Mamit, Serchhip, Aizawl, Champhai, Lawngtlai leh Hnahthial district ah soil & water conservation hna hrang hrang thawh a ni a. Tui hnar humhalh nan Tuirial Hydro Electricity Plant-ah  catchment area protection hna chu CAMPA hnuaiah cheng nuai 58.89 sengin thawh a ni.

21. Urban Development & Poverty Alleviation Department chuan Mizoram Cleanliness Competition, 2022  a huaihawt a. May 13, 2022 khan plastic free Swachhta Conclave chu Aizawl Vanapa Hall ah a buatsaih bawk a. AMC Ward leh Urban Town 27 te tan ranking puanchhuah a ni bawk.

Indian Swachhata League - Youth Rally for Garbage Free Cities, September 17, 2022 a neihah Mizoram atangin team 10 an tel a. Rally and Clean up Drive ah volunteer 300 vel zet an thawkchhuak a, khawpui 1800 chuang in el zingah Mizoram atangin team 4 in Best Team Award an dawng a ni.

Mizorama khawpui pahnihin Swachh Survekshan, 2022 Award an dawng a; Lunglei khawpuiin Clean City in the North East Zone leh Serchhip khawpuiin Best City in Citizens’ Feedback in the NE Zone an dawng. Bairabi khua chu Open Defecation Free Plus (ODF+) town ah August ni 5, 2022 khan puan  a ni a. Hman khat daih plastic hman that lohzia inzirtirna Mizoram pumah kalpui a ni a. Mizoram khawpui hrang hrangah Enforcement Squad din a ni.

22. Mizoram State Sawrkar chuan ruhhlo tawlh leh hmansual a ngaimawh hle a. Excise & Narcotics Department thawhrimna azarah October 31, 2022 thleng khan Narcotic Drugs & Psychotropic Substances Act, 1985, Mizoram Liquor (Prohibition) Act, 2019 leh

Mizoram Excise Act, 1973 hnuaiah case 3651 a ziak lut a, mi 3385 man an ni. Hemi hun chhung vek hian sawrkar sum bawmah Rs.1,02,02,257 a chhung lut a ni.


23. Rashtriya Gram Swaraj Abhiyan Scheme hnuaiah Local Administration Department chuan Village Council House 10 a sa a, 7 a chei tha bawk. Village Council House 5 ah Common Services Centre a hawng thar a. Village Council House 136 dang leh chei that hna 95 bakah CSC 10 dah belh tumin hma a la mek bawk.


Mizorama Village Council zawng zawng Computera thuam tumin Village Council 193 ah Computer sem a ni a. Bilkhawthlira hnah hmanga thleng siamna leh Handloom Design Training Centre, Thenzawl pawhin tluang takin hna an thawk zel a. Hnahthial, Khawzawl leh Saituala District Panchayat Resource Centre te pawh hna thawk thei thuai tura beisei an ni.


24. Mihring thiamna chhawr tangkai a eizawnna siamsak kawngah Labour, Employment, Skill Development & Entrepreneurship Department chu hma hruaitu a ni zel a. Tun dinhmunah Mizoram Building and Other Construction Workers Welfare Board hnuaiah hnathawktu  inziaklut mi 63,424 an awm a. Chhawmdawlna chi hrang hrang - Children Educational Assistance, Medical Benefit, Covid package leh a dangte chu mi 2116 hnenah an sem chhuak a, mi 81 ten Welfare Pension an dawng bawk a ni.


25. Information & Communication Technology Department (ICT) chuan PMJVK hnuaiah hnam tlem zawk te chenna school 20 ah Smart Classroom a siam a. He Project hi July, 2022 khan an thawk zo a ni. IT Skill Development & Training Centre pawh hnam tlem zawkte chenna hmun 7 ah dah a ni a. Anmahni kawtkai maia technology chhawpchhuah sak hian a chhawrtu mipuite tan sum leh pai thawhchhuahna kawngah leh thiamna leh mihring khawsak phungah changkanna a thlen ngei beisei a ni.


BSNL hnuaiah 4G Saturation project kalpui mek a ni a. Prime Minister zahawm takin October 1, 2022 a a hawn tak 5G service chu Mizoram mipui ten mobile internet chak tha zawk an hman ve thuai theih nan chak taka hmalak a ni a. Aizawl, Lunglei leh Serchhip ah March 2023 hian 5G network hi a tahtawla hawn tum a ni. ICT Department chuan district leh block tin thlunzawm turin Optical Ground Wire (OPGW) leh All-dielectric Self- Supporting (ADSS) siam hna chak takin a kalpui bawk a ni.


26. General Administration Department chuan Mizorama Aspirational District awm chhun Mamit District ah Circuit House sak hna leh kawngpui zauh hna a thawk mek a. NH-06 leh NH-102B kawngpui sialna tur ram lak (land aquisition) hna pawh District Administration chuan tluang takin an thawk a, ram neitute hnenah zangnadawmna pawh pek a ni. DC office complex sak hna pawh thawh mek a ni a.  Mizoram House hrang hrang chei that hna leh staff quarters sak hna pawh thawh mek a ni.


Election Commission of India duhdan angin January 1, 2023 qualifying date a hmangin Assembly Constituencies Electoral Roll Special Summary Revision hlawhtling taka neih zawh tawh a ni a. January 13, 2023 khan Final Electoral chu District tinah tlangzarh fel a ni.


Vigilance Department chuan Central YMA te nena tangkawpin October 31, 2022 khan Vigilance Awareness Week pualin Walkathon leh Pledge sawirualna hun an buatsaih a. Vigilance Awareness Week, 2022 thupui chu ‘India ram hmasawn nan eirukna nuaibo’ tih a ni.


27. Planning & Programme Implementation Department chu Economic Development Centre vil tura Nodal Department a dah a ni a. Mizoram chhunga department hrang hrang te leh ram pawna agency te thawhpuiin ram hmasawnna tur ruahmanna tha duang tur te, hriatna leh thiamna inpe tawn tur te leh inkungkaihna nghet zawk siam turin tan an la a ni.

North East Entrepreneurship Development Program atan Awareness Session chu November 15, 2022 khan IIM Calcutta Innovation Centre te nena tangkawpin buatsaih a ni a. North East state hrang hrang atanga lo tel entrepreneur thlan bik mi 270 te nen sawihona hun hman a ni. Hei hian an sumdawnna kawnga thiamna leh hriatna kawngah a tanpui piah lamah sumfai cheng nuai 10 in entrepreneur thlan bik te hi an tanpui dawn a ni. December ni 2, 2022 a neih National Pollution Control Day ah stall sak a ni a. Hman khat daih plastic hmang tawh lova a thlakna tur Mizoram chhunga siam chhuah te entirna leh phollanna hun an hmang a ni.

Economics & Statistics Department hnuaiah Local Registration Units of Births & Deaths 757 a awm a, Medical Institution Unit 112 a awm bawk.  Comprehensive Annual Modular Survey leh Survey on Ayush atan National Sample Survey tum 79-na neih mek chu June, 2023 ah zawhfel tum a ni a. Report on Domestic Tourism Expenditure in Mizoram chu tlangzarh a ni bawk. Kum tina an tih thin angin Statistical Abstract - 2021, Annual Report of Registration of Births & Deaths, 2021 leh Meteorological Data of Mizoram 2021 te pawh tlangzarh a ni.

Zirlaite leh mipui rilru ah science pawimawhna thehlar nan NEC sumin Lunglei Science Centre and Digital Planetarium chu Zohnuai, Lungleiah Science & Technology Department chuan a sa mek a.  Azadi Ka Amrit Mahotsav lawmna peng pakhat atan MISTIC chuan kar khat chhung awh Vigyan Savatra Pujyate chu Innovation Facility Centre Auditorium, MINECO, Aizawlah a buatsaih bawk.

MISTIC leh Atal Incubation Centre- SELCO Foundation te nena tangkawpin innovators leh entrepreneurs te tan ni hnih awh ‘Catalyse-Tech Mizoram’ chu June, 2022 khan Innovation Facility Centre, MINECO ah neih a ni.

28. Sum enkawlna tha a awm theih nan sum senna vilna fel tak neih a tul a. Finance Department chuan ICT Department te nen tangkawpin department tin te tan thla tina an sum hman dan report thehluhna tur a buatsaih a. He software hmang hian Mizoram House te leh hmun kilkhawr zawka office nei te tan pawh awlsam takin expenditure report hi online in an thehlut thei a ni. Sum leh pai hman dan tlangpui te leh Budget grant piah lamah tul loa sum hmanna a awm em tih te awlsam takin a vilzui theih a ni.

Kum 2022-2023 chhungin Accounts & Treasuries Department chuan pension case 1112 leh GPF Final Payment case 1586 bakah Deposit Link Insurance case 335 a chingfel a. Village Council 735 te account leh Aizawl Muncipal Corporation account pawh a audit a ni.

29. State Legal Services Authority chuan mahni sum leh paia dan hremi ruai thei lo mi 3595 te tan a thlawnin legal aid a pe a. Lok Adalat a zing thei ang bera neih thin a ni a, case 21,967 ziah luh zingah 6595 chinfel a ni. Thingtlang khaw 35 ah Dan inzirtirna Legal Awareness Campaign an nei bawk.

Aizawl District Court Building chu December 16, 2022 ah hawn a ni a. Kolasib-a Fast Track Court Building sakna tur lungphum chu September 24, 2022 khan phum a ni. Kumin sawrkar kum chhung hian Judge quarters leh Fast Track Court building hi sak zawh tum a ni. Champhai District Judiciary atan ram neih fel tawh a ni a, Court building thar sak hna pawh thawh mek a ni.

30. Mizoram mipuite ei leh bar dinhmun siam thatna turin Cooperative Sector hian hmun pawimawh tak a luah a. Multipurpose Cooperative Society awmna hmunah mipuite sum leh pai khawl leh dahthat zat hi kum khatah vbc 3 aia tam a tlingkhawm thin a ni.  Primary, Secondary/District leh State Level Cooperative Society tiamin inregister zat hi 1306 an awm a. Heng zingah hian Cooperative Bank pahnih - Mizoram Cooperative Apex Bank Ltd (MCAB) leh Mizoram Cooperative Urban Bank Ltd (MUCO) te a awm bawk a. Heng bank te hian ATM, mobile banking te neiin loan te an pe chhuak a. MIZOFED Ltd. chuan MINECO ah petrol pump thar an hawng a, composite gas cylinder thar pawh nikum khan an tlangzarh a ni.

Mizoram State Cooperative Union Ltd (MSCU) chuan Cooperative awareness campaign te, training leh seminar te chu an office leh training centre ni bawk Dawrpui, Aizawlah an nei thin a. Primary Agriculture Credit Society te pawhin Short Term Agriculture Loan a member te hnenah a pe chhuak thin a, COVID hripui len vanglai pawh khan thingtlang khaw mipuiten he loan  hi an chhawr tangkai hle a ni.

31. ‘Bharat Ko Jano - A Chain Yatra Programme, 2022’ chu Art & Culture Department leh North East Zone Cultural Centre, Govt. of India te tangkawp chuan Buangpui, Zote South leh Thenzawlah te a buatsaih a. Zawngin, Saitual, Lungdai leh Samlukhaiah Cultural Meet a buatsaih bawk. Mualkawi leh Zokhawtharah November 23  leh 24, 2022 khan Border Area Programme neih a ni.

32. Disaster Management & Rehabilitation Department chuan Geo Hazards Society of India te nena tangkawpin June 2022 khan ni khat awh lirnghing leh leimin chungchang inzirtirna workshop ‘Revisiting the 7 M Earthquake Scenarios in Aizawl and Beyond’ an buatsaih a. Department aiawh kalkhawm te chu Risk Mitigation Plan siama thehlut turin ngen an ni.

State Control Room for Covid-19, ni 20 March 2020-a ATI, Aizawl-a dah chu Directorate of DM&R, Chawnpui ah sawn a ni a, mipuiin Covid-19 chungchanga harsatna an thlenna turin chhun zan zawmin vawiin thlengin an la kalpui a ni. Mizorama Covid hripui enkawl hna thawh nan Health & Family Welfare Department leh District Disaster Management Authorities 11 hnenah sum pek an ni. Police Deparment te hnenah invenna hmanraw thenkhat pek an ni a, Commerce & Industry leh Prisons hnenah pawh SDRF atangin tanpuina sum pek an ni.

33. Transport Department chuan Online-a Learner’s Licence dil theihna October, 2022 khan an hawng a. Kum kalta chhung khan lirthei 22,303 registration tih fel a ni a,  Driving License 14,476 pek chhuah a ni. Tlabung, Serchhhip leh Vairengte ah Commercial Vehicle Terminal Building sak mek a ni.  Govt. Mizo High School-a Multi Level Car Parking leh Multipurpose Hall sak mek pawh April, 2023 hian zawh fel hman tum a ni.

34. Information & Public Relations Department chuan mipuite zirtir leh thuthar hriattir kawngah hna pawimawh tak a thawk chhunzawm zel a.  COVID-19 hripui leng chungchang inhrilhriatna kawnga hna a thawh that avangin mipui rilru sukthlek dan a her danglam a,  COVID dona leh invenna kawngah a thawh hlawk hle a ni. Journalist te tan Mizoram Journalists’ Welfare Fund a pe a; art, film leh thlalak lama tui mite tan Grant-in-Aid kaltlangin tanpuina sum a pe chhuak thin.

NEC suma sak mek Lianchhiari Run chu kuminah hawn hman beisei a ni. He project hi zawhfel a nih hunah chuan art leh film lama tui mi te tana inphochhuahna hmun leh hun remchang a siam sak ang a, hma an sawn zelna turin thui tak a pui thei dawn a ni.

Vawiin ni ropui takah hian, ram hmasawnna leh ram siam hna hi englai pawha kal reng a ni tih hria ila. Min thlahtu kan pi leh pute thawh rah tel mek tute hian kan tu leh fate hmakhua atan vawiinah hian inhlan ila. Kan ram Danpuiin a tum bulthum hre renga, chumi dungzuia kan kal zel avangin hmasawnna chhinchhiahtlak kan nei zel a, kan ram hian chak takin hmasawnna lamtluang a zawh chhunzawm zel ang tih hi ka ring tlat a ni. India ram zalenna champhaphak kum 100 lo thlen hma kum 25 a la awm a, kumin hi he Amrit Kaal bul kan tan kum a lo ni ta a.  He Amrit Kaal hun chhung hian mitin thleng phak hmasawnna te, boruak chhe zel tur venna te, kawlphetha siam chhuah dan tha zawk te, thil siam chhuah tihpun leh sum peipun kawngah te chak takin Sawrkar chuan ke a pen mek a. Chona khirh leh hautak tak tak hmachhawn mah ila, kan ram Danpuiin min kawhhmuh kawng kan pen bosan loh phawt chuan, kan duhthusam leh tum ram kan thlen theihna tura daltute hi kan paltlang thei dawn a ni.

Thian duhtakte u, vawiin ni lawmawm takah hian, kan ram Danpui huam zauzia leh hausakzia hriaa ngaihlu lehzual turin khua leh tui zawng zawngte ka sawm a.  Kan Danpuiin min hrilh angin he India ram ropui taka hnam hrang hrang te inpumkhatna leh inunauna kan vawn nun zel a pawimawh tih i hre thar leh theuh ang u.

Ka lawm e.

Jai Hind.