Kumin Republic Day vawi 75-na lawmna a lo kalkhawm mipui zawng zawngte chibai ka buk che u a; he ni chhinchhiahtlak takah hian kumin 2024 hi in zavai atan kum tha, hriselna leh malsawmnain a vur kum che u ni se ka ti hle mai. In zavaiin duhsakna sang ber ka hlan a che u.

Kum 1950 Jannuary ni 26 khan India ram chu mipui rorelna ram, Danpui ropui tak hnuaiah intluk tlang taka chanvo kan neih theihna ni turin kan hruaitu kalta ten lungphum an lo phum tawh a, kum 75 chhunga India ram hmasawnna thlirlet hian a ropuiin a chhuanawm tak zet a ni. Kum 75 chhungin India ram chu khawvela mipui rorelna ram lian leh ropui ber pakhatah a lo indinnghet ta a. Hnam hrang hrang,  ze inanglo tak takte awmkhawmna ram ni mahse a chhunga cheng mipuite inkarah inpumkhatna leh inlungrualna, khawvel mit hmuhah chiang taka tarlan a ni fo te hi a chhuanawm takzet a ni. 

Indiain hma a sawn chhoh mek rual hian Mizoram pawhin zawi zawiin hma sawn chho ve zel a, kum 20 kal taa chhungkaw tinte thil neih leh nunphung thlir let ila, kan hmasawnna hi a takin kan hre fiah thei awm e. Chutiang bawkin Hnahthial District pawhin 2019 kuma District Puitlinga puan kan nih atangin hmasawnna tam tak kan hmuin kan hre thar reng a. District in a ken tel hmasawnna ruhrel hmel duhawm tak tak kan hmu zel hi a ropui takzet a, hun lo kalzel turah pawh hmasawnna tluantling tha tak kan hmuh chhoh zel ka beisei a ni. Hnahthial District hi District naupang te ni mahse hmasawnna hrang hrang kan hmuhte hi sorkar department hrang hrangte leh khawtlang mipuite tanrualna azara kan neih a ni tih ka hria a, thahnem ngai taka thawka inpe thin te in chhuanawmin zahna chibai ka buk nawn a che u.

District thar in a ken tel hmasawnna tam tak zingah mipui ten eizawnna ngelnghet zawk an neih theih nan District Sericulture Office chu July 2021 khan din a lo ni a, Tun dinhmunah Eri-Samagra 2 hnuaiah silk farmer 69 awm mekin heng farmer te tharchhuah cocoon hi department in a lo leisak thin a ni. Hnahthial District hi Mizoram pum huapah pawh maimaw pangngang khawi lama a tithe ber district zingah kan tel mek a, kan hmasawnna hi a chhuanawm em em a ni.

 

Soil & Water Conservation Department chuan RKVY leh NABARD project hmangin Hnahthial District chhungah vantlang ruahtui khawlna tuizem (community water harvesting tank) 4, mimal ruahtui khawlna tuizem (individual water harvesting tank) 23 a siam tawh a, heng bakah hian chhungkaw engemaw zat tan check dam, bench terrace, contour trench te siam sak tawhin, chhungkaw 21 te hnenah a thlawnin tui pipe an sem bawk tawh a ni.

Environment, Forrest & Climate Change Department pawhin nungcha, ramngaw, humhalh a, environment tichhelo zawnga hmasawnna a thlen theih nan theihtawp an chhuah mek zel a, nikum Green Mizoram Day leh YMA Day denchhan khan thing tiak (seedlings) 2300 an phun a ni. Wildlife protection campaign-te an nei thin a ni.  Nagar Van Project chu Hnahthial South II Hnahthial South III huang chhungah kalpui mek a ni a.. 

Luidunga sangha leh tuia cheng nungchate humhalh a pawimawh hle a, District Fisheries Development Office hmalaknain sangha humhalhte nasa taka eiral thintu Thaichhawninu suat beihpui (eradication of bargarius sp) chu May ni 10 2023 khan thlak a ni a, thaichhawninu 60 ( quintal 5) zet man a ni. Nikum July thla khan Hnahthial District pumah sangha chi - Indian Major Carp leh Exotic Carp-te 2,11,690  zet chu mipui a duh apiang hnenah  hralh chhuah a ni. Sangha chi an hralhnnaah hian 70% lai sorkarin subsidy a peksak nghe nghe a ni. 

Govt Hnahthial College-ah tun academic session 2023-2024 hian zirlai 141 inziaklutin 2023 BA passed result chu 51.72% a ni. SDG Symposium (Local Immersion Program For Higher Education Institutes) Mizoram pum intihsiakna ah GHC team-te chu pakhatna an ni a, lawmanah Mizoram sorkar hnen atangin pawisa fai cheng nuai 1 an dawng a ni, an chhuanawm hle mai. Government Website Award 2022-2023 ah pawh Govt Hnahthial College hian 9-na dinhmun an hauhpha bawk a, an chhuanawm takzet a ni.

Mizoram innghahna ber agriculture lamah Hnahthial District chuan vanneihthlak takin School of Agricultural Sciences (SAS) kan nei a, hei hi agriculture lama eizawng duhte leh a taka thawk duhte tan zirna hmun pawimawh tak a ni.  RIDF sum hmanga sak Administrative Building leh Academic Building te chu 2023 khan luah fel tawh niin Boys Hostel, Girls Hostel, Guest House Leh Staff Quarters (10 units) te sak mek a ni bawk. Tunah hian mi 59 lai an training mek a ni.

Agriculture Department pawhin PMKSY hnuaiah ruahtui khawlna (water harvesting structure) cheng  90,000/- man chu hmun 21 ah an diam tawh a, tank dang 11 lai thuam that hna an thawk tawh bawk.  RKVY hnuaiah Pangzawlah solar pump cheng nuai 5 senga sak a ni a. Thlai chi, lei tha (fertilizers) leh rannung thahna hlo (pesticides) thahnem tak loneitute hnenah a thlawn veka semchhuah a ni bawk.

Horticulture Department chuan MIDH 2023-2024 hnuaiah Hnahthial district chhunga khaw hrang hrangah beneficiary thlang chhuakin, Mizo Hmarcha (Chilli), Sunhlu (Aonla), Dragon fruit an chintir a, heng beneficiary-te account-ah hian bultan nan pawisa fai bakah a chi tur te leh hmanrua-te an pe bawk a ni. 

District Hospital Hnahthial lam lo sawi leh dawn ila. Hnahthialah hian CMO Office building tha tak sak zawh a ni tawh a, luah fel a ni tawh a ni, khaw engemaw zatah Health & Wellness Centre te sak zawh tawh niin luah fel nghal a ni. Sawrkar laipui health scheme PMJAY (Golden card) leh, Mizoram State health care scheme te chu District Hospital ah hman mek a ni a, mipui vantlang ten an hlawkpui hle tih hriat hian a ropui takzet a ni.

District Urban Development Office hmalaknain Hnahthial District in bawlhhlawh sawngbawlna tur  Phul Ram Lui, Thiltang ram ah Solid Waste Management Centre sakna tur ram chu tihfel tawh niin DPR peih fel tep a ni tawh a, rei lo teah a sak hna hi tan beisei a ni. Housing for all (Urban) kalpui mek niin beneficiaries te hnenah cheng singruk theuh pek tawh an ni bawk. Tin, District Hospital ah Patient Attendant Shelter cheng 38,80,440/- senga sak mek niin sak zawh a nih hun chuan he building hian khualkhua atanga damdawiin pan tuten a thlawna thlenna nuam leh awlsam zawk an nei tawh dawn a ni. UD&PA Department hmalaknain Hnahthial Khawpui chhunga awlsam zawk leh felfai zawka bawlhhlawh paih a nih theih nan veng hrang hrangah Garbage Truck chu 4th January, 2024 atangin tlan tan tir a ni bawk. 

PHE Department Hnahthial WATSAN Division chuan 2023 chhungin Pangzawl composite Solar Pumping Scheme hnuaiah Pangzawl, Rawpui leh Thiltlang mipuite tan tui pek hna thawh a ni a. Mat lui tui pawh hlawhtling taka Pump chhuah a ni. Heng a hnuaia Solar Pumping Scheme te pawh hi hlawhtling taka zawh fel a ni.

a) Leite Solar Pumping Scheme

b) Darzo Solar Pumping Scheme

c) S.Chawngtui Solar Pumping Scheme. 

 

PWD Hnahthial Division, hnuaiah kawng thar (formation cutting) 57.96 km laih tawh a ni a, black topping hi 11.425 km a thui siam tawh niin concrete pavement 16.63 km, culverts (CD works) 69 nos leh protection wall 218.1 rms siam tawh a ni bawk a ni.

Power & Electricity Department hnuaia Hnahthial Sub-Division Office chuan Hnahthial district chhunga mipuite chat-lak lova eng kan hmuh reng theih nan theihtawp an chhuah thin a, National Bank for Agriculture and Rural Development (NABARD) Loan hmangin Tuipui Zau leh Uikah Zau ah Leilet leh huan neitute tan Power supply pekna tur chu zawh fel tawh niin hawn mai theih turin peih fel an ni tawh a. Hnahthial 33kv sub-station thuam chak zel a ni a, Sangau VC-II, Pangzawl, Hnahthial Chanmari, Hnahthial Electric vengah te distribution transformer thlak an ni bawk.  District hmun dangah pawh power supply tha zawka kan hmuh theih nan theih tawp chhuahin thawktu ten hma an la mek bawk a ni.

School Education Department chuan Samagra Shiksha scheme kaltlangin Hnahthial District chhungah zirnain hma a sawn theih nan theihtawp an chhuah mek a. Hmasawnna hrang hrangte zingah Hnahthial DEO Office pawh Lunglei atanga in dang fel tawh a, April 2023 atang khan Full Fledge in a function ve tan ta a, a lawmawm hle mai. Govt. Higher Secondary School, Hnahthial-ah Science Building tur Rs 1,55,97,827.00 (Nuai Za Sawmnga Panga Sing Kua Sang Sarih Sawmhnih Pasarih) sengin sak mek a ni.  Samagra Shiksha hnuaiah Elementary School naupang 50 awm theihna tur Hostel pawh Govt. Model Middle School, Hnahthialah sak tura ruahman a ni a. Central sorkar - PAB in approved fel thap tawhin sanction awm veleh a bul tan nghal tur a ni. Hemi bakah hian Samagra Shiksha hnuai tho Secondary School naupang tan Govt. Southern High School, Hnahthial behchhanin Hostel thar din tura hmalak mek a ni bawk. 

Zirtirtute Trainingna hmun tur DIET Hnahthial pawh Samagra Shiksha hnuaia hawn tura inbuatsaih mek niin, Rs 437 Lakhs (Nuai 437) sanction fel tawh niin DIET dinna tur hmun hi Denlung ramah enfel tawh niin, building sak hna tan thuai tura beisei a ni. Tin, Govt High School Pangzawl- chu Higher Secondary School-a hlankai turin hma lak mek a ni a, Science subject zir theih tura ruahman a ni. School Building tur pawh cheng Nuai 213 hmanga sak thar tur niin PAB sanction pawh hmuh tawh a ni. 

Rural Development Department hmalakna lam ve thung: Rualkhai zawka Hnahthial District mipuiten hmasawnna hmel kan hmuh theih nan RD Department-te pawhin theihtawp an chhuah mek a. Mahatma Gandhi NREGA hnuaiah Hnahthial District khua 32 atangin Job card nei mi 7040 an awm mek a. 2023-2024 chhung hian MGNREGA hnuaiah ni 89 inhlawhna pekchhuah tawh a ni. 

Rural Development hmalakna pakhat Mizoram State Rural Livelinoods Mission (MzSRLM) hi October 2019 ah Hnahthial RD Block-ah kalpui tan a ni a. Tunah hian Hnahthial RD Block hnuaia MzSRLM staff 11 awm mek in Khaw 32 ah hmalakna kalpui mek a ni. SHG 637 awmin SHG Member 5234 neih mek a ni. SHG memberte'n an mamawh a, a sum puk kual tur (Revolving fund) Rs. 41 Lakh pek tawh an ni. Village Organisation 33 te hnenah hian an inrelbawlna tur a vaiin Startup Cost Rs. 23.25 Lakh pek tawh a ni. Tin, VO 31 te hnenah mi chhumchhia zawkte khaichhuahna tur Vulnerable Reduction Fund (VRF) Rs.46.5 Lakh pek chhuah tawh bawk a. Hei bakah hian SHG ten an ei zawnna bul tanna/tihlenna tur atana sum an puk tur pawisa (Community Investment Fund (CIF) Rs. 627.2 Lakh chu VO hrang hrangte hnenah pekchhuah tawh a ni bawk. Mizoram Rural Bank leh MzSRLM te thawhhona hnuaiah Bank Loan hi SHG 42 hnehah Rs. 90 Lakh pek chhuah mek a ni a, Social Security Scheme hi SHG member tam zawk neih tir an ni bawk. 

Hnahthial ICDS Project hnuaiah hian khaw 26-ah Anganwadi Centre 115 a awm mek a. Hnahthial ICDS Project hnuaiah hian naupang (beneficiaries) piang hlim atanga kum ruk (0-6 years) 2632 leh nu naupai leh naupawm 249 an awm mek a ni. 

District Child Protection Unit, Hnahthial chuan naupangte dikna chanvo humhalh sak leh venhim pawimawh zia hriain kumin chhung khan awareness programme, sensitization programme leh capacity building programme hrang hrang a lo buatsaih tawh a, naupangte pawikhawihna laka venhim an nih theih nan banner leh hoarding-te hmun hrang hrangah tar a ni.  kum 2023-2024 chhung khan Sponsorship program hnuaiah naupang 46 te hnehah thlatin cheng 4,000/- pek an ni.

KVK, Hnahthial office-ah leh Tuipui-D khuaah tlawm tea hlo thlawhna hmanrua hawh theihna Custom Hiring Centre chu ‘’National Initiative on Climate Resilient Agriculture (NICRA)’’ project hnuaiah hawn a ni a. KVK Hnahthial hnuaia kuthnathawk (farmer) 2 te chu kum 2022-2023 chhung khan Biotech-Krishi Innovation Scheme Application Network Hub, MZU chuan DBT Biotech-KISAN Hub ah taima taka an thawh thin a vangin Progressive Farmer Fellowship a lo hlan tawh bawk  a ni.

District Animal Husbandry & Veterinary Office pawh July 2021 khan din niin tun dinhmunah DAH&VO, District Vety Office leh Mobile Veterinary Unit ah staff hi a vain 15 an awm mek a ni. RIDF hnuaia District Veterinary Hospital cheng nuai 120, CVO Quarter cheng nuai 80 te sak mek an ni a. Tin, VO Quarter cheng nuai 50 man te chu Pangzawl leh Thingsai ah te sak zawh tawh an ni bawk. Bawng vulhtu leh vawk vulhtu mi 130 te hnenah silage drum (ran chaw up na) sem chhuah tum mek a ni a, a dawngtu turte hi training pek mek an ni. Moringa (ran chaw leh hnim damdawi) tiak 8000 chu ran vulhtu 40 te hnenah semchhuah a chin tir mek an ni bawk.  Routine work pangngai ah ram damlo enkawl leh Surgical Operation a mamawhte tan thawh thin a nia , ui a hri danna ( anti- rabies vaccine), bawng ke na hri (FMD), vawk pul hri (classical swine fever), bawng no chhiat venna (brucella vaccine), bawng vun natna (lumpy skin disease) leh kel pul hri (goat pox) venna te pek thin an ni. vawk leh bawng chi tha hmangin ran vulhtu a mamawh apiang te tan an ran te kah rai sak ( artificial insemination) thin an ni bawk.

Police Department-te pawhin mipuite kan him theih nan tha thlah lovin hna an thawk reng a, na mamawh hrang hrangte pawh sorkarin a tahtawlin a pe chho bek bek a, Hnahthial SP Conference Hall sak thar chu November ni 30 2023 khan Pu Anil Shukla, IPS DGP Mizoram chuan a lo hawng tawh bawk a ni. Nikum chhung khan case 86 ziahluh niin heng zinga 90% chu man an ni a, thil ruk 80% chu hmuh let a ni bawk. Conviction rate 90% hian kan police te inpekna leh thawhrimna bakah an tumruh zia a hrilhfiah chiang hle in ka hria. Nikum chhung khan Heroin No-4 KG 1.771 lai kan Police te hian an man a, ruihhlo zawrh kaihhnawihah hian mi 10 man bawkin zu thahnem tak man a ni bawk.  Kum hmasa lam nena khaikhinin heroin No-4 an man hi 63.13% in a tam a ni. Hnahthial leh Thingsai huam chhunagah nikum atang khan MV Act bawhchhia mi 385 man an ni a, mipuite kawngpuiah him taka kan chet vel theih nan Trafic Police te pawhin ngawrh takin duty an kalpui reng bawk. Hnahthial DEF chuan traffic rules leh road safety bakah cyber crime chungchangah te awareness campaign te nei thinin police leh vantlang mipui thawhhona a that zawk nan NGO hotute nen  inkawmhona neih thin a ni bawk a ni.

Nikum kum tawpah Mizoram chuan MLA inthlanpui kan nei a, chutah chuan Pu Lalduhawma kaihhruai sorkar thar kan thlang tling a. He sorkar thar hian mipuite thawhpuina a mamawh hle ang tih hriain sorkarin mipuite thatna leh hmasawnna tura hma a lakna hrang hrangte nasa zawka tawiawm turin kan insawm a ni. 

Thal va ek char huan kan hmang chho mek a, khua a rovin ram a kang duh hle thin. Chuvangin Hnahthial District mipuite fimkhur tur leh, ram tikangtu ni lo tura fimkhur turin uar takin ka chah duh bawk che u a ni. 

Vawiin Republic Day ropui takah hian kan Danpui min siamsaktute thawhrah kan seng mek ani tih hriain keini mipuite pawhin he Danpui hlutzia hi I hre thar leh ila, ngaihlu lehzual sauh turin ka sawm che u a ni. He Constitution thiltum pawimawh tak chu hnam inpumkhatna leh inlungrualna a ni tih hre rengin kan in unauna hi vawnnun zel a pawimawh tih I hre thar theuh ang u.

Ka lawm e.

Jai Hind