Thian duhtak te u,

Vawiin India Republic day vawi 75-na lawmna hun pawimawh takah hian Serchhip District mipui zawng zawng leh vawiina helai hmuna lo kal te hnenah hian duhsakna hlanin, chibai ka buk a che u. January ni 26, 1950 atang khan India Danpui chu a taka hman tan a lo ni ta a, he ni hi India khua leh tui te tana ni pawimawh leh chhinchhiahtlak, India ram chanchin ziahna atanga thai bo leh ngai tawh loh tur a ni.

India Danpui thuthlung hmasa ber chuan mipui rorelna atana thil pawimawh hmasa zual Dikna, Zalenna, Intluktlanna leh Inunauna a tarlang a. India Danpui hnuaia rorelna khawl peng hrang hrang te chuan mipui rorelna kengkawhin  roreltu thlan theihna te, mahni dikna leh chanvo humhalh theihna te a buatsaih sak a ni. Vawiinah hian kan ram tana sulsutu hmasate, zalenna min thlen a, Danpui tha tak min siam sak tute hre rengin, zahna chibai i buk ang u.

He hun lawmawm takah hian kum kalta chhunga Serchhip District-a Sawrkar hmalakna thenkhat te han tarlang ila:-

1. Dan leh thupek kengkawhtu kan District Police te inpekna a chhuanawm hle a, kum kalta chhung khan case 175 ziak lutin, pawikhawihtu thiam loh chantir zat hi 97.08% a ni.  NDPS Act hnuaiah case paruk ziaklutin Heroin No.4 gram 731.26 leh metamphetamine 5.32kg an man a, sum a chan tir chuan cheng nuai 49.39 man hu zet a ni.  MLP Act, 2019 hnuaiah case 17 ziak lutin rakzu 284 litre, sapzu 3.75 litre leh beer can 3120 an man a, a zavaia belhkhawmin cheng nuai 8.8 man hu a ni a.  Kuhva rah tawlh ruk bag 1460, cheng nuai 57.9 man hu zet an man bawk a. Dan loa tawlhruk silai 4 leh a mu engemawzat an man bawk a ni. Excise & Narcotics Department pawhin NDPS Act hnuaiah case 55 an ziaklut a, MLP Act hnuaiah case 305 an ziaklut bawk a ni.

2. Serchhip District-ah January 2023 - December 2023 chhung khan nau piang 435 an awm a, thi 11 awmin Infant Mortality Rate chu 25.3 a ni a, nu nau chunga thi erawh an awmlo hi a lawmawm hle a ni. Thenzawl ICTC leh Serchhip ICTC ah belhkhawmin HIV hrikpai mi 107 hmuh chhuah a ni a, an zinga 5 hi naupai lai mek antenatal check up atanga hmuhchhuah a ni. Mi rethei ten hospital-a inenkawlna man tlawm an dawn theih nan  ABPMJAY hnuaiah Serchhip District chhungah chhungkaw 42,000 te tan Golden Card siamsak an ni a. Nu ten hospital-ah ngei nau an hrin theih nan JSY leh JSSK scheme kalpui niin sawrkar damdawi in panna leh senso dang zawng zawng sawrkarin a awl a, JSY scheme chhawr tangkaitu mi 464 awm tawhin JSSK beneficiary mi 392 an awm a ni.

3. Inkalpawhna kawngtha nei tura hma kan laknaah PWD Serchhip Division chuan PMGSY fund hmangin  Serchhip - Hriangtlang kawng, Mualcheng - N.Vanlaiphai kawngpui te, Thentlang - Sialhau kawng te, Chhingchhip - Hualtu kawng te cheithat leh siam hna an thawk zo a.  Central Road Fund hmangin BUSG Bridge (Tuichang lei) dawh zawh a lo ni ta bawk a. NABARD sum hmangin Keitum - Chekawn - N. Vanlaiphai kawng siamthat hna pawh thawh zawh a ni tawh a ni.

4. Zawlpui Zau, Chawm Zau, Lungbu leh Zuangleng Zau ah te NABARD RIDF sum hmangin kawlphetha pek hna thawh zawh tawh a ni a.  Vaivenga Zau, Kaihnihna Zau leh Zawngtah Lui Chhuah Zaua eng pek chhuah hna pawh thawh mek a ni. Thenzawlah 10MWp Grid Connect SPV Power Plant bun hna thawh mek a ni a.  E.Lungdar Multi Village Water Supply Scheme atana pawimawh Tuipuia kawlphetha pek hna chu Serchhip Power Division chuan 80% an thawk zo tawh a ni.

5. Mipuiten tui thianghlim hnianghnar kan neih theih nan PHE Department kaltlangin hmalakna engemawzat thawh mek a ni a, kum kalta chhung khan connection pek chhuah thar zat hi khawpuiah 690, thingtlangah 2622 a ni.  JJM hnuaiah thingtlang in tinin anmahni in chhungah tui herhhaw tur an neih theih nan tan lak niin Serchhip District chhunga khaw hrang hrangah project 13 thawh zawh a ni.  Swachh Bharat Mission (G) hnuaiah thingtlang khaw hrang hrangah Community Compose Pit 125 leh Community Soak Pit 94 sak zawh a ni a. Serchhip District chu ODF plus model category-ah puan fel a ni.

6. Agriculture Department  chuan vaimim thar kawngah tan lain Serchhip District chhung thingtlang khaw hrang hranga vaimim thar chhuah 3167MT chu department chuan vawk chaw leh ar chaw siam nan a leikhawm sak a, man tlawm te in kuthnathawktute hnenah hralh chhuah leh nghal zel a ni. PM-Kisan hnuaiah loneituten hamthatna kum khatah Rs.6000 an dawn theih nan theih tawpin hmalak chhunzawm reng a ni a.  Serchhip district atanga dil zawng zawng te uluk taka verify an nih hnuah a dawng thei tur 5747 thlan chhuah an ni. e-KYC, APBS fel thlap te chu January, 2024 hian 16th installment pek an ni ang. PM-Kisan dil thar duh tan hun hawn reng a ni a, DAO Office ah zawhfiah theih reng a ni.

7. Horticulture Department chuan Serchhip District chhungah dragon fruit ching uar turin hma a la zel a. Kum 2023 khan farmer 80 ten hma an la thar mek a, dragon fruit phun tur 9000 semchhuah a ni tawh a, sem chhunzawm zel tura hmalak a ni. Hma la hmasa te atangin 600qtls thar chhuah tawh a ni. Kum 2023 chhung khan chhungkaw 13 tan Greenhouse Cluster pakhat siam a ni a. Greenhouse cluster-ah hian off-season tomato a kan intodelh theih nan hmalak niin 2023 chhung khan Greenhouse tomato quintal 450 tharchhuah a ni a, a sum faiin cheng nuai 17.84 hu vel a ni. Zikhlum chin kawngah Serchhipah nasa taka hmalak a ni a, kum 2022-23 chhung khan quintal 10,000 tharchuah a ni.

8. National Livestock Mission hnuaiah AH&Vety chuan chuktuah huana ar vulh tanpuina dawngtu mi 50 hnenah Rs.9000 theuh an pe a, Innovative Poultry Productivity Project hnuaia tanpuina dawngtu mi 85 hnenah Rs.15,840 theuh pek an ni a, Goatery Unit hnuaia tanpuina dawngtu society hnenah Rs.1,25,400 pek a ni a, bawng vulhtu leh vawk vulhtute hnenah silage drum 42 pek chhuah a ni.

9. Fisheries Department chuan PMMSY hnuaiah dil thar laihna atan tanpuina sum mi 182 hnenah an sem chhuak a. Sangha khawilenna dil (rearing pond) laihna atan tanpuina mi 100 hnenah an pe a. Sangha note khawi lenna tur dil thar siamna tur tanpuina mi 82 hnenah an pe a, mi 651 hnenah sangha chaw tha leina tur Rs 1200 theuh an pe a, sangha dil nei te hnenah sangha note 70% subsidy a pek an ni.

10. Serchhip Sericulture Department enkawl Serchhip leh Thenzawl a seed farm ah seed cocoon 43,023 Nos an tharchhuak a. Central Sector Scheme Silk Samagra-2 hnuaiah Eri Project kalpuiin Serchhip District ah beneficiary 63 an nei. Eri pangang khawina atan rearing house sakna tur pek vek tawh an ni bawk. Department chuan kumin chhungin mulberry reeling cocoon 124.2 kg leh muga cocoon 9806 bakah eri cut cocoon 179.2 kg leh pupa 737.09 kg a lei sak tawh a. Sawrkar pawmpui rate in pangang vulhtute tharchhuah reeling cocoon te hi mimal pangang vulhtute hnen atangin an leisak thin a ni.

11. LRS&W Serchhip chuan ruahtui khawlna tank 43, Bench terrace 64Ha a zau, Check Dam unit 5, dil 1, leh spur unit 16 an siam zo a. Loneitu 27 hnenah pipe roll an semchhuak.

12. Kan ramngaw te kan tuaithar leh theih nan Thenzawl Forest Division hnuaiah Afforestation Scheme pahnih Green India Mission leh National Afforestation Programme te kalpui mek a ni a, nikum chhung khan ram hectare 382.9 vela zauah thing tiak phun a ni.  Thal laia ram kang ven kawngah nasa taka hma lak a ni a, Meikawng  (fireline) km 40 a thui siam thar a ni a, awareness campaign vawi 23 neih a ni.  Entlang Community Forest chu mipui ten chawlh hahdamna atana an hman theih nan enkawl mek a ni. 

13. Serchhip Fire Station chuan kum kalta chhung khan Fire call vawi 22 an dawng a, chung zinga 20 chu ram kan vang niin in kang hi pakhat a awm a. Heng emergency call an dawn hi rang taka bawhzuiin an thelh mit thei vek a ni.

14. Serchhip Rural Development hnuaiah job card holder 16,033 te tan December, 2023 thleng khan inhlawhna ni 69 siam sak an ni. MzSRLM hnuaiah Startup Village Entrepreneurship Programme (SVEP) hmangin sumdawnna chi hrang hrang - serthlum tui sawrna, sunhlu sawngbawlna, bakery, food court etc siam a ni a. PMAY-G ah Serchhip District chhungah beneficiary chhungkaw 426 chu Sawrkar Laipui RD Ministry chuan a pawm a, heng zinga 266 tan sanction pek chhuah a ni tawh a.  Amrit Sarovar Project kalpui mekah project 75 zawh fel a ni tawh bawk a ni.

15. ICDS Project hnuaiah Supplementary Nutrition Programme kalpui niin Anganwadi Centre 100-ah ei tur tha item 15 sem thin a ni a. Fortified rice leh wheat pawh  sem thin a ni. Nausen atanga naupang kum 6 ten hriselna tha an neih theih nan POSHAN Abhiyaan tha taka kalpui a ni a. Nutri Garden  Anganwadi Centre 100 ah kalpui niin heng huana an thar chhuah thlai te hi beneficiary te hnenah sem thin a ni. DCPO office kaltlangin kum 2023 January-2024 January chhungin naupang enkawl leh venhim ngai mi 54 hnenah thlatin sponsorship Rs 4000 pek an ni a. Child Welfare Committee chuan naupang enkawl leh venhim ngai 48 te chungchang a ngaihtuah a, Juvenile Justice Board ten naupang dan kalha che te chungchang case 13 an chingfel bawk.

16. Swachh Bharat Mission-Urban hnuaiah UD&PA chuan vantlang inthiarna 16 an sa a, 16 dang an chei tha bawk a. Swachhata hi Seva cleanliness campaign neiin Sesah lui dung an tifai a. NULM hnuaiah Self Help Group 3 neiin revolving fund Rs.30,000 an pe a. Puanthui zir mi 30 leh chhang siam zir mi 60 tan training an pe a, PMSVANIDHI loan chu mi 70 hnenah an pe chhuak. Housing for All (Urban) atangin Serchhip, Thenzawl leh North Vanlaiphaiah insak tanpuina an sem chhuak a. Heng khawpui pathumah hian 3rd Installment thleng an pechhuak tawh a ni.

17. Serchhip District ah hian Samagra Shiksha hnuaiah kum 2023-2024 academic session atan zirlai naupang 4998 te hnenah zirlaibu a thlawna sem a ni a. Sawrkar sikul naupang 3700 te hnenah a thlawna uniform sem chhuah a ni a. Midday meal hi naupang 7429 te tan buatsaih mek a ni. Zirlai naupang rualbanloten tha taka school an kal theih nan naupang 20 hnenah escort allowance pek an ni a, naupang 20 hnenah transport allowance pek an ni a, Braille stationery material naupang 3 pek an ni a. Hmeichhe naupang 94 hnenah stipend for girls pek a ni bawk.  ICT and Digital Initiatives hnuaiah elementary school 13 leh secondary school 5 hawn niin computer set kim leh zirtirtu pek an ni.

18. DCSO Serchhip hnuaiah Fair price Shop 101 a awm a, ePOS hman vek tawh a ni. January 2023 atang khan PHH Card nei chhungkua te hnenah beneficiary pakhat zela kg 5 hisapin thlatin buhfai a thlawn a sem thin a ni a. AAY chhungkua te hnenah chini kg ah cheng 24 hisapin pek thin a ni a.  Ei leh bara tlachham lova furpui kan paltlang theih nan Monsoon Stock Godown 9 ah a nei bawk a ni.

19. Commerce and Industries Serchhipah PMFME Scheme chu 2022 atanga kalpui tan niin benefeciary 12 in dilna an thehlut tawh a, 4 hnenah loan pek tawh an ni. Serchhip Industries Centre ah hian Industrial Registration nei tawh unit 187 an awm.

20. Geology & Mining hnuaiah District Survey neih niin District 6 ah District Survey Report (DSR) buatsaih a ni a. Vawiin thleng hian Serchhip District chauhin DSR an peihfel thei a ni. Kum kalta chhung khan stone quarry thar 3 siam phalna pek chhuah a ni.

21. Serchhip District Court ah kum 2023 chhungin thubuai ziah luh criminal case 286 leh civil case 187 a awm a, criminal case 205 leh civil case 128 chinfel a ni. Lok Adalat vawi 4 an thu a, thubuai  278 an chingfel a ni.

22. Land Revenue & Settlement chuan 1st January 2023 - 12 January 2024  chhungin tax revenue Rs 48,35,313 an la lut a,  Non-tax revenue ah Rs 8,61,612 an hmu.

23. Deputy Commissioner of State Tax, Serchhip Zone chuan kum kalta chhungin GST cheng 85,542,616  an khawn a,  Profession Tax cheng 72,94,032 an hmu a, VAT cheng 10,120,648 an khawn khawm bawk a ni.

24. Legal Metrology chuan nikum chhung khan bukna leh tehna hmanrua 677 an endik a, 40 chu Dan in a phut anga a dik tawk loh avangin  hnawl an ni. Oil phur motor 107 an endik a, gas phur motor 135 an endik bawk.

Awle, vawiin Republic Day lawmnaah hian Serchhip District inrelbawlna leh sawrkar hmalakna thlawp tlattu kohhran te, tlawmngai pawl te, chanchinbumi te leh mipui mimir te chungah lawmthu ka sawi a. In tanpuina leh tawiawmna tel lo chuan sawrkar hian a ruahmannate hi a tipuilting theilo tih ka hria a ni.

Republic Day lawmna a hlawhtlin theihna tura tha thawh tute, parade contingent-te, zirlaite leh he Ni lawm tura lo pungkhawm zawng zawngte chungah lawmthu ka sawi a. Vawiinah hian kan District in nasa lehzuala hma a sawn a, District dang te tan pawha entawntlaka kan siam theih nan thawhhopuiah ka sawm nawn leh che u a ni.

Ka lawm e.

JAI HIND