A hmasa in thlirtu zawng zawngte kum 2025 Road Safety Month chibai ka buk a che u. India ramah hian kum 31 chhung Road Safety Week hman ṭhin a ni a. Mahse kum tel a accident a pun chhoh zel avang leh kan dinhmun te a ṭhat loh em avangin Ministry of Road Transport and Highways(MoRTH) chuan kum 2021 aṭang khan kar khat(week) lek hmang tawh lovin thla khat chhung hman nise a ti a, tichuan kum 2021 aṭang khan Road Safety Month hi India ram pumah hman a ni ta ani. Kuminah hian India ram hmun dangah chuan January thla ah hman a ni a, Mizoramah erawh chuan Mizoram Road safety Council in a rel angin February thlaah kan hmang dawn a ni. Kumin Road safety Month ah hian Mizoram Road Safety Council chuan thupui(Theme) atan “Driving with Care and Safety” “ Fimkhur leh him takin lirthei khalh ṭhin ang che” tih chu a thlang a ni.
He Road Safety Month denchhen hian activities tam tak tih tura rel a ni a. Lirthei chetsualna a tlem theihnan a nasa leh zuala inzirtirna awareness programme buatsaih te, lirthei fimkhur taka khalh tura thutiamna pledge neih te, road safety chungchanga inzirtirna mipui vantlang hriattur a puanchhuah te, kawng ṭha lo(pot holes & balck spot identify te) avanga lirthei chetsualna lai enfiah te kalpui turin hmalak mek a ni bawk a ni.
Sorkar leh pawl, mimal leh NGOs hrang hrang te lirthei chetsualna a tlem theih nana hma latu te chungah lawmthu kan sawi a, kan thawhhona leh inpekna avangin lirthei chetsualna te pawh a tlem niin kan hria a, kan lawm hle a ni.
Kum 2023 khan India ramah lirthei chetsualna avangin mi nuai 1.7 in nunna hlu tak an chan a, nuai 4.5 chuangin hliam tuarin ramtui leilovin engemaw zat an awm phah bawk a ni. Sorkar laipui record atanga a Ian dan chuan chawh rualin India ram pumpuiah hian kum tin road accident vawi nuai 4 chuang zet a thleng thin a, nunna chan mi nuai 1 leh singnga aia tam an awm ziah bawk a ni. India ramah darkar tin hian chawh rualin road accident avanga nunna chan mi 19 an awm ziah anga chhut a ni. Road Accident avanga nunna chan tam tak an awm rualin, pian phunga rual ban loh phah, hliam na tak tuar, sum leh pai tam tak senga in enkawl ngai an awm bawk a. Chubakah, bungrua leh lirthei cheng nuai tel man tih chhiat a ni tel bawk thin a. Chuvangin, road accident hi a pawi em em a, sum leh pai (economy) ah pawh nghawng nasa tak a nei tel thin.
Mizoram ah hian mihring nuai 13 vel bawr kan awm a, lirthei register zat 399290 (As on 24.1.2025) vel bawr a awm bawk. Police record atanga alan danin kum kalta khan road accident124 awmin a kaihhnawih avanga nunna chan hi mi 112 lai kan awm a. Police record a chhinchhiah ve loh pawh a awm mai thei bawk. Mihring leh lirthei population tlem te si, lirthei accident avanga nunna chan heti zat kan awm thin hi a lungchhiatthlak hle in ka hria. Lirthei chetsualna thleng thin hi fimkhur deuh sela, pumpelh theih tam tak a awm ka ring. Chuvangin he Road Safety Month kan hman tur hi a pawimawh hle mai a. Lirthei chetsualna avanga nunna chan kan tlak hniam phah ngei theih nan, thawktu zawng zawng te leh mipuite, mahni zawn ah theih tawp lo chhuah theuh turin ka sawm nawn leh bawk che u a ni.
Lirthei chetsualna lo thleng thin hi mithiam te'n an zirchianna ah chuan za zel a sawm sarih panga (75%) hi driver thiam loh vang a ni an ti a. A dang za zela 25 (25%) hi chhan dang vang a ni an ti bawk. Chuvangin lirthei chetsualna ah hian a khalhtu driver mawhphurhna a lian ber a. Mizoram lirthei khalh thin (driver) zawng zawng te'n kan mawhphurhna pawimawh zia hre thar leh turin ka ngen che u a ni. Passenger te himna hi Driver te kutah a awm ti ila kan sawi sual lovang, chuvangin he fimkhurna thla den chhen hian lirthei khalhtute fimkhur leh zual turin kan in chah a ni.
Mizoram a road accident data kum 5 kalta kum 2019 aṭanga kum 2023 thlir ho ila.
Hetiang hi India ram leh Mizoram dinhmun a nih avangin lirthei chetsualna kan pumpelh theih nan leh kan fimkhura kan him tlan zawk theih nan hengte hi hre thar ila, zawm ṭheuh I tum tlang ang u.
1. Driving license chungchang:
Motor Vehicle Act 1988 chuan lirthei khaltu in Driving license valid neih ngei ngei a phut a ni. Driving license neih loh chuan lirthei khalh loh tur a ni. A bik takin kum tlinglo driving license nei thei lo lirthei khalh kan awm leh ṭhin. Nu leh pa te fimkhur a ṭul hle. Kum tling lo Underage Driving hi Section 199 A MV Act angin hrem theih a ni.
- A nu emaw a pa emaw kum 3 thleng lung in tan theih a ni.
- Rs 25,000 chawi theih a ni.
- Lirthei Registration kum 1 chhung cancel theih a ni.
- Nu leh pa te kan faten kum 18 an tlin hma a lirthei khalh tir lo turin kan in ngen a ni.
2. Rui chunga lirthei khalh/Drunken Driving:
MV Act 1988 chuan rui chunga lirthei khalh a phal reng reng lova. Lirthei chetsualna chhan tam ber chu rui chunga lirthei khalh vang a ni.
Kum 5(2019-2023) chhung khan kan tarlan tawh angin Mizoramah lirthei accident vawi 423 thlengin mi 355 an thi a, rui chunga lirthei khalh avangin vawi 85 accident a thleng a, mi 69 in nunna an chan a ni.
3. Hlauhawm taka lirthei khalh chungchang/Reckless Driving:
Sec 112 MV Act chuan hlauhawm tak leh chak taka lirthei khalh hi a phal lova, tin kawng dunga phalna nei lova lirthei intlansiak te hi phal a nil ova, sim a ṭha hle.Lirthei chetsualna tam tak hi khalh chak lutuk avanga thleng a ni fo.
4. Mobile phone hmang chunga lirthei khalh:
Lirthei khalh laia mobile phone hman hi dan kalh a ni. Phal a ni lo. Kum 5 kalta(2019-2023) chhungin phone hmang chunga lirthei khalh avangin accident vawi 5 a thleng a, mi 5 in nunna hlu tak an chan phah a ni. Lirthei khalh laia phone hmang lo turin lirthei khalhtu te kan in ngen a ni.
5. Motor a phal chin aia tam phurh(Overloaded)
Hei hi Sec 113 MV Act 1988 ah hrem theih ani. Overload avangin accident a thleng fo, chuvangin lirthei neitu leh khalhtu ten a phurh theih zat bituk aia tam phurh loh nise, zawm I tum tlang ang u.
6. Traffic Signal leh Road Sign chungchang:
Sec 116 MV Act in a sawi angin lirthei chetsualna a thlen loh nan traffic signal leh road sign te zawm turin min ti a, heng te hi kan zavaia kan him tlanna tura dah a ni, zawm ṭheuh I tum ang u.
7. Helmet khum chungchang:
Helmet khum loh avanga nunna chan tam tak an awm. Helmet khum hi a khumtu tana ṭha leh himna a ni. Danin khum tura min phut mai bakah kan himna tur zawk a ni tih hria a, 2 wheeler khalhtu ten Traffic Police an aw memaw awm lo emaw khum zel turin kan in ngen a ni. Tin helmet ISI mark chuang ngei khum turin kan in chah a ni.
8. Insurance Policy Nung Lo:
Insurance Policy nung lovin lirthei khalh phal a ni lo. Insurance policy nun loh avangin accident a thlenin compensation an hmuh theih loh phah a ni. Lirthei insurance policy te tinung reng turin lirthei nei tute kan in ngen a ni.
9) Lirthei document felfai leh Pollution certificate te kan nei reng tur a ni.
10. High Security Registration Plate(HSRP) chungchang:
HSRP hi vuah vek tur a ni a, mi tam zawkin kan zawm lain, zawm lo tlem kan awm a, HSRP vuah ṭheuh turin kan in chah a ni. Hemi kawngah hian enforcement staff Traffic Police leh Transport deptt pawh strict zawkin kan kal dawn a, ngai pawimawh ṭheuh turin kan in ngen a ni.
11. Transfer of Ownership chungchang:
Section 50 MV Act 1988 in a tarlan angin lirthei chu register anihna state chhunga hralh chhawn a nih chuan ni 14 chhungin Registration Certificate a a neitu hming thlak tur a ni. Kan ngaihpawimawh loh avangin dan leh thupek kenkawhna chunchanga harsatna kan tawk ṭhin a, mipuiten hre thar leh ang u.
Mizoramah kan kawngpui te a lian lova, lirthei a tam bawk si a, lirthei khalh tute hawihawm taka lirthei khalh turin kan in ngen a, lirthei dang nena kan in tawh ṭum pawhin tlawmngai zawk nih tum ila, chetsualna pawh kan pumpelh pha theih ang.
Lirthei chetsualna tam ber chu lirthei khalhtu te fimkhur loh avang te, inthlahdah avang te a ni a, nunna tam tak kan chan leh ṭhin hi a pawi a. chuvangin rui chunga lirthei khalh lo turte, hawihhawm taka khalh tur te, chak lutuk a khalh lo turte, wrong side a tlan lo turte, wrong side zawng a overtake lo turte, lirthei khalh laia mobile phone hmang lo turte, fimkhur taka khalh turin kan inchah a. Khua leh tui ṭha chuan dan a zawm ṭhin angin, dan zawm mai hi kan him tlanna a ni tih hria ila, Dan in a phut ang te ṭha takin zawm tlang bawk ila, nunna hlu tak kan chhanhim thei ngei ang.
Kuminah Road Safety month kan hman hian kum tluana nunna hlu tak kan chhanhim theih nan fimkhur taka lirthei khalh turin kan in sawm a, kumin a kan thupui “ Fimkhur leh him takin lirthei khalh ṭhin ang che” tih hrereng a Road Safety Month hmang turin kan in sawm a ni.
Chutiang taka mipui te kan him theih nan leh lirthei chetsualna a tlem theih nan lawm takin Road Safety Month hi ka hawng e.
Ka lawm e.