Thian duhtak te u,

Republic Day vawi 65-na hun lawmawm takah hian, he hmuna lo kalkhawm te leh Mizoram mipui zawng zawng te kum thar chibai ka bukin duhsakna ka hlan a che u. He ni ropui takah hian he hnam zalenna thlentu te leh Danpui zahawm leh zalen min siamsaktu te i hre reng ang u. He ram ropui khua leh tui chhuanawm tak te hian kan ram Danpuia mipui rorelna kalphung tichaka vawn nun zel hi kan tihmakmawh a ni.

1. Vawiin ah hian Mizoram Larsap nihnaa in hmaa thusawina hun ka nei leh thei hi ka lawm tak zet a. Hun hmasa ai maha hnehna nasa zawk changin Sorkar pangngai bawk kan nei leh ta tih in hre theuh a. Hun hmasaa policy changtlung tak an kalpui avang leh chu chu mipui ten thinlung taka an thlawp avang a ni. An hlawhtlinna zawng zawngah pawh Sorkar thar chungah lawmthu ka sawi nghal bawk a ni. Inthlanna muanawm leh zalen kan neih theih avang pawhin Mizoram mipui te chungah lawmthu ka sawi bawk a ni. He hun lawmawm takah hian kum khat kalta chhunga Mizoram mipui hamthatna tur kawng hrang hrang Sorkar hmalakna tlangpui han tarlan ka duh a ni.

2. Sorkar hmalakna pui ber New Land Use Policy (NLUP) chu thatho leh phur zawka chhunzawm ka sorkar hian a tum a. Ram puma sumpai thanna (GSDP) 7.8 % a nih laiin Mizoramah chuan he NLUP hmalakna avang hian sumpai dinhmun chu 11th Plan chhungin 11 % lai a tling thei a ni. ACA Component hnuaiah Planning Commission chuan vawiin thlengin sum vaibelchhia 1,208.82 a rawn pe tawh a. Hei bakah hian kum 2013-2014 tawpah chuan Convergence Plan atangin cheng vbc 760.43 hmuh belh beisei a ni bawk. He Project kum 3 kalpui chhung mai pawh hian thingtlang mi te eizawnna leh hnathawh nasa taka thangin tlangram loneih pawh 50-60 % laiin a tlahniam thei a ni. Rah duhawm tak chhuahin hmalak bultan a ni tawh a, a thawh tharlehna tur pawh hun reilote chhunga tan a ni ang.

3. Ka Sorkar chuan loneih lamah pawh hmathar tam tak - buh chin uar te, buh thar rang chi chin nana thiamna thar te, tlangram awih tena buh chin dan te a tan tawh a ni. National Food Security Mission hmangin buh chingtu te chu an mamawh khawl lei nan sum ruahman sak an ni bawk.

4. Thilsiamna tihchangtlun chu sumpai dinhmun siamna tangkai a ni tih ka Sorkar chuan a hai lo va, hmun thlan bikah thilsiamna ruangam din turin Industrial Area Development pawh kalpui tan mek a ni. State chhung Block 4 ah oil leh gas laichhuak tura hmalak a ni a, he leilung hausakna hai chhuah a nih hunah chuan state sumpai nasa takin a pun ngei beisei a ni.

5. Ka Sorkar chuan kawngpui siam leh cheibawl a ngaipawimawh hle bawk a. Tunhnai mai khan kawngpui 129 kms-a thui chhuatphah thar niin National Highway 2-lane a zauh fel a ni. Jawaharlal Nehru National Urban Renewal Mission (JNNURM) hnuaiah cheng vbc 38.73 senga Aizawl khawpui chhung kawngpui 46 kms-a thui cheithat hna pawh ngawrh taka thawh mek a ni. Vaivakawn - Mizoram University kawngpui, cheng vbc 19.07 senna tur leh Sihhmui (NH 44A) - Mizoram University kawngpui cheng vbc 53.09 senna tur 14.20 kms-a thui, Aizawl By-pass Road hnuaia mi te pawh tluang taka thawh chhoh mek a ni bawk.

6. Kawlphethaa Mizoram intodelhtir chu ka Sorkar ngaihpawimawh hmasak a ni bawk a. Ni 18.9.2013-a 18th Meeting of Empowered Committee chuan 210 MW Tuivai HEP dinna turin Viability Gap Funding (VGF) hmanga Public Private Partnership (PPP) mode-a thawh a remti tawh a, Sorkar Laipui Finance Minister pawhin hemi atan hian November 2013 khan cheng vbc 340 a pawm tawh nghe nghe a ni. He Project hi PPP mode hmanga hmarchhak biala kawlphetha siamchhuahna project hmasa ber tur leh VGF suma ram pum huapa hmasa ber tur a ni bawk. He Project hi 12th Plan chhunga zawh tur a ni. State dung leh vanga kawlphetha thawn darhna tihchangtlun hna pawh thawh chhoh mek a ni bawk.

7. Ka Sorkar chuan mitin hnena tui in tur thianghlim leh tam tawk pek a tum tlat a. Chumi tihhlawhtlin nan chuan NLCPR(DoNER), NRWDP, JNNURM leh UIDSSMT atanga sum hmuh te hmangin hma tam tak lak a ni. Aizawl khawpui hnianghnar zawka tui pekna tur te, zun leh ek thli luanralna tur, bawlhhlawh senghawi leh faina kawnga hmalakna hrang hrang atan State Investment Program Management and Implementation Unit (SIPMIU) chuan North Eastern Region Capital Cities Development Investment Programmes (NERCCDIP) hnuaiah hna nasa takin a thawk mek a ni.

8. UD&PA Department chuan hma tam tak a lak zingah Urban Infrastructure and Governance (UIG) hnuaiah Aizawl Greater Water Supply Scheme chei that te, khawpui te leh laihawl tihchangtlun te, Aizawl khawpui chhunga kawngpui siam te, khawpuia mi rethei dawmkanna tur Basic Services to Urban Poor (BSUP) leh Rajiv Awaas Yojana (RAY) te, District khawpuia mi rethei te tana insak Integrated and Housing and Slum Development Programme (IHSDP) te chak takin a thawk a ni. Kum 7 chhung JNNURM kalpui tawh china hmarchhak State huam chhunga ti tha ber dinhmun leh kum 2012-2013 chhunga ram puma state te zawk zinga SJSRY kalpui tha ber State-a Ministry of Housing & Urban Poverty Alleviation-in Mizoram a puang chu a chhuanawm tak zet a ni.

9. Ka Sorkar chuan mi rethei te chawikanna dah pawimawhin an inhlawhna Mahatma Gandhi National Rural Employment Guaranty Schemes (MGNREGS) pawh a kalpui mek a. Indira Awaas Yojana (IAY) hnuaiah chenna tur in 1000 chuang sak a ni tawh a, thingtlang mi rethei te inchung tur tha leh tlo, ruahtui dawn khawl nana tangkai pah tur rangva sem a ni bawk.

10. National Food Security Act zarzo tur pawh thlan mek an ni a. Hemi avang hian State chhung mihring nuai 7.06 zet te chuan man man zawkin buhfai an lei thei dawn a ni. Rajiv Gandhi Grami LPG Vitsak Scheme (RGGLV) hnuaiah Mizoram pumah eirawngbawlna Gas Agent 25 hawn belh a ni bawk.

11. Mizorama hriselna lam inenkawlna tihphuisui nan North Eastern Council puihnaa Medical College puitling neih chu ka ngaihpawimawh berte zinga mi a ni a, hemi atan hian Detailed Project Report pawh Sorkar Laipuiah theh thlak a ni tawh a ni.

12. Ka Sorkar chuan a hnuaia thawkte hmakhua leh hamthatna a ngaipawimawh a. Hnathawktu te chanvo humhalhsak nan leh hnathawktu hrang hrang te inkara thawhhona tha siam nan dan leh hrai kenkawh mek zel a ni a. Hnathawh tur buatsaih pawh Sorkar thiltum ber a ni fo thin.

13. Zirna lam pawhin ngaihpawimawh a hlawh zui reng a. Sarva Shiksha Abhiyan (SSA) hnuaiah naupang kum 14 hnuailam te tana a thlawna zirna leh school luhtir ngei ruahmanna chu ka Sorkar hian tihhlawhtlin a tum tlat a. SSA hnuaiah hian zirlai naupang 7650 zet te hnenah zirna hmanrua a thlawnin pek an ni tawh. Hindi zirna pawh dah pawimawhin CSS hnuaiah kalpui mek a ni bawk. Teacher Education Advisory Board (TEAB) pawmpui angin District Resource Centre 6 te chu DIET puitlingah hlankai niin kum 2014-2015 zirna kumah chuan a taka kalpui hman tum a ni. Hnam tenau zawkte chenna hmun Chawngte, Tlabung leh West Phaileng ah Sorkar Laipui chuan Block Institute of Teacher Education (BITE) din a remti tawh bawk. Kum 2013-2014 chhung hian Mizoram zirlai 808 te chuan INSPIRE Award Rs 5,000 /- an dawng tawh bawk. Ziak leh chhiar thiam zaa za ni thei turin theihtawp chhuah mek a ni bawk.

14. Ka Sorkar chuan Olympic 2016-a infiam mite an tel ve theih nana buatsaih a tum nghet tlat a, hemi tihhlawhtlin nan hian special programme - “Olympic Vision 2016” pawh bultan tawh niin infiamna discipline thlan bikah infiam mite training ngawrh tak pek mek an ni. Infiamnaa hlawhtlinna sang ber chang thei turin state hmun hran hranah khawvel huapa changkang infiamna ruangam te bun fel a ni tawh bawk. Sorkar ruahmanna - “Catch Them Young” tihhlawhtlin nan infiamna chi hrang hrangah kumtluanin kalpui mek a ni bawk.

15. Mizorama adventure tourism, rural tourism leh eco-tourism tihchangtlun nan theihtawpa hmalak mek a ni a. Ram chhung leh ram pawn atanga khualzin mi te tan Tourist Lodge, Tourist Resort leh Highway Restaurant te Mizoram kil tinah dah a ni tawh bawk. Tunhnai mai khan District 5 ah intihhlimna leh hawi thawvenna Recreational Center leh Park sa zovin hawn fel a ni tawh a, Serchhip leh Kolasib ah sak mek a ni bawk.

16. Ka Sorkar chuan thenawm ram te nena insumdawn tawnna tihchangtlun ngaipawimawhin ramri ah hmunhma lian tham engemawzat a din fel tawh a. Zorinpui, Lawngtlai District-a Land Custom Station (LCS) din rawtna pawh Ministry of Commerce hnuaia Empowered Committee, ni 5 July 2013-a neih chuan a thuphungin a pawm tawh bawk a ni. Hei hi peih fel a nih hunah chuan Asia chhimchhak ramte chak lakna hmunpui ah a tang dawn a ni.

17. Ram enkawlna kawnga harsatna chingfel tur leh mipui mamawh phuhruka, lei man tihpun nan Revenue Department chuan Mizoram (Land Revenue) Act, 2013 leh the Mizoram (Land Revenue) Rules, 2013 a duan fel tawh chu sawi hmaih phal rual a ni lo. Mizoram leilung ram pumpui chipchiar taka zirchian nan ruahmanna thar - Natural Land Revenue Modernization Programme (NLRMP) buatsaih mek a ni bawk. Hmasawnna ruhrel leh ruangam lian tham, ramngaw zirchianna, etc kaihhnawiha hmalakna atan 13th Finance Commission chuan kumin chhung atan grant-in-aid cheng vbc 42.80 a ruahman bawk a ni.

18. Mipui tana awlsam zawk nan Transport leh Taxation Department hna te chu computer hmanga thawhtir vek tum an ni a. Transport network, kawlphetha semdarhna, loneih kaihhnawih thil hriattirna (agro-based information) leh town planning kimchang zawk buatsaih nan, ram leilung pianhmang thlalak nen tangkawpin ka Sorkar chuan Digital Land Resource Information System a buatsaih mek a ni.

19. Ch.Chhunga Bus Terminal, Thuampui leh Mizoram University Campus ramah ka Sorkar chuan Software Technological Park of India (STPI) dinna tur a bithliah fel tawh a ni.

20. Thingtlang mi rethei te eizawnna tluantling ruahman sak nan leh sik leh sa danglam zel humhalh nan watershed programme kawng hrang hrangin thawh mek a ni a. Thingtlang mi rethei ten mahni pual inhlawhna an neih theihna turin Mizoram State Rural Livelihood Mission (MzSRLM) pawh tunhnai mai khan tan a ni tawh bawk.

A tawp berah chuan, he hun hi remchanga la-in tlawmngai pawl te, Kohhran te leh mipui vantlang te hnenah ka Sorkara rinna an nghah avang leh, Mizoram hmasawn nana kawng tinrenga a hmalaknaa min tawiawmna zawng zawngah lawmthu ka sawi tak zet a ni. Sorkar hnathawkte inpekna leh an hnathawh phunga hmangchang an hriatna kawngah te ka lawm a. Thu thar thehdarhtu te leh Mizorama sorkar laipui office thawktu zawng zawngte chungah lawmthu ka sawi bawk a. Sorkar laipui duhsakna nen in mi thawhpuina zawng zawng nen ka Sorkar chuan din a nih chhan ang ngeia a thil tum leh hmathlir te tihlawhtling turin chak takin hmalam a pan zel ka beisei tlat a ni. He ram ropui tak inpumkhatna leh zaikhata a luan zel theih nan, he ni ropui takah hian inhlan thar theuh ila, mitin tan Mizoram chu ram zahawm, remna leh muanna ram, hmasawn leh lungawi kimna hmun a nih theih nan i thawk tlang zel ang u.

Mizoram mipui zawng zawng te hnenah ka duhsakna sang ber ka hlan nawn leh a ni.

JAI HIND